Dezagryzacja i dezanimalizacja na obszarach chronionych województwa świętokrzyskiego

Warto sięgnąć po opracowanie prof. Wiesława Musiała i Kamili Musiał pt. „Dezagryzacja i dezanimalizacja na obszarach chronionych województwa świętokrzyskiego - aspekty przyrodnicze, ekonomiczne i instytucjonalne” (wyd. UR w Krakowie 2020).

Dezagraryzacja jest pojęciem rolniczo-ekonomicznym - wieloaspektowym określeniem spadku znaczenia rolnictwa i produkcji rolnej w gospodarce narodowej i regionalnej lub
w gospodarstwach domowych rodzin rolniczych. Jest to proces, w którym znaczenie gospodarcze rolnictwa maleje i jest zastępowane innymi źródłami w procesie tworzenia dochodu narodowego i dochodów indywidualnych gospodarstw domowych.

Dezanimalizacja gospodarstw oznacza całkowitą rezygnację z chowu zwierząt w gospodarstwach rolnych i zmniejszenie populacji przeżuwaczy (i koni) do takiego stopnia, że ​​użytki zielone stają się nieproduktywne. Występuje zmniejszenie lub wyeliminowanie udziału produkcji zwierzęcej w dochodach oraz nieproduktywność budynków inwentarskich. W efekcie następuje ekologiczna sukcesja porzuconych użytków zielonych i związane z tym zmiany krajobrazu. Następuje też zwiększone ryzyko związane z utrzymaniem równowagi materii organicznej w glebie oraz zmniejszenie obciążenia pracą i niedogodności związanych z produkcją rolną w gospodarstwie („uwolnienie” rolnika od niedogodności wynikających z współzależności od prowadzonej produkcji).

W warunkach globalizacji i komercjalizacji produkcji rolniczej prowadzić będzie to do rezygnacji z produkcji rolniczej i porzucanie produkcji rolniczej na glebach najsłabszych. Proces ten według wielu badaczy będzie przyśpieszał. Już zdecydowanie zmniejszyła się liczba gospodarstw z produkcją zwierzęcą (nawet do kilku w gminie). Brak wypasu skutkuje postępującą sukcesją roślin i zanikiem terenów o wysokiej wartości przyrodniczej.
W wielu gminach gospodarstwa nierozwojowe i schyłkowe stanowią ponad 70-85% wszystkich gospodarstw. Dlatego też według wielu badaczy w ramach WPR 2021-2027 wsparcie dla rolnictwa powinno wiązać się z wygaszaniem wspierania przez dopłaty bezpośrednie oraz wsparcia na podtrzymanie TUZ w dobrej kulturze rolnej i na obszarach cennych przyrodniczo w gospodarstwach bezinwentarzowych.

Marian Szałda