W okresie zimowym szczególnie zauważalny jest problem zanieczyszczonego powietrza i smogu. Poprzez ogrzewanie nieodpowiednio ocieplonych budynków, zużywamy mnóstwo energii. Z dymem wypuszczamy w powietrze pyły zawieszone, szkodliwe i rakotwórcze substancje oraz mnóstwo metali ciężkich.
Niska emisja, to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość emitorów wprowadzających zanieczyszczenia z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej
Pochodzenie zanieczyszczeń powietrza
Pyły i gazy emitowane do powietrza głównie w wyniku:
- spalania paliw stałych w piecach i kotłach domowych (tzw. emisja punktowa);
- spalania paliw płynnych w silnikach samochodowych (tzw. emisja liniowa);
- spalania paliw stałych w energetyce i przemyśle (tzw. wysoka emisja);
- procesów przemysłowych;
- emisji wtórnej zanieczyszczeń pyłowych z powierzchni odkrytych, np. dróg, chodników, boisk oraz powierzchni pylących.
10 faktów, które warto znać
- Zanieczyszczenie powietrza jest jednym z głównych czynników zagrażających naszemu zdrowiu. Pyły zawieszone wpływają na stan zdrowia ludzi bardziej, niż jakiekolwiek inne zanieczyszczenia. Zły stan powietrza ma wpływ na zwiększoną zapadalność na choroby takie jak: udar mózgu, choroby serca, rak płuc, a także przewlekłe i ostre choroby układu oddechowego, w tym astmy.
- Im niższy poziom zanieczyszczenia powietrza, tym lepszy stan naszego układu krążenia i układu oddechowego, a także ogólny stan naszego zdrowia. Długotrwałe narażenie na działanie pyłów zawieszonych powoduje, że w naszym organizmie dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego.
- WHO sformułowało wytyczne dotyczące jakości powietrza „WHO Air quality guidelines”. Wytyczne te określają, jaki poziom zanieczyszczenia powietrza jest szkodliwy dla zdrowia. Według wytycznych WHO redukcja pyłów zawieszonych (PM10) z 70 do 20 mikrogramów na metr sześcienny (μg/m3), wpływa na zmniejszenie zgonów związanych z zanieczyszczeniem powietrza o około 15%.
- Według definicji WHO pyły zawieszone (particulate matter) to mieszanina cząstek stałych i cząstek ciekłych, a także substancji organicznych i nieorganicznych zawieszonych w powietrzu. Główne składniki pyłów zawieszonych to: siarczany, azotany, amoniak, chlorek sodu, sadze, pyły mineralne i woda.
- Cząsteczki pyłów zawieszonych najbardziej szkodliwe dla zdrowia to te o średnicy 10 mikrometrów lub mniej (≤ PM10). Cząsteczki PM10 mogą przenikać i osadzać się w głębi płuc, natomiast pył PM2,5 - cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra mogą przenikać również do krwi. Częsta ekspozycja na tego typu cząsteczki zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i układu oddechowego, a także raka płuc.
- Pomiary jakości powietrza są zazwyczaj wyrażane w wymiarze dziennych lub rocznych stężeń cząstek PM10. Pomiary te zwykle opisują stężenie pyłów zawieszonych w mikrogramach na metr sześcienny (mg/m3). Jeśli dana stacja pomiarowa dysponuje dostatecznie czułymi narzędziami pomiarowymi, to udostępnia też stężenia drobnych cząstek (PM2,5 lub mniejszych).
- Istnieje ścisły związek pomiędzy narażeniem na działanie wysokich stężeń cząstek pyłów zawieszonych (PM10 i PM2,5) a zwiększoną śmiertelnością i zachorowalnością. I odwrotnie, kiedy stężenie małych i drobnych cząstek w powietrzu zmniejsza się - to zmniejsza się też śmiertelność (przy założeniu, że pozostałe czynniki pozostają takie same).
- Wytyczne WHO dotyczące pyłów zawieszonych. Dopuszczalny poziom stężenia pyłu PM10 w powietrzu to 20 μg/m3 średniorocznie, a 50 µg/m3w ujęciu dobowym. PM 2.5 w powietrzu to 10 μg/m3 średniorocznie, a 25 μg/m3 średnio w ciągu doby
- Pyły zawieszone mają wpływ na zdrowie nawet przy bardzo niskich stężeniach. A to oznacza, że każdy poziom zanieczyszczeń powoduje pewne szkody w naszym organizmie. Z tego powodu wytyczne WHO mówią o tym, że powinniśmy dążyć do osiągnięcia możliwie najniższych stężeń pyłów zawieszonych.
- Poważnym zagrożeniem dla zdrowia jest nie tylko narażenie na pyły zawieszone ale także ozon (O3), dwutlenek azotu (NO2) i dwutlenek siarki (SO2) są bardzo niebezpieczne dla organizmu. Podobnie jak w przypadku pyłów zawieszonych.
Indeks jakości powietrza |
PM10 [µg/m3] |
PM2,5 [µg/m3] |
O3 [µg/m3] |
NO2 [µg/m3] |
SO2 [µg/m3] |
C6H6 [µg/m3] |
CO [mg/m3] |
Bardzo dobry |
0 - 20 |
0 - 13 |
0 - 70 |
0 - 40 |
0 - 50 |
0 - 6 |
0 - 3 |
Dobry |
20,1 - 50 |
13,1 - 35 |
70,1 - 120 |
40,1 - 100 |
50,1 - 100 |
6,1 - 11 |
3,1 - 7 |
Umiarkowany |
50,1 - 80 |
35,1 - 55 |
120,1 - 150 |
100,1 - 150 |
100,1 - 200 |
11,1 - 16 |
7,1 - 11 |
Dostateczny |
80,1 - 110 |
55,1 - 75 |
150,1 - 180 |
150,1 - 200 |
200,1 - 350 |
16,1 - 21 |
11,1 - 15 |
Zły |
110,1 - 150 |
75,1 - 110 |
180,1 - 240 |
200,1 - 400 |
350,1 - 500 |
21,1 - 51 |
15,1 - 21 |
Bardzo zły |
> 150 |
> 110 |
> 240 |
> 400 |
> 500 |
> 51 |
> 21 |
źródło: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current
Anna Pilarska
zdj: pixabay.com