Dlaczego warto uprawiać międzyplony (rośliny okrywowe)?

Po zakończeniu żniw i zebraniu plonu głównego bardzo często można zaobserwować pozostawione ścierniska, na których nie wykonano żadnych zabiegów uprawowych. W okresie tym mogą nastąpić procesy degradacji gleb, niszczenie jej struktury, wymywanie składników pokarmowych, rozwój zachwaszczenia. Po zakończeniu uprawy rośliny głównej i wykonaniu niezbędnych zabiegów uprawowych można wysiać międzyplony. Uprawa międzyplonów ma znaczenie środowiskowe, agrotechniczne i klimatyczne.

Międzyplonami nazywa się rośliny, które - jak wskazuje nazwa - uprawia się między dwoma plonami głównymi w celu wzbogacenia gleby (substancja organiczna), zapobiegania erozji, czy też uzyskania dodatkowej paszy.

Rodzaje międzyplonów

Wyróżniamy dwa rodzaje międzyplonów: ścierniskowe i ozime.

• Międzyplon ścierniskowy wysiewa się po zbiorach głównych upraw w okresie od 11 lipca do 20 sierpnia i powinien być utrzymany co najmniej do 15 października.
• Międzyplon ozimy wysiewa się od 1 lipca do 1 października, a zagospodaruje po 15 lutego następnego roku.

Korzyści z uprawy

Uprawa międzyplonów przynosi następujące korzyści:

1. Zapobiegają erozji wodnej i wietrznej gleb (rośliny okrywowe).
2. Wzbogacają glebę w substancje organiczną, z której tworzone są związki próchniczne.
3. Zwiększają się zasoby wody glebowej dla roślin - dzięki zwiększeniu zawartości substancji organicznej.
4. Ograniczają wymywanie mineralnych związków azotu z gleby.
5. Wzbogacają glebę w azot. Rośliny bobowate wiążą azot atmosferyczny, z którego będą mogły skorzystać rośliny następcze. Można w ten sposób zmniejszyć nawożenie mineralnymi nawozami azotowymi roślin następczych.
6. Ograniczają straty fosforu i potasu.
7. Korzystnie wpływają na aktywność biologiczną gleb i rozwój mikroorganizmów glebowych.
8. Poprawiają strukturę gleb i ich właściwości powietrzno-wodne. Wpływają na wykształcenie się struktury gruzełkowatej.
9. Zapobiegają degradacji i pozytywnie wpływają na żyzność gleb, zwiększają plonowanie roślin następczych.
10. Przerywają monokultury zbożowe i poprawiają właściwości fitosanitarne gleb.
11. Mogą być źródłem dodatkowej paszy dla zwierząt.
12. Niektóre rośliny po zakwitnięciu stanowią pożytki pszczele (facelia, gryka, gorczyca).
13. Ograniczają emisję do atmosfery CO₂ poprzez proces fotosyntezy i tworzenie masy roślinnej, a następnie sekwestracji związków węgla w glebie..
14. Są źródłem materii organicznej dla roślin takich jak buraki cukrowe, ziemniaki, kukurydza.

Erozja gleby

Międzyplony pomagają rolnikom wypełnić wymogi stawiane w programie tzw. zazielenienia, a w programie rolnośrodowiskowym „Ochrona gleb i wód” są źródłem dodatkowych dochodów. Dobór gatunków powinien uwzględniać klasę gleby, płodozmian, późniejsze przeznaczenie (zielony nawóz, pasza, pożytki pszczele). Jako międzyplony możemy uprawiać pojedyncze rośliny np. gorczyca biała, rzodkiew oleista, ale lepiej jest uprawiać międzyplony w postaci mieszanek międzygatunkowych. Na rynku jest dostępnych kilkadziesiąt gotowych mieszanek roślin. Często firmy nasienne oferują mieszanki specjalistyczne pod konkretne rośliny uprawne - buraki, ziemniaki czy kukurydzę.

Krzysztof Domagała