Europejski Zielony Ład a rozwój rolnictwa ekologicznego

Rolnictwo ekologiczne od wielu lat jest postrzegane jako system gwarantujący produkcję zdrowej żywności przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska, zachowaniu dobrostanu zwierząt oraz dbałości o zasoby. Cechy te nabierają szczególnego znaczenia w kontekście postępujących zmian klimatu i ciągłych zmian w systemie żywnościowym.

Znalazło to również odzwierciedlenie w Europejskim Zielonym Ładzie — jest to kompleksowe podejście Unii Europejskiej, do przebudowy stylu życia Europejczyków na bardziej zrównoważony. Celem Zielonego Ładu jest osiągnięcie neutralności klimatycznej, przeciwdziałanie zmianom klimatu i utracie bioróżnorodności, oraz ochrona środowiska. Dużą uwagę poświęca się tutaj rolnictwu, jako dziedzinie gospodarki bardzo narażonej na skutki zmian klimatu.

Rolnictwo ekologiczne jest wskazywane jako najbardziej zrównoważony system produkcji, dlatego w strategiach wykonawczych „Od pola do stołu” oraz w unijnej strategii na rzecz Bioróżnorodności 2030, znalazły się zapisy mówiące o przeznaczeniu do 2030 roku co najmniej 25% gruntów rolnych w UE na rolnictwo ekologiczne.

Międzynarodowym dokumentem opisującym działania mające na celu upowszechnianie rolnictwa ekologicznego jest Plan Działania na rzecz Rozwoju Produkcji Ekologicznej w tym:

• zapewnienie większego dostępu do żywności ekologicznej poprzez włączenie produktów ekologicznych do posiłków w szkołach, miejscach pracy, w sektorze hotelarsko- gastronomicznym, promocja produktów ekologicznych w supermarketach, zwiększenie dostępności żywności ekologicznej dla rodzin o niskich dochodach.
• wsparcie rolników w przejściu na bardziej zrównoważone metody produkcji poprzez szkolenia i możliwość kształcenia, oraz rozwój rynku produktów ekologicznych i wprowadzenie zachęt.

Zatwierdzony przez Komisję Europejską polski Plan Strategiczny WPR na lata 2023-2027 zakłada przyrost ekologicznych użytków w naszym kraju do poziomu 7%. W ramach zatwierdzonych w Planie interwencji rolnicy ekologiczni oraz osoby zainteresowane przejściem na ekologiczne metody gospodarowania mogą liczyć na zachęty finansowe w postaci wyższych dopłat. Będzie można skorzystać także z działań inwestycyjnych skierowanych do wszystkich gospodarstw, ale również dedykowanych tylko gospodarstwom ekologicznym. Dodatkowo niektóre interwencje będą promowały uczestnictwo w systemach jakości, w tym w rolnictwie ekologicznym.

Obecnie w Polsce prawie 20 tysięcy producentów ekologicznych gospodaruje na powierzchni niemal 550 tys. ha ekologicznych użytków rolnych (dane z 2021 roku, GUS). Stanowi to 3,74% wszystkich użytków rolnych w Polsce. Liczba gospodarstw i powierzchnia ekologicznych użytków rolnych nieznacznie wzrasta w ostatnich latach. Dlatego, aby spełnić założenia Planu strategicznego i podwoić udział ekologicznych użytków rolnych w ogólnej ich powierzchni w kraju, konieczne jest wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce. W tym celu opracowywany jest Ramowy Plan działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021-2027 w tym planie zawarte są tam interwencje na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego:

1. Transfer wiedzy i umiejętności- działania doradcze, szkoleniowe i informacyjne,
2. Promowanie produkcji ekologicznej — działania promocyjne i edukacyjne,
3. Innowacje w produkcji ekologicznej,
4. Wsparcie producentów ekologicznych,
5. Utrzymanie zaufania do rolnictwa ekologicznego.

Działania te mają obejmować wsparcie informacyjne dla osób zaangażowanych w sektor rolnictwa ekologicznego, w tym: rolników, uczniów szkół rolniczych, konsumentów oraz doradców, a także działania promocyjne, związane z kształtowaniem popytu na żywność ekologiczną czy wprowadzaniem innowacyjnych metod produkcji. Wzmocnienie zaufania do produkcji ekologicznej ma być poparte sprawnie działającym systemem kontroli i certyfikacji, ale również zwiększenie, cyfryzacji informacji o produkcji ekologicznej. Wsparciem w tym zakresie może okazać się tworzona aplikacja CARE — Cyfrowy Asystent Rolnika Ekologicznego, zawierająca wszystkie potrzebne wzory dokumentów, informacje o działkach i zwierzętach będących w posiadaniu rolnika. Będzie ona stanowić bazę wiedzy dla rolników ekologicznych. Są to tylko niektóre z planowanych interwencji mających zachęcać i ułatwiać rolnikom poruszanie się w systemie rolnictwa ekologicznego w niedalekiej przyszłości.

Przewiduje się, że planowane mechanizmy finansowania, zachęty, działania promocyjne, edukacyjne i informacyjne przyczynią się do wzrostu zainteresowania producentów rolnictwem ekologicznym, co przełoży się na osiągnięcie zamierzonych celów do 2030 roku.

Szacowane stawki płatności dla rolnictwa ekologicznego wg Planu Strategicznego WPR w przypadku poszczególnych grup upraw:

 Iwona Korecka Wiemann

Źródło: MRiRW, ARiMR