Kury do przydomowego chowu powinny przede wszystkim charakteryzować się dobrą zdrowotnością i odpornością na choroby oraz niekorzystne warunki środowiska. Muszą też dobrze wykorzystywać podstawowe pasze gospodarskie oraz posiadać wrodzoną umiejętność samodzielnego wyszukiwania pokarmu roślinnego i zwierzęcego na wybiegu. Nie powinny mieć też wygórowanych wymagań co do kurników, czy pomieszczeń hodowlanych. Powinna je charakteryzować wysoka nieśność i mięsność przy jednocześnie niskich wymaganiach pokarmowych. Utrzymywane przydomowo nioski znoszą zwykle ok. 160-180 jaj rocznie, przy czym ich wydajność nieśna w chowie zależy od długości ekspozycji na światło słoneczne i sztuczne, temperatur na zewnątrz i w kurniku, ale także od dostępu do gniazd i obsady na 1m2.
W przeciwieństwie do ptactwa utrzymywanego fermowo, kwoki powinien charakteryzować dobry instynkt macierzyński (chętnie wysiadują jaja i wodzą za sobą pisklęta). Najbardziej polecane rasy kur w chowie przydomowym to przede wszystkim typy kur ogólnoużytkowych, takie jak: Rhode Island Red, Rhode Island White i Sussex. Zalicza się tu również nasze polskie rasy rodzime: Zielononóżkę kuropatwianą i Żółtonóżkę kuropatwianą. Na kury w przydomowym chowie wykorzystywane są także różne rasy kur ozdobnych. Co prawda niosą one już zdecydowanie mniej jaj, za to bardzo efektownie wyglądają w gospodarstwie domowym.
Zielononóżka kuropatwiana
Polska kura, szczególnie popularna w gospodarstwach ekologicznych. Odporna na niskie temperatury. Dobrze czuje się na świeżym powietrzu, nie nadaje się do hodowli w klatce. Słynie z zielonego koloru skoków (stąd nazwa rasy) i efektownego upierzenia. Kury ważą ok. 1,8 kg i są szaro-brązowe (kuropatwiane), a koguty ok. 2,2 kg i są rudo-brązowe z długim czarnym i połyskującym zielono ogonem. Są to rasy niewybredne, odporne, mają dość wysoką nieśność w stosunku do niezbyt wysokich wymagań pokarmowych. Znoszą około 160 jaj rocznie, a ich masa raczej nie przekracza 58 g. Skorupka jaj jest kremowo-szara. Zielononóżki mają silnie rozwinięty instynkt macierzyński; wodzą za sobą pisklęta i dobrze wysiadują jaja.
Żółtonóżka kuropatwiana
Rasa ta została wyhodowana w Polsce. Powstała z krzyżowania zielononóżki kuropatwianej z kogutami rasy New Hempshire. Ma podobne cechy produkcyjne jak zielononóżka, ale ma żółte skoki. Jako polskie rasy rodzime, zielononóżki i żółtonóżki są doskonale przystosowane do naszego klimatu i w małych stadkach dobrze żerują na wybiegach.
Rhode Island Red i Rhode Island White
W Polsce Rhode Island Red (RIR) inaczej Karmazyn, jest jedną z najpopularniejszych ras utrzymywanych w przydomowym chowie. Wyhodowane w amerykańskim stanie Rhode Island pod ang. nazwą Rhode Island Red. Bardzo dobrze znoszą warunki ekstensywne, dobrze wykorzystują wybiegi, zarówno pod względem skubania zielonek, jak i znajdowania owadów. Chętnie pobierają resztki z domowego stołu (ziemniaki, warzywa surowe i gotowane, kiszonki). Są ruchliwe, ale nie płochliwe. Mają łagodny temperament, nie są agresywne. Kury ważą około 2 kg, kogut powyżej 2,5 kg. Mają charakterystyczne upierzenie - od rudego do brązowego. Koguty również są rude, ale mają czarny ogon, z zielonkawym połyskiem. Ich skóra ma żółtą barwę. Kury te doskonale nadają się do produkcji jaj i mięsa. Dojrzałe kury znoszą rocznie około 210-230 jaj o brązowej skorupie i średniej masie 59 g. Rhode Island White posiada podobne cechy produkcyjne i adaptacyjne, ale różni się barwą upierzenia, które jest białe.
Sussex
Sussex to kolejna rasa w typie ogólnoużytkowym wyhodowana na początku XX wieku w hrabstwie Sussex w Anglii (Wielka Brytania). Szeroko rozpowszechniona w świecie ze względu na dużą odporność, delikatny kościec oraz dobre umięśnienie. Ptaki posiadają białe upierzenie z czarno obrysowanymi widocznymi piórami grzywy, lotkami, sierpówkami i sterówkami. Znoszą w okresie produkcyjnym od 180 do 200 jaj, o jasnobrązowej skorupie i masie 56-60g. mają przyjazny i bardzo spokojny charakter. W stosunku do ludzi są łagodne i miłe, dają się nawet dotykać a nawet brać na ręce. W stadzie tych kur panuje spokój, samce nie rywalizują między sobą, można bez obawy trzymać razem kilka kogutów na jednym wybiegu.
Wymienione powyżej rasy to przedstawiciele ras ogólnoużytkowych. Mogą być wykorzystane zarówno do produkcji jaj, jak i do produkcji mięsa na własne potrzeby. Rasy te są doskonale przystosowane do panujących w naszym kraju warunków środowiskowych i mają niewielkie wymagania pokarmowe.
Rafał Sieroń