Jesień to dobry moment na zastosowanie nawozów naturalnych i organicznych na łąkach oraz pastwiskach. Do nawozów tych, produkowanych w gospodarstwie, należą obornik i komposty. Stymulują one wzrost, rozwój i krzewienie się roślin, zwiększają zawartość substancji organicznej w glebie, z której pod wpływem działania mikroorganizmów tworzy się próchnica oraz poprawiają jej strukturę. Stanowią bogate źródło: azotu, fosforu, potasu, wapnia, magnezu oraz mikroelementów (boru, cynku, kobaltu, manganu, miedzi, molibdenu, żelaza). Efekt produkcyjny nawożenia naturalnego zależy od warunków glebowych, opadów, terminów stosowania, również od jakości samych nawozów. Rośliny korzystają z zawartych w nich składników dopiero po ich zmineralizowaniu przez drobnoustroje. Nawozy naturalne mogą być stosowane co 3-4 lata, we właściwych terminach i w odpowiednich ilościach. Poprawiają zadarnienie, korzystnie wpływają na skład botaniczny runi.
Jednym z najbardziej wszechstronnych nawozów w rolnictwie, w tym do stosowania na użytki zielone jesienią, jest obornik, zwłaszcza dobrze przefermentowany. To uniwersalny nawóz, który najczęściej zawiera około 60-75% wody i 25-40% suchej masy. Jego wartość nawozowa zależy od pochodzenia, czyli gatunku zwierząt, ich wieku, sposobu użytkowania i karmienia, następnie od ilości dodanej ściółki oraz sposobu i czasu przechowywania. Jest to nawóz, który w 10 tonach zawiera około 50 kg azotu, 30 kg fosforu, 70 kg potasu, a ponadto 36-50 kg CaO i 10 - 20 kg MgO. Zawartość mikroelementów (na 1 kg) kształtuje się na poziomie: boru 5 mg, kobaltu 0,3 mg, cynku 35 mg, manganu 64 mg, miedzi 5 mg, molibdenu 0,4 mg, żelaza 570 mg. Z ogólnej ilości wprowadzonych z obornikiem składników nawozowych, rośliny pobierają w pierwszym roku około 60%, w drugim - 30% i w trzecim - 10%. Zadaniem obornika nie jest pełne pokrycie zapotrzebowania pokarmowego roślin, ale przede wszystkim jego działanie on biologiczne i ochronne. Dawki tego nawozu, podobnie jak nawozów mineralnych, najlepiej jest dobierać na podstawie analizy glebowej. Przeciętnie, raz na 3-4 lata, stosuje się 20-30 ton na hektar. Wykorzystanie składników wynosi: azotu (N) 30-40%, fosforu (P2O5) 15-30%, potasu (K2O) 40-70%. Większe dawki stosuje się jedynie na gleby słabe, gdzie ruń jest mocno osłabiona lub zdegradowana. Obornik stosuje się jesienią - w końcu października lub na początku listopada.
Obornik dodatkowo chroni rośliny przed wymarzaniem i suszą, poprawia bilans wilgoci w glebie, przyczynia się do zwiększenia masy korzeni i zagęszczenia darni. Wpływa pozytywnie na fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby. Jest również czynnikiem stymulującym wzrost i rozwój w runi roślin motylkowatych drobnonasiennych: koniczyny białej, czerwonej, lucerny i innych.
Ważne!
Obornik powinien być dobrze przefermentowany, drobny i równomiernie rozłożony na powierzchni użytku zielonego. Nie należy używać obornika spleśniałego i zbyt wysuszonego. Spleśniały zakaża ruń grzybami pleśniowymi, a w przesuszonym brakuje drobnoustrojów mineralizujących materię organiczną, Zastosowanie obornika na pastwiska, może w następnym roku użytkowania pogorszyć walory smakowe roślin.
Obornik powinno się stosować, gdy roślinność na łąkach i pastwiskach jest w stanie spoczynku. Jednak należy pamiętać o przepisach ochrony środowiska:
Nawożenie kompostami ma mniejsze zastosowanie, głównie ze względu na bardzo różną wartość nawozową. Do produkcji kompostu używa się różnych materiałów odpadowych, jak plewy, słoma, liście drzew, także resztki powstałe w produkcji ogrodniczej, przetwórstwie rolnym czy gospodarstwie domowym. Zależnie od materiałów, z jakich zostały sporządzone, siła nawozowa takiej samej wagi nawozu, równa się mniej więcej połowie wartości obornika. Kompost o większej wartości mogą wytwarzać hodowlane dżdżownice kompostowe. Wówczas dobrze przetworzona substancja organiczna sprzyja rozwojowi mikroflory i mikrofauny glebowej, co wyraźnie zwiększa żyzność i sprawność gleb. Dobre wyniki nawożenia uzyskuje się mieszając kompost z dobrze przefermentowanym obornikiem w stosunku 1:1. Odpowiednim terminem stosowania kompostów jest koniec lata oraz jesień. Komposty są przerabiane przez dżdżownice i w ten sposób podłoże wzbogaca się w próchnicę. Dodatkowe okrycie węzłów krzewienia traw wpływa na silniejsze ich rozkrzewianie się. Chcąc utrzymać dużą sprawność biologiczną gleb łąkowych, należy stosować 30 ton kompostu na 1 hektar.
Krystyna Chrabąszcz