Magnez - pierwiastek życia

Magnez jest pierwiastkiem zaliczanym do grupy makroelementów o podstawowym znaczeniu dla roślin, zwierząt i ludzi. Zawartość magnezu w glebach uprawnych waha się w szerokich granicach od 0,05% (gleby piaszczyste) do 0,5% (gleby gliniaste). Magnez glebowy w 95% zawarty jest w minerałach glebowych, a w 5% w próchnicy glebowej. W glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych magnez jest trudno dostępny dla roślin i szybciej pojawiają się objawy niedoboru tego składnika .

Według badań Stacji Chemiczno-Rolniczej w Kielcach ok. 25% gleb w woj. świętokrzyskim wykazuje niską i bardzo niską zawartość magnezu. Natomiast w powiatach gdzie przeważają gleby lekkie, zakwaszone (skarżyski, konecki, kielecki), udział gleb o niskiej i bardzo niskiej zasobności w magnez sięga 40%.

Magnez w roślinie pełni wiele ważnych funkcji, które decydują o ilości i jakości plonu tj.:

• składnik chlorofilu (atom centralny);
• aktywator układów enzymatycznych regulujących procesy fotosyntezy, przemian energetycznych, syntezy węglowodanów, białek, tłuszczów;
• aktywator procesów odpowiedzialnych za pobieranie składników mineralnych przez roślinę.

Magnez wpływa korzystnie na:

• kumulację białka w zbożach, strączkowych;
• zawartość skrobi i witaminy C w ziemniakach;
• zawartość cukru i plon cukru w burakach;
• zawartość magnezu i witaminy A w warzywach i owocach.

Niedobór magnezu przejawia się żółknięciem albo chlorozą pomiędzy nerwami, a w wypadkach skrajnych powstają nekrozy. U zbóż charakterystyczne jest nierównomierne rozmieszczenie chlorofilu w liściach tzw. marmurkowatość liści.

Zapotrzebowanie pokarmowe roślin na magnez wynosi:

• zboża: 5-7 kg MgO/1 t plonu (plon główny + plon uboczny);
• kukurydza na ziarno: 9 kg MgO/1 t plonu;
• rzepak: 9 kg MgO/1t plonu;
• ziemniak: 0,6 kg MgO/1t plonu;
• burak cukrowy (świeża masa): 2,4 kg MgO/1t plonu;
• strączkowe: 5-9 kg MgO/1 t plonu;
• motylkowe (zielona masa): 0,7 kg MgO/1 t plonu;
• łąki i pastwiska (siano): 3 kg MgO/1t plonu.

Pokrycie potrzeb pokarmowych roślin może nastąpić poprzez nawożenie nawozami naturalnymi (obornik zawiera 0,2% MgO) i mineralnymi. Nawozy mineralne zawierające magnez możemy podzielić umownie na grupy:

• nawozy zawierające magnez pochodzenia naturalnego np. dolomit mielony (wapno węglanowo - magnezowe), kainit, kizeryt;
• nawozy wzbogacone w magnez w procesie produkcji np. Polimag 405, Salmag, saletra amonowa z magnezem, Eurofertil Plus 26;
• nawozy do dolistnego stosowania magnezu np. jednowodny siarczan magnezu, nawozy makro i mikroelementowe (Ekolist Makro 35 +Mg, Suplo mikro uniwersalny, Basfoliar 36 Extra).

Jeżeli zachodzi konieczność regulacji odczynu, zwłaszcza na glebach lekkich, nawożenie magnezem należy połączyć z wapnowaniem, stosując wapno węglanowo-magnezowe. Jeśli nie ma konieczności wapnowania możemy stosować nawozy wzbogacone w magnez: Polimag 405, Salmag i inne. Korzystnie na ilość i jakość plonu wpływa dolistne stosowanie siarczanu magnezu i nawozów „mikroelementowych”. Odpowiednia zawartość magnezu w paszach wpływa dodatnio na zdrowie zwierząt i wielkość produkcji. Wyprodukowanie 1l mleka wiąże się z zapotrzebowaniem 0,6 g magnezu. Klasycznym przykładem braku magnezu w paszy przy jednoczesnej wysokiej zawartości potasu jest występowanie tężyczki pastwiskowej u bydła.

Szcególnie ważną rolę magnez odgrywa w organiźmie człowieka. Jest aktywatorem około 300 enzymów, reguluje metabolizm węglowodanów, syntezę białek, syntezę DNA i RNA, utrzymuje potencjał elektryczny tkanek nerwowych.

Optymalne odżywianie magnezem zapewnia:

• prawidłową pracę mięśni szczególnie przy wysiłku fizycznym,
• prawidłowe funkcjonowanie systemu immunologicznego,
• prawidłowe krzepnięcie krwi,utrzymanie jej ciśnienia,
• prawidłowy rozwój kośćca,
• prawidłową transmisję nerwów.

Najlepszym sposobem usuwania niedoborów magnezu jest spożywanie produktów roślinnych i zwierzęcych bogatych w magnez. Dużą zawartością magnezu cechują się kakao, rośliny strączkowe, a także orzechy: laskowe, włoskie i ziemne. Wiele pierwiastków jest niezbędnych dla żywych organizmów, jednak magnez wśród nich odgrywa wyjątkową i specyficzną rolę.

Krzysztof Domagała

Źródło:
Witold Grzebisz” ESTA Kizeryt naturalny siarczan magnezu” - broszura Kali K+S
Roman Czuba „Magnez niezbędny składnik pokarmowy dla roślin ,zwierząt ,ludzi" - ulotka, Zakłady Azotowe Włocławek