Międzyplony - rośliny okrywowe wzbogacają i chronią glebę

Po zebraniu plonu głównego i zakończeniu żniw należy wykonać niezbędne zabiegi uprawowe, ewentualnie wysiać międzyplony - rośliny okrywowe. Pozostawianie nieuprawianego ścierniska może prowadzić do procesów degradacji gleb, tj. niszczenia jej struktury, wymywania składników pokarmowych i rozwoju zachwaszczenia. Uprawa międzyplonów ma znaczenie środowiskowe, agrotechniczne i klimatyczne. Wpływa korzystnie na żyzność gleb i plonowanie rośliny następczej.

Międzyplonami nazywa się rośliny, które - jak wskazuje nazwa - uprawia się między dwoma plonami głównymi, w celu wzbogacenia gleby (substancja organiczna), zapobiegania erozji, czy też uzyskania dodatkowej paszy.

Wyróżniamy dwa rodzaje międzyplonów: ścierniskowe i ozime.

• Międzyplon ścierniskowy wysiewa się po zbiorach głównych upraw w okresie od 11 lipca do 20 sierpnia i powinien być utrzymany co najmniej do 15 października.
• Międzyplon ozimy wysiewa się od 1 lipca do 1 października, a zagospodaruje po 15 lutego następnego roku.

Najważniejsze zalety międzyplonów

• Wzbogacają glebę w substancje organiczną, z której tworzone są związki próchniczne.
• Dzięki zwiększeniu zawartości substancji organicznej, zwiększają zasoby wody glebowej dla roślin.
• Wzbogacają glebę w azot. Rośliny bobowate wiążą azot atmosferyczny, z którego będą mogły skorzystać rośliny następcze.
• Korzystnie wpływają na aktywność biologiczną gleb i rozwój mikroorganizmów glebowych.
• Poprawiają strukturę gleb i ich właściwości powietrzno-wodne. Wpływają na wykształcenie się struktury gruzełkowatej.
• Zapobiegają erozji wodnej i wietrznej gleb (rośliny okrywowe).
• Ograniczają wymywanie mineralnych związków azotu z gleby.
• Ograniczają straty fosforu i potasu.
• Zapobiegają degradacji i pozytywnie wpływają na żyzność gleb, zwiększają plonowanie roślin następczych.
• Przerywają monokultury zbożowe i poprawiają właściwości fitosanitarne gleb.
• Mogą być źródłem dodatkowej paszy dla zwierząt.
• Niektóre rośliny po zakwitnięciu stanowią pożytki pszczele (facelia, gryka, gorczyca).
• Ograniczają emisję CO₂ do atmosfery. Poprzez proces fotosyntezy i tworzenie zielonej masy roślinnej, a następnie sekwestrację związków węgla w glebie.
• Są źródłem materii organicznej dla roślin takich jak buraki cukrowe, ziemniaki i kukurydza.

Dobór gatunków powinien uwzględniać klasę gleby, płodozmian, późniejsze przeznaczenie (zielony nawóz, pasza, pożytki pszczele). Jako międzyplony możemy uprawiać pojedyncze rośliny (np. gorczyca biała, rzodkiew oleista), ale lepiej jest uprawiać międzyplony w postaci mieszanek międzygatunkowych. Na rynku jest dostępnych kilkadziesiąt gotowych mieszanek roślin. Często firmy nasienne oferują mieszanki specjalistyczne pod konkretne rośliny uprawne - buraki, ziemniaki, kukurydzę.

Krzysztof Domagała