Jeżeli z jakiś przyczyn nie uda się wysiać zbóż ozimych, warto zastanowić się nad uprawą przewódek.
Przewódki to odmiany zbóż jarych: pszenicy, pszenżyta i żyta, które mogą być wysiane w okresie późnojesiennym, od końca października, a w sprzyjających warunkach nawet do końca lutego. Uprawia się je najczęściej po roślinach późno schodzących z pola - kukurydzy na ziarno, burakach cukrowych, czy późnych ziemniakach - gdy na siew zbóż ozimych jest już praktycznie za późno. O uprawie przewódek często decydują też względy pogodowe. Zarówno panująca susza, jak i ulewne deszcze jesienią sprawiają, że gleby nie można na czas uprawić oraz zasiać ozimin w terminie. Jeśli jednak warunki pogodowe się poprawią, późną jesienią, a także w miesiącach zimowych, będzie można przystąpić do zasiewu przewódek. Pod uwagę trzeba wziąć jednak przede wszystkim warunki glebowe, tak aby ziemia była starannie przygotowana do siewu.
Przewódki to rośliny posiadające pewien poziom zimotrwałości i odporności na niskie temperatury. Nic i nikt nie może jednak zagwarantować, że przetrwają one - podobnie jak inne formy zbóż - w ekstremalnych warunkach, najchłodniejszą porę roku bez szwanku. Najlepiej jednak zimują w fazie szpikowania lub wytworzonego kiełka. Na tym etapie nie odżywiają się jeszcze z gleby za pośrednictwem korzeni, tylko z ziarniaka. Dzięki temu mają zapewniony odpowiedni dostęp substancji pokarmowych. To natomiast gwarantuje dynamiczny wiosenny start. W przypadku siewu zbóż ozimych sytuacja jest zupełnie inna. One muszą się przed zimą rozkrzewić i zahartować, żeby w jak najlepszej kondycji przetrwać najchłodniejszą porę roku.
Zazwyczaj przewódki wysiane późną jesienią korzenią się lepiej od zbóż, które zostały wysiane wiosną. Mają również lepszy pokrój łanu, więcej pędów kłosonośnych i wyższą masę ziarna. Lepiej też wykorzystują zapasy zimowej wody, a także składniki pokarmowe. Właśnie z tego względu nie są tak wrażliwe na susze. Wszystko to przekłada się na plon tych roślin, przewódki zazwyczaj plonują wyżej niż zboża jare wysiane wiosną. Nie bez znaczenia jest również fakt, że dojrzewają szybciej od tradycyjnych odmian zbóż jarych. Dzięki temu można wcześniej przygotować stanowisko pod uprawę kolejnej rośliny, np. rzepaku. Uprawiając przewódki możemy uniknąć spiętrzenia wiosennych prac polowych.
Jakie jeszcze są zalety przewódek? Rośliny te jesienią są mniej wrażliwe na porażenia ze strony chorób (np. mączniaka prawdziwego), ponieważ nie wytwarzają tyle masy liściowej, co tradycyjne odmiany ozime zbóż. Są też mniej narażone na ataki szkodników.
Uprawiając przewódki nie należy rezygnować z zaprawiania ziarna. Pomimo, że w niskich temperaturach aktywność patogenów jest mała, zaprawianie profilaktycznie chroni rośliny przed chorobami grzybowymi, takimi jak: zgorzel siewek, śnieć karłowa, śnieć cuchnąca, czy też głownia pyląca. Warto też zwiększyć normę wysiewu o 10 - 15%, ponieważ przewódki siane są w terminach odbiegających od optymalnych dla rozwoju roślin.
W nawożeniu przewódek przedsiewnie stosujemy potas i fosfor, azot w dawce startowej, a resztę dawki azotu podajemy wiosną, po ruszeniu wegetacji. W okresie siewu przewódek nie ma większego problemu z chwastami. Dlatego po herbicydy sięgamy zazwyczaj wiosną. Robimy to w terminie zbliżonym do terminu odchwaszczania zbóż jarych.
Uprawa przewódek nie jest dotychczas aż tak powszechna w Polsce. Sięgają po nie przeważnie ci rolnicy, którzy znaleźli się w sytuacji sygnalizującej spiętrzenie przyszłych prac wiosennych. Siew przewódek pozwala na obsianie większego areału pól przed zimą.
Proponowane odmiany przewódkowe zbóż jarych:
Grzegorz Klusek