Najlepsze białko z własnych pól

Białko jest niezbędnym składnikiem żywienia ludzi i zwierząt. Nie można go zastąpić. W wielu krajach głównym źródłem białka są rośliny bobowate, a wśród nich soja. Niestety większość soi stosowanej w żywieniu zwierząt to soja modyfikowana genetycznie. Zarówno konsumenci, jak i rolnicy dążą do tego, aby ograniczyć jej rolę.

Rośliny bobowate dają możliwość produkcji białka (pasz białkowych) we własnym gospodarstwie. Najczęściej uprawiane są: soja bez GMO, grochy, bobiki, łubiny i fasola. W żywieniu przeżuwaczy dużą rolę mogą odgrywać bobowate drobnonasienne: lucerny i koniczyny. Ciekawą formą ich przerobu są suszone granulaty, które mogą być stosowane jako dodatki do pasz.

Dużą zaletą białek roślin bobowatych jest wysoka zawartość aminokwasów egzogennych, szczególnie lizyny. Z kolei czynnikiem ograniczającym szerokie stosowanie roślin białkowych jest zawartość związków antyżywieniowych, dlatego też ich stosowanie jest ściśle określone (odpowiednia dawka w odpowiednim wieku zwierząt/grupy zwierząt). Soja stosowana w żywieniu powinna być poddana procesowi ekstruzji. Z roślin bobowatych można wytwarzać koncentraty paszowe (mieszanki białkowe). Hodowle Roślin stale dostarczają nowe odmiany bobików niskotaninowych i łubinów niskoalkalidowych, a polskie i zagraniczne firmy nasienne dostarczają odmiany soi wolnej od GMO przystosowane do polskich warunków klimatyczno-glebowych. Polityka państwa sprzyja rozwojowi produkcji roślin białkowych, m.in. poprzez program rozwoju produkcji roślin białkowych opracowany przez ministerstwo rolnictwa. Jest także zwiększona dopłata do uprawy (do 765,80 zł/ha), są dopłaty do nasion. COBORU Słupia Wielka w ramach programu białkowego wykonuje doświadczenia i ustala listy zalecanych odmian. IUNG-PIB Puławy prowadzi prace badawcze nad agrotechniką, wydaje broszury i instrukcje uprawy. Można zaobserwować większe zainteresowanie rolników uprawą roślin bobowatych.

Ważną kwestią dla rolników jest ilość białka, jaką można uzyskać z 1 ha uprawy

Oto orientacyjne wielkości produkcji białka /1ha według danych COBORU:

• najwięcej białka otrzymujemy uprawiając soję (odmiany późne) - przy plonie 39-40 dt/ha -1400 kg/ha;
• bobik (odmiany wysokotaninowe) - przy plonie 42 dt - 1100kg/ha;
• grochy ogólnoużytkowe - przy plonie 40 dt/ha - 980 kg/ha;
• grochy pastewne - przy plonie 35 dt/ha - 920 dt/ha;
• łubin biały - przy plonie 30 dt /ha - 1000 kg/ha;
• łubiny wąskolistne - przy plonie 26 dt/ha - 550 kg/ha;
• łubiny żółte - przy plonie 16 dt/ha - 550 kg/ha;
• lucerna 3-4 pokosy - 400 dt zielonki - 1500 kg/ha;
• koniczyna perska - 60 t zielonki - 2000 kg białka.

Rośliny bobowate poza dostarczaniem zwierzętom białka mają ogromny wpływ na poprawę żyzności gleby, na której są uprawiane. Pozostawiają one roślinom następczym ok. 60 kg azotu związanego biologicznie, korzystnie wpływają również na sekwestrację węgla w glebie, przez co ich uprawa jest przyjazna klimatowi. Rośliny bobowate są niezwykle ważnym elementem rolnictwa zrównoważonego.

Krzysztof Domagała