Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Informacje i porady/Nowe i stare koła gospodyń wiejskich - zasady funkcjonowania

Nowe i stare koła gospodyń wiejskich - zasady funkcjonowania

2020-04-24

Co pewien czas do działu rozwoju obszarów wiejskich napływają zapytania od przedstawicielek kół gospodyń wiejskich funkcjonujących na tzw. starych zasadach. Co dalej z ich organizacją? Czy takie koło może dalej funkcjonować, gdy we wsi jest nowe koło? Jak zlikwidować koło? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań, w poniższym artykule.

Od lat ODR-y zajmowały się współpracą z kobietami działającymi w różnych organizacjach wiejskich, takich jak KGW, stowarzyszenia, czy nawet spółdzielnie socjalne. Specjalistki działu rozwoju obszarów wiejskich (dawniej - rozwoju przedsiębiorczości i WGD) pomagały w rejestracji KGW w Wojewódzkich Związkach Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych. Dlatego dziś spotykamy się z wątpliwościami kobiet, szczególnie tych starszych, które nie nadążają za zmianami, pytając, jaki jest ich status.

Warto podkreślić, że bez względu na osobowość prawną, organizacje KGW pełniły (i nadal pełnią) bardzo ważną rolę społeczną w środowiskach wiejskich. Reprezentowały wieś na wszystkich uroczystościach gminnych, były wizytówką wsi w krzewieniu kultury ludowej, podtrzymywaniu tradycji i zwyczajów ludowych oraz kultywowaniu dziedzictwa kulinarnego. Za wszystkie te lata aktywności należą im się szczególne podziękowania. Dziś koła gospodyń wiejskich to również - a może przede wszystkim - miejsce integrowania mieszkańców wsi oraz kultywowania i podtrzymywania tradycji na wsi. Pod koniec 2018 roku, kiedy weszła w życie ustawa dedykowana kołom gospodyń wiejskich, ich ranga wzrosła. Koła w nowej ustawie definiuje się jako dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną organizację mieszkańców wsi, wspierającą rozwój przedsiębiorczości na wsi i aktywności, działającą na rzecz środowisk wiejskich.

Wracając do strony prawno-organizacyjnej KGW

  1. W Polsce koła gospodyń wiejskich działają na podstawie:
    1. ustawy z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. z 2018 r. poz. 2212 oraz z Dz.U. z 2019 r. poz. 693);
    2. ustawy z 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. poz. 217, z późn. zm.);
    3. ustawy z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz. 210 oraz z 2018 r. poz. 723).
  2. Nowa ustawa z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich określa formy i zasady dobrowolnego zrzeszania się w kołach, tryb ich zakładania oraz organizację kół gospodyń wiejskich działających na terytorium RP.
  3. Zgodnie z nową ustawą, koła gospodyń wiejskich podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
  4. Koło gospodyń, które uzyskało skuteczny wpis do nowego rejestru ARiMR nabywa osobowość prawną, tj. otrzymuje podobny status do zarejestrowanego sądownie stowarzyszenia i może ubiegać się o dotacje z różnych źródeł.
  5. Zakres i przedmiot działania organizacji określa statut koła. Warto pamiętać, aby w statusie znalazł się zapis o możliwości pozyskiwania dotacji z różnych źródeł.
  6. Koło gospodyń wiejskich może prowadzić działalność zarobkową, w tym działalność gospodarczą. Uzyskany dochód musi zostać przeznaczony w całości na realizację celów statutowych i nie może być dzielony pomiędzy członków.
  7. Koło gospodyń może prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów, jeżeli nie posiada statusu organizacji pożytku publicznego i osiąga przychody z takich źródeł, jak:
    • ze składek członkowskich, dotacji, darowizn i zapisów;
    • ze sprzedaży wyborów sztuki ludowej (rękodzieło, rzemiosło, żywność regionalna);
    • ze sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych;
    • z odsetek od środków na rachunkach bankowych.
    • Jednocześnie wysokość uzyskanego dochodu z tych źródeł w roku poprzedzającym rok podatkowy nie mogła przekroczyć wysokości 100 tys. zł.
  8. Wybór uproszczonej formy ewidencji przychodów i kosztów koło musi zgłosić do naczelnika urzędu skarbowego (za pośrednictwem powiatowego biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym koło rozpoczyna prowadzenie ewidencji, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność, w ciągu 30 dni od rozpoczęcia działalności.
  9. Koło jest zwolnione z kasy fiskalnej - na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, koła gospodyń wiejskich zostały zwolnione z posiadania kas fiskalnych w zakresie dostawy towarów i świadczenia usług - pod warunkiem, że prowadzi uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów.
  10. Według zapisów nowej ustawy, w jednej wsi może mieć siedzibę jedno koło gospodyń wiejskich.
  11. W nowej ustawie o KGW wprowadzono zmiany (od 15 kwietnia 2019 r.), które umożliwiają funkcjonowanie kół w miastach. Wprowadzona nowelizacja ustawy określa, że koła gospodyń wiejskich mogą mieć siedzibę i działać także na terenach:
    • sołectw położonych w granicach administracyjnych miast;
    • miast do 5000 mieszkańców.
  12. Koła, które zostały utworzone na starych zasadach, mogą dalej istnieć, jeżeli zdecydują o tym ich członkowie. Ponadto, jeżeli w jednej wsi jest kilka kół, to na zasadzie praw nabytych mogą one dalej istnieć. Gdyby zaś chciały się zarejestrować w ARiMR na nowych zasadach, wówczas muszą dostosować statuty do wymagań ustalonych w ustawie i wystąpić z wnioskiem o dokonanie wpisu koła do rejestru zgodnie z przepisami ustawy. Te, które nie wystąpią z wnioskiem o dokonanie wpisu do rejestru - działają na podstawie przepisów dotychczasowych i nie mogą korzystać z pomocy finansowej, o której mowa w ustawie z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich. Koła działające na podstawie Ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników były tworzone jako wyodrębnione jednostki organizacyjne kółek rolniczych i posiadały swoją reprezentację we wszystkich ich statutowych organach. Koła gospodyń działające jako jednostki organizacyjne kółka rolniczego miały demokratycznie wybierane władze i działały na podstawie własnego regulaminu. Regulamin nie mógł być sprzeczny ze statutem kółka rolniczego. Takie KGW nie mają osobowości prawnej, należy jednak pamiętać, że we wsiach, w których nie działały kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich tworzono jako samodzielne kółka rolnicze. I w takim wypadku mogły posiadać osobowość prawną.
  13. Koła działające w formie stowarzyszenia, które złożą do Agencji wniosek o wpis do rejestru, nie utracą statusu stowarzyszenia, a jedynie uzyskają wpis do rejestru prowadzonego przez Agencję, co warunkuje możliwością ubiegania się przez takie koło o pomoc udzielaną przez Agencję na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich.
  14. Koła działające na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach, które były zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, nie muszą przeprowadzać likwidacji dotychczasowego koła działającego w formie stowarzyszenia oraz nie zmierza to do wykreślenia takiego koła z KRS, gdy jako osoby prawne zostaną objęte KRKGW prowadzonym przez ARiMR.
  15. W województwie świętokrzyskim funkcjonują 574 koła gospodyń wiejskich, które zarejestrowały się w oddziałach powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie nowej ustawy o KGW z 9 listopada 2018 r. (wegług stanu na 22.04.2020 r.).
  16. Dokumentacja rejestrowa starych KGW prowadzona niegdyś przez WZRKiOR powinna być dostępna w siedzibie Świętokrzyskiego ZRKiOR w Kielcach ul. Wesoła 47/49 / Ii P./8 (dane z internetowej bazy KRS z datą wpisu na 27 lipca 2018 r.). Infrormacje można także uzyskać w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, strona internetowa: www.kolkarolnicze.pl.
  17. Pełna informacja dot. zasad rejestracji KGW dostępna jest na stronie internetowej: https://www.arimr.gov.pl/krajowy-rejestr-kol-gospodyn-wiejskich.html. Kierownicy biur powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zapewniają wsparcie przy tworzeniu i prowadzeniu kół gospodyń wiejskich (związku kół), w tym przez powołanie pełnomocników do spraw kół gospodyń wiejskich, w ramach kierowanych przez siebie biur.

Teresa Wąsik

udostępnij
do góry