Zbliżające się zbiory ziemniaków to końcowy etap ich uprawy na polu. Na jakość bulw mają wpływ nie tylko działania agrotechniczne, występowanie patogenów, uwilgotnienie i opady atmosferyczne w okresie wegetacji, ale również to, jak przeprowadzimy wykopki. Najważniejsze, to zminimalizować uszkodzenia mechaniczne bulw, które są później, w okresie przechowywania, główną przyczyną strat. Mogą one powstawać wewnątrz bulw, bez uszkodzenia skórki - tzw. ciemnienie pouderzeniowe miąższu, jak również na zewnątrz - uszkodzenie skórki, skaleczenia, pęknięcia czy zgniecenia.
Bardzo duży wpływ na powstawanie uszkodzeń mechanicznych bulw ziemniaków ma nadmierne zakamienienie pola, jak również skład mechaniczny gleby. W takich przypadkach, w trakcie zbioru kamienie przemieszczają się na przenośnikach wraz z bulwami i uszkadzają je. Podobnie dzieje się z twardymi bryłami na glebach ciężkich, które są podobnym zagrożeniem dla bulw jak kamienie. Panująca tegoroczna susza zwiększa zbrylanie się gleby, co nie jest korzystne przy zbiorze.
Do zabiegów ograniczających mechaniczne uszkodzenia bulw należy wcześniejsze niszczenie naci, co zmniejsza masę łęcin i chwastów na polu. Najczęściej zabieg wykonuje się na 2 - 3 tygodnie przed zbiorem, za pomocą rozdrabniaczy lub stosując zabieg chemiczny. Do chemicznego zniszczenia naci można posłużyć się jednym z preparatów, np. Basta 150 SL, Reglone 200 SL, Spotlight Plus 60 EC.
Podczas zbioru ziemniaków bardzo ważne są odpowiednie warunki pogodowe. Nie należy kopać w trakcie opadów i bezpośrednio po nich, gdyż wilgotność gleby powyżej 15% wpływa na wzrost uszkodzeń mechanicznych. Optymalnym terminem jest sucha i ciepła pogoda, gdy temperatura gleby utrzymuje się na poziomie 10 - 15°C, a wilgotność nie przekracza 15%. Zbyt wysoka wilgotność zmniejsza odsiewalność gleby w czasie kopania.
Zasadnicze znaczenie dla ilości powstających uszkodzeń ma niewątpliwie sposób przeprowadzenia zbioru, który powinien być przede wszystkim staranny. Najlepszym rozwiązaniem, szczególnie dla małych i średnich gospodarstw, jest zbiór przy wykorzystaniu kopaczek przenośnikowych, który ogranicza straty do minimum, ale jest bardzo pracochłonny. W dużych gospodarstwach najczęściej do zbioru wykorzystuje się kombajny ziemniaczane. W tym przypadku można ograniczyć uszkodzenia mechaniczne bulw przede wszystkim dostosowując prędkość kombajnu do panujących warunków, która powinna wynosić 3-5 km/h. Istotna jest również prawidłowa głębokość zespołu kopiącego - niepowodująca miażdżenia bulw oraz wysokość spadania ziemniaków w kombajnie, podczas transportu i przemieszczania, nieprzekraczająca 25 - 30 cm.
Grzegorz Klusek