Sytuacja na rynku jabłek w Polsce i Europie

Podczas 31. Spotkania Sadowniczego w Sandomierzu, które odbyło się 1 i 2 lutego 2023 r. Adam Paradowski z Plantpress przedstawił sytuację na europejskim i krajowym rynku jabłek.

Jesienią w okresie zbiorów sadownicy borykali się z niedoborem pracowników. Z niepewnością patrzyli w przyszłość obserwując radykalny wzrost cen energii. Jesienią ceny owoców były niskie i wielu producentów zastanawiało się, czy uruchamiać agregaty w komorach chłodniczych. Obecnie ocenia się, że jakość jabłek w komorach chłodniczych nie jest dobra z uwagi na jednokrotny, niewłaściwy czy opóźniony zbiór. Zbierane owoce były w różnym stanie fizjologicznym, było dużo uszkodzeń, odgnieceń i obić podczas zbioru. Natomiast problemem w czasie przechowywania są choroby fizjologiczne.

WAPA - Światowe Stowarzyszenie Jabłek i Gruszek opublikowało dane dotyczące zapasów jabłek w Polsce na dzień 1 grudnia 2022, które wynosiły 1 420 000 ton i było to pierwsze miejsce wśród krajów europejskich, natomiast łącznie we wszystkich krajach europejskich 4 480 438 ton. Analizując strukturę odmianową jabłek najwięcej było odmiany Red Jonaprince - 270 tys. ton, następnie Idared - 230 tys. ton, Golden Delicious - 220 tys. ton, Gala - 160 tys. ton. Szacuje się, że od 1 grudnia 2022 do 1 lutego 2023 sprzedaż wyniosła 500 tys. ton. Grupy producenckie mają na stanie ok. 25-30% owoców, natomiast indywidualni producenci 70-75% ogólnej ilości zapasów.

Wyzwania dla odbiorców to zmiana struktury sprzedaży na rynku krajowym, większa sprzedaż jabłek w supermarketach, zapewnienie wymagań odbiorców dotyczących jakości i bezpieczeństwa, wydłużenie okresu dostępności, poszukiwanie nowych rynków zbytu - Unia Europejska, Bliski Wschód czy Afryka Północna. Ważne również zapewnienie różnorodności opakowań.

Konkurencją dla jabłek są owoce dostępne przez cały rok, na przykład banany i owoce cytrusowe. Bardzo duże znaczenie w sprzedaży mają supermarkety. Nastąpił też wzrost produkcji i eksportu jabłek w innych krajach - Włochy, Belgia, Holandia, Mołdawia, Serbia, Ukraina, a także Argentyna i Chile. W naszym kraju nadal brak jest mody na spożywanie jabłek, nasz rynek zbyt długo był uzależniony od rynku wschodniego. Zbyt mało jabłek sprzedawane jest w supermarketach i często są one złej jakości. Silna jest też konkurencja wewnętrzna, trwa walka o marże kosztem dostawców. Na cenę jabłek w supermarkecie składa się: cena dla sadownika, koszt sortowania i pakowania, marża pośrednika i marża marketu. Około 70% produkcji jabłek w Polsce trafia do przemysłu. W 2021 roku wyeksportowano 939 tys. ton, w tym 16% owoców trafiło do Egiptu, 14% do Niemiec, 13% do Białorusi, 8% do Rumuni, po kilka procent do pozostałych krajów UE i krajów spoza UE. W okresie od września do grudnia 2022 r. najwięcej polskich jabłek trafiło do Egiptu.

Na sytuację na rynku jabłek w Europie ma wpływ wzrost kosztów produkcji, przechowywania, wojna na Ukrainie i brak dostępu do rynków wschodnich, wielkość sprzedaży w supermarketach oraz siła nabywcza konsumentów.

Na aktualną sytuację na rynku jabłek w Polsce wpływają: ilość, jakość i podaż poszczególnych odmian, rynki zbytu, relacja ceny-koszty na poziomie producenta, postawa zakładów przetwórczych, zapasy jabłek w Europie, poziom sprzedaży do Egiptu oraz możliwość sprzedaży do Białorusi.

Wiesława Kaczorek