Szrotówek kasztanowcowiaczek - najgroźniejszy szkodnik kasztanowca

Szrotówek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella) jest motylem z rodziny kibitnikowatych (Gracillariidae), który w krótkim czasie rozprzestrzenił się i zajął kontynent europejski, stając się najgroźniejszym szkodnikiem kasztanowca.

Cykl życiowy szrotówka kasztanowcowiaczka składa się z czterech stadiów rozwojowych (schemat poniżej).

Cykl rozwojowy szrotówka kasztanowcowiaczka

Szrotówek należy do owadów wielopokoleniowych, który w zależności od panujących warunków klimatycznych i długości okresu wegetacyjnego może wykształcić wiele pokoleń. W Polsce są to zazwyczaj trzy pokolenia. Pierwszy przypada na maj - czerwiec, drugi czerwiec - lipiec, a trzeci na przełomie sierpnia i września. W naszym kraju postać larwalna szrotówka wylęga się z jaj na przełomie kwietnia i maja, kiedy kasztanowce mają wykształcone liście i wówczas żywią się tkanką miękiszową tworząc tzw. miny. Dorosła postać szrotówka (motyl) wydostaje się z zimujących w glebie poczwarek w maju i zaczyna ruję. W tym okresie zaobserwować można skupiska motyli na pniach kasztanowców, a po kopulacji samice składają zapłodnione jaja w zagłębieniach liści.

Szrotówek kasztanowiaczek (fot. Elżbieta Krempa) - kliknij w obrazek, aby powiększyć

W celu ograniczenia żerowania szrotówka, który w znaczący sposób wpływa na zdrowotność drzew przyśpieszając ich zamieranie, poszukuje się skutecznych metod walki przed tym szkodnikiem. Jedną z najpopularniejszych i najprostszych metod w zwalczaniu tego szkodnika jest metoda mechaniczna. Polega ona na grabieniu i utylizacji liści, które zawierają poczwarki. Należy przy tym pamiętać, że usuwanie liści powinno się rozpocząć zaraz po ich opadnięciu, ponieważ w późniejszym terminie, kiedy liście są już suche istnieje ryzyko wysypania poczwarek do gleby, gdzie przezimują i wznowią cykl na wiosnę. W momencie pojawienia się motyli można zastosować opaski lepowe nasączone substancjami wabiącymi motyle np. feromonami. W ochronie przed szrotówkiem stosuje się również owadobójcze insektycydy (inhibitory biosyntezy chityny) w formie oprysków lub mikroiniekcji bezpośrednio do pni drzew lub gleby. Nawiercanie otworów w pniu nie chroni przed infekcjami i bardzo często obserwuje się objawy chorobowe wywołane przez Guingardia aesculi, sprawce antraknozy kasztanowców. Alternatywą dla tej metody mogą być doglebowe opryski z imidachloprydem, której skuteczność jest porównywalna do mikroiniekcji i dodatkowo nie jest inwazyjna. W celu ograniczenia chemicznych metod ochrony prowadzi się badania nad zastosowaniem owadobójczych nicieni oraz techniki dezinformacji samców. Należy również zadbać o zapewnienie drzewom optymalnych warunków wzrostu (dostępność składników pokarmowych, wody i napowietrzenia) co sprawi, że roślina zacznie wytwarzać reakcje obronne.

Florentyna Bara
zdjęcia: Elżbieta Krempa

Literatura:

1. Baranowski T., Dankowska E. 2012. Integrowana ochrona kasztanowca białego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem (Cameraria ohridella Deschka & Dimić). Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 52(4): 807-810
2. Dzięgielewska M., Kaup G. 2007. Skuteczność chemicznego zwalczania szrotówka kasztanowcowiaczka insektycydami z grupy inhibitorów biosyntezy chityny metodą doglebowej aplikacji i mikroiniekcji. Proceedings of ECOpole, Vol. 1, No ½
3. Głuszek A. 2017. Zagrożenia alei parkowych szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem (Cameraria ohridella Deschka & Dimić, 1986), Acta Juvenum 2: 17-23