Unia Europejska zdefiniowała przepisy, które będą miały na celu wzmocnić pozycję rolników w łańcuchu dostaw żywności. Nowe rozporządzenia mają na celu zapobieganie nieuczciwym praktykom handlowym, jakie narzucają wielkie sieci handlowe i przetwórcy.
Problemy, z jakimi muszą mierzyć się rolnicy w relacjach z potężnymi koncernami w sprzedaży produktów rolnych to m.in. spóźnione płatności, zamówienia anulowane w ostatniej chwili, zbyt łatwo psujące się produkty oraz jednostronne zmiany warunków umowy. Komisja Europejska przedstawiła propozycję dyrektywy w tej sprawie w kwietniu 2018 roku. Postanowiła ona uniemożliwić marketom żądania, aby dostawca zapłacił za zmarnowane produkty. Obecnie sklepy nie są zobowiązane, aby brać odpowiedzialność za żywność, której nie uda się im sprzedać. Opracowana w środę dyrektywa wymienia nieuczciwe praktyki handlowe, które mają zostać całkowicie zakazane. Oprócz anulowanych zamówień w ostatniej chwili, opóźnieniach w płatnościach za nietrwałe produkty oraz wprowadzenia jednostronnych lub wstecznych zmian w umowach dostawy, zakazane mają być również przesadne używanie poufnych informacji.
Przepisy dyrektywy dotyczą również problemu narzucania przez sieci handlowe niektórych praktyk, takich jak np. opłata za przedłużenie kontraktu lub obowiązkowego reklamowania. Działania te będą dozwolone pod warunkiem, że zostaną zawarte w umowie między stronami sposób jasny i jednoznaczny, np. nabywca pobiera od dostawcy opłatę za zagwarantowanie lub przedłużenie umowy o dostawę produktów spożywczych; nabywca zwraca dostawcy niesprzedane produkty spożywcze; dostawca ponosi koszty promowania lub wprowadzania do obrotu produktów spożywczych sprzedawanych przez nabywcę itd.
Z założeń dyrektywy wynika, że państwa członkowskie będą zobowiązane wyznaczyć jeden lub więcej organów, które będą odpowiedzialne za egzekwowanie nowych przepisów. W przypadku, kiedy w tym samym kraju istnieje już kilka instytucji, które mogłyby się tym zająć, niezbędne będzie wskazanie jednego punktu kontaktowego. Organy odpowiedzialne za egzekwowanie dyrektyw będą mogły wszczynać postępowania z własnej inicjatywy na podstawie skarg oraz nakładać wysokie grzywny. Rolnicy sami będą mogli decydować, czy składają skargę w swoim ojczystym kraju czy w państwie, w którym dochodzi do zakazanych praktyk. W Polsce oraz wybranych krajach władze zajęły się już problemem nieuczciwych praktyk w łańcuchu dostaw. Regulacje obejmujące całą UE będą miały dla rolników bardzo duże znaczenie. Ministerstwo rolnictwa szacuje, że w tym roku wartość zagranicznej sprzedaży polskiej żywności może wynosić blisko 30 mld euro. Porozumienie dotyczące zapisów w dyrektywie zostanie zaprezentowane specjalnemu komitetowi do spraw rolnictwa. W jego skład wchodzą eksperci z państw członkowskich. W końcowym etapie przepisy będą musiały zostać formalnie zaakceptowane przez Radę UE oraz Parlament Europejski. Na wprowadzenie dyrektywy do przepisów prawa krajowego państwa członkowskie będą miały dwa lata.
Jakub Lipnicki
Źródła: