Łąki i pastwiska stanowią bazę paszową dla produkcji zwierzęcej, ale również chronią glebę przed erozją, są strefą buforową chroniącą zbiorniki wodne przed zanieczyszczeniami oraz oczyszczają powietrze dostarczając dużych ilości tlenu.
Niedostateczne uwilgotnienie i wzrastające przesuszenie na użytkach zielonych może doprowadzić do dużych i niekorzystnych zmian, zarówno w glebie, jak i w zbiorowiskach roślinnych. Optymalna temperatura dla wzrostu traw to 18 - 20°C.
Co dzieje się, gdy występują wielotygodniowe posuchy i temperatura w słońcu dochodzi do prawie 50°C?
Na glebach organicznych następuje rozwarstwienie profilu glebowego, powstają liczne spękania, szczeliny, kruszy się masa organiczna. Zwiększa się jej mineralizacja, jak również występuje znaczny wzrost mineralizacji związków azotowych. W odwodnionych glebach na skutek erozji wietrznej następuje rozpylenie wierzchniej warstwy, często dochodzi do pożarów i bezpowrotnej straty masy organicznej.
Również na glebach mineralnych ze względu na niskie zdolności retencyjne przesuszenie pociąga za sobą duże, niekorzystne zmiany. W takich warunkach trawy szybko przechodzą w stan generatywny i nie wytwarzają bogatego ulistnienia. Uzyskuje się niskie plony, a w skrajnych przypadkach brak wody powoduje całkowite zamieranie traw. Masowo pojawiają się chwasty i zioła, z traw w większej ilości występuje wtedy kostrzewa czerwona, owsica omszona, stokłosa miękka, z dwuliściennych: mniszek pospolity, jaskier rozłogowy i inne. Niekorzystny skład florystyczny i brak wartościowych traw pastewnych powoduje konieczność wykonywania zabiegów renowacyjnych. W okresie przedłużającego się okresu bez deszczu na użytkach zielonych kośnych można przyspieszyć zbiór masy zielonej, która w warunkach suszy z każdym dniem pogarsza swoją jakość.
Zasilanie nawozami mineralnymi w tym okresie nie jest zasadne, ponieważ składniki pokarmowe nie zostaną pobrane przez rośliny. Można ewentualne zastosować nawozy dolistne. Poprzez opryski użytków zielonych można je szybko zasilić azotem i uzupełnić niedobory składników. Liście i inne zielone części roślin pobierają składniki pokarmowe przez szparki i przetchlinki. Wchłanianie składników jest tym większe, im dłużej pozostają one zwilżone stosowanym roztworem, stąd nawozy dolistne stosuje się o poranku bądź wieczorem. Należy pamiętać, że podczas suchej i upalnej pogody roztwór nawozu krystalizuje się na powierzchni liści i następuje zahamowanie dokarmiania.
Ważna jest również wysokość koszenia: dla łąk to 6-7 cm, w przypadku mieszanek z dużym udziałem roślin motylkowatych optymalny zakres to 7-9 cm. Zbyt niskie koszenie dodatkowo przyczyni się do wypadania cennych gatunków traw i roślin motylkowatych.
Na pastwiskach konieczne jest zapewnienie zwierzętom nieograniczonego dostępu do wody oraz cienia. Na tych, na których roślinność podeschła i nie przyrasta należy przerwać wypas do czasu regeneracji traw po wystąpieniu opadów atmosferycznych. Spoczynek runi powinien wynosić co najmniej 3 tygodnie.
Nawet po niewielkim deszczu zasila się odrost na łąkach i pastwiskach położonych na glebach mineralnych nawozami zawierającymi azot w dawce 20-40 kg/ha. Na użytkach na glebach organicznych po deszczu wykonujmy nawożenie potasem i zabieg wałowania, szczególnie tam, gdzie nie wałowano na wiosnę.
Na pastwiskach z duża ilością niedojadów, zachwaszczonych, z wyrośniętymi pędami generatywnymi, należy wykonać koszenie na wysokości około 8-12 cm.
Podczas suszy nie należy stosować gnojówki lub gnojowicy ze względu na „wypalanie” roślinności i zahamowanie odrostu.
Krystyna Chrabąszcz