Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Informacje i porady/Ogrodnictwo/Systemy produkcji ogrodniczej z elementami innowacji

Systemy produkcji ogrodniczej z elementami innowacji

2017-11-13

Doktor Iwona Kapłan z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie przybliżyła uczestnikom seminarium temat, od którego w zasadzie rozpoczyna się każda produkcja sadownicza, czyli „Innowacje w szkółkarstwie sadowniczym”. Świadomość naszych sadowników, jak ważna jest jakość materiału szkółkarskiego, jest bardzo wysoka. Doradcy powinni więc doskonale orientować się, jakie parametry są istotne dla materiału szkółkarskiego, z którego będą zakładane sady produkcyjne. Od 1 maja 2004 roku w obrocie towarowym (stopnie kwalifikacji) może znajdować się elitarny i kwalifikowany materiał szkółkarski oraz CAC (Conformitas Agraria Communitatis - spełniający minimalne wymagania). Warto wiedzieć, że do produkcji drzewek w kategorii CAC prawnie dopuszcza się podkładki i zrazy niesprawdzone urzędowo pod względem zdrowotnym (istnieje duże ryzyko przenoszenia groźnych patogenów, w tym wirusów). Dla materiału tego nie określa się statusu zdrowotności, stopnia kwalifikacji oraz parametrów jakości zewnętrznej, w związku z czym jest on mniej wartościowy dla zakładania intensywnych sadów towarowych. Produkowany materiał CAC musi pochodzić co najmniej z innego materiału CAC lub ze zdegradowanego materiału kwalifikowanego.

Ponadto w ostatnich latach drzewka dwuletnie stwarzają coraz większe problemy z przyjęciem i wystartowaniem w nowo posadzonym sadzie, najczęściej związane jest to z deficytem wodnym oraz problemami replantacyjnymi. Powszechnym problemem występującym w polskich szkółkach i sadach jest bakteria Agrobacterium tumefaciens, która atakuje podkładki drzew owocowych oraz młode drzewa. Materiał szkółkarski z naroślami na korzeniu głównym i szyjce korzeniowej powinien być niszczony i nie może być wprowadzany do obrotu.

Duże szkółki oferują możliwość przetrzymania materiału nasadzeniowego w dołowniku lub chłodni do wiosny przyszłego roku. Trzeba zwrócić uwagę na to, że drzewka przetrzymywane w chłodni w temperaturze -1 st. C lub -2 st. C wymagają zabiegów „rozhartowania” w celu przygotowania ich do wysadzenia.

Kolejna wykładowczyni z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, doktor Iwona Szot wystąpiła z tematem „Możliwość zwiększenia bioróżnorodności upraw sadowniczych”, prezentując kilka gatunków sadowniczych, które mogłyby spełnić wymóg powstrzymania zaniku cennej dla środowiska bioróżnorodności („Kasujemy zawartość twardego dysku natury, nie wiedząc jakie dane przechowuje…” Stavros Dimas, Komisarz UE ds. Środowiska), dając jednocześnie możliwość zwiększenia dochodowości w gospodarstwie. Okazuje się bowiem, że gatunki mało znane, takie jak dereń jadalny, róża czy świdośliwa mogą dla osób przedsiębiorczych być cenną inspiracją do rozkręcenia nowego „biznesu”.

Kierunki wykorzystania owoców derenia jadalnego są praktycznie nieograniczone. Są powszechnie stosowane w kuchniach Iranu, Kaukazu, w kuchni gruzińskiej, bałkańskiej, ukraińskiej i słowackiej. W krajach tych owoce spożywa się w stanie świeżym oraz wykorzystuje do produkcji dżemów, galaretek, marmolad, pestilu (typ suszonej marmolady), syropu, różnych rodzajów napojów, kiszonek imitujących oliwki. Dereń na większą skalę produkowany jest także w Serbii, gdzie z owoców wyrabia się bez obróbki cieplnej, specyficzny dżem, z małą zawartością cukru lub miodu, który polecany jest głównie dla osób cierpiących na cukrzycę Na Bałkanach popularna jest wódka „Derenja”, będąca destylatem z fermentowanych owoców derenia. Trunek ten charakteryzuje się interesującym, jedwabistym smakiem i aromatem. Ze świeżych owoców przygotowuje się również sos do mięsa, podobny do sosów z żurawiny. Z suszonych i sproszkowanych owoców wytwarza się przyprawy do mięs i sosów używanych w szczególności do dziczyzny. Prowadzone są też próby dodawania pasty z owoców derenia jadalnego do jogurtów. Palone nasiona owoców wykorzystuje się jako substytut kawy. Pestki derenia oraz w niewielkim stopniu też miąższ, zawierają olej, który ze względu na atrakcyjny skład wykorzystywany jest w przemyśle kosmetycznym. Obecnie trwają prace nad odtworzeniem starej metody kiszenia owoców i otrzymania tzw. polskich oliwek, które od niedawna wpisane są na listę produktów tradycyjnych. Dereń jadalny znalazł także różnorodne zastosowanie w medycynie. Owoce derenia są cennym źródłem polifenoli, przez co mają właściwości antyoksydacyjne.

Owoce róż są w Polsce najczęściej pozyskiwane z roślin dziko rosnących na stanowiskach naturalnych, tj. na obrzeżach dróg, nasypów kolejowych. Jakość owoców pochodzących z takich stanowisk nie jest właściwa, szczególnie, gdy są wykorzystywane jako surowiec do produkcji żywności przeznaczonych dla ludzi wrażliwych na czynniki żywieniowe (dzieci, osoby starsze, alergicy). Warto więc pomyśleć o szerszej uprawie tych cennych roślin. Obecnie róże owocowe uprawia się w Polsce na około 150-200 ha. Plantacje zlokalizowane są głównie w pobliżu Oleśnicy i Warszawy. Oprócz Zakładów Przemysłu Zielarskiego „Herbapol”, przetwórstwem owoców i płatków róż zajmuje się firma „Polska Róża”, która konsekwentnie wdraża odmiany wyhodowane w Instytucie Badawczym Leśnictwa. Zakupem owoców róży zainteresowane są także niektóre zakłady przetwórstwa owocowo-warzywnego.

Stymulacja wzrostu odporności roślin ogrodniczych była tematem przewodnim wystąpienia Krzysztofa Komisarczuka z firmy Amagro. Ciekawym i nowym dla ogrodnictwa preparatem jest Iber - Humis Ps-90 Ultra, który wpływa na poprawę właściwości fizykochemicznych gleby poprzez poprawę jej struktury, zwiększenie zdolności wymiany kationów, poprawę życia mikrobiologicznego oraz wpływa na zwiększenie ilości minerałów w formie przyswajalnej dla roślin, ma bowiem silne właściwości uwalniania potasu i fosforu z form trudno przyswajalnych.

Idea przetwarzania produktu ogrodniczego wytwarzanego w rejonie Sandomierza oraz wprowadzenie ich do punktów sprzedaży jest z pewnością szansą dla niektórych gospodarstw na ułatwienie zbytu oraz poprawę dochodowości. Inkubator Przetwórczy w Dwikozach prowadzony przez Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu wspiera tę myśl żeby zaistniała w praktyce, a obecnie skupia się na działaniach, które pomagają budować świadomość konsumenta o przewadze jakościowej żywności, wytwarzanej lokalnie w oparciu o regionalne tradycje i receptury. Temat powstania, funkcjonowania i przyszłości Inkubatora Przetwórczego przedstawiła nam Anna Frańczak - prezes zarządu Ośrodeka Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej. „Sercem” inkubatora jest obecnie urządzenie - kuter wielozadaniowy (Multimix) - zapewniający innowacyjną technologię przetwórczą, dzięki której możemy otrzymać w krótkim czasie wiele różnych produktów, tj. konfitury, marmolady, dżemy, przeciery, koncentraty, sosy, kremy, pure, półfabrykaty dla przemysłu cukierniczego i inne. Podczas szkolenia mieliśmy możliwość obserwowania wytwarzania musu jabłkowego i jego degustacji. Oprócz udostępniania urządzeń do produkcji wyżej wymienionych przetworów, a także marynat, suszy i soków inkubator prowadzi także działalność promocyjną i szkoleniową. Potencjalnymi użytkownikami są rolnicy, ogrodnicy, gospodarstwa agroturystyczne, przedsiębiorcy, organizacje np. izby rolnicze, instytucje m.in. ośrodki doradztwa rolniczego, szkoły oraz osoby fizyczne, w tym turyści.

Elżbieta Krempa
Dział Ogrodnictwo

udostępnij
do góry