Stosując przyprawy możemy różnicować smak i zapach potraw urozmaicając w ten sposób jadłospis. Świeże przyprawy (nać pietruszki, koperek, czosnek) podnoszą wartość odżywczą pożywienia poprzez wzbogacenie go w witaminy i składniki mineralne. Niektóre przyprawy mogą służyć jako środki przedłużające trwałość produktów żywnościowych. Przechowywanie mięsa w cebuli, czosnku, czy w liściach chrzanu sprawi, że zawarte w nich substancje chronią mięso przed działaniem bakterii gnilnych, a jednocześnie mięso kruszeje i nabiera aromatu. Umiarkowane ilości przypraw wpływają na zdrowego człowieka pożytecznie, natomiast w przypadku osób chorych mogą zadziałać leczniczo, ale i niekiedy szkodliwie. Dlatego też osoby chore powinny stosować przyprawy warzywne po konsultacji z lekarzem.
Cebulę można dobrze przechowywać przez okres zimy, gdyż nie traci wartości odżywczych i smakowych, co pozwala na wykorzystywanie jej przez cały rok. Cebula może być stosowana jako świeża i suszona. Cebulę suszoną stosuje się jako przyprawę, a świeża może być dodatkiem do wielu potraw jak również może być samodzielnym daniem. Zawiera składniki mineralne i witaminy B1, B2 i C. Dodaje się do zup, sałatek, kapusty, ziemniaków, wszelkich farszów. Cebula to nie tylko warzywo, ale także aromatyczna przyprawa i cenione lekarstwo na różne dolegliwości.
Chrzan to długi, szorstki i zwężający się korzeń. Posiada długie liście, pierścienie i liczne korzenie wyrastające z głównego trzonu. Najsmaczniejsze są grube, mocne i świeże korzenie chrzanu, te cieńsze i słabsze nie posiadają tak wyrazistego smaku. Jest roślina jednoroczną. Chrzan dostępny jest w formie świeżej rośliny, ale także jako starta przyprawa. Można nabyć suszony chrzan, łuskany bądź w proszku. Oczywiście chrzan można zetrzeć w domu. Należy pamiętać o obcięciu i wyczyszczeniu korzenia z pozostałości ziemi. Trzon jest trudny do starcia, poza tym jest mniej aromatyczny. Starty chrzan można przechowywać w occie bądź zamrozić. Aby chrzan w postaci proszku odzyskał aromat trzeba dodać do niego niewielką ilość wody. W kuchni polskiej duże zastosowanie ma szczególnie korzeń chrzanu. Jest dodawany do masła, twarożku, majonezu, sałatek, potraw z mięs, ozorów, wędlin, sosów. Chrzan tarty ma ostry zapach. Posiada ostry i mocny smak.
W Polsce uprawiany jest jako roślina jednoroczna rozmnażana wegetatywnie. Najlepiej wykorzystywany czosnek to ten spożyty na surowo. Świeży czosnek zawiera witaminę C oraz witaminy z grupy B. Stosowany jest do masła, twarożku, sałatek, zup, potraw z mięs, farszów, wędlin, kwaszonek.
Jest rośliną bogatą w witaminę C i zawiera prowitaminę A. Jako przyprawa wykorzystywany jest jako świeże ziele, rzadziej susz. Jest dobrym dodatkiem do masła, majonezu, sałatek, zup, potraw z mięs, ziemniaków, farszów, sosów. Do kwaszonek i marynat stosowane są zarówno łodygi jak i nasiona kopru. Obecnie koper używany jest aby nadać potrawom wyjątkowego aromatu. W polskiej tradycji kulinarnej znany jest jako dodatek do ziemniaków oraz klasycznej mizerii.
Jest rośliną jednoroczną. Rozróżnia się kilka gatunków - od bardzo ostrej do słodkiej. Papryka stanowi dobre źródło witaminy C oraz zawiera prowitaminę A i witaminy z grupy B. Jest zarazem warzywem i przyprawą. Jako przyprawę stosuje się suszone owoce papryki. Można ją dodawać do masła, twarożków, sałatek, zup, potraw z mięs, kiełbas, farszów, drobiu, ryb, jaj, sosów, makaronu. Papryka jako przyprawa dodaje potrawom wyrazistości i ostrości. Mielona papryka występuje obecnie w dwóch wariantach - słodkiej i pikantnej.
Natka pietruszki używana jest głównie jako świeża, dodawana na sam koniec do przygotowanej potrawy. Pietruszka o gładkich liściach ma więcej aromatu niż ta o karbowanych, która jest raczej dekoracyjna. Nać pietruszki jest doskonałym źródłem witaminy C i prowitaminy A. Jako przyprawa stosowana jest do masła, twarożków, majonezu, sałatek, potraw z mięs, drobiu, ryb, farszów, sosów. Służy też do dekorowania dań zimnych i gorących.
Jako przyprawę używa się liście świeże bądź suszone. Świeże liście selera zawierają witaminę C, niewielkie ilości prowitaminy A, witaminy B1 i B2 oraz sole mineralne. Może być wykorzystywany do: twarożków, majonezu, sałatek, zup, sosów, kwaszonek, marynat oraz napojów. Do przyprawiania wielu potraw można również stosować liście selera korzeniowego. Są one twardsze od liści selera naciowego, nie nadają się do surówek. W rodzinie warzyw wyróżniamy dwa różne selery. Pierwszy to znany seler korzeniowy, często wrzucany do zup, rosołów i wykorzystywany do przyrządzania sałatek warzywnych. Składniki odżywcze skumulowane są w dobrze rozbudowanym korzeniu spichrzowym. Seler należy do roślin dwuletnich. Naturalnie największą wartość witaminową i odżywczą posiada seler liściowy.
Był znany i ceniony już w starożytności. Jest bardzo popularną przyprawą ozdobną i dekoracyjną w kuchni. Nazwa "szczypiorek" pochodzi od łacińskiego słowa "cepa", co oznacza cebulę. W Europie zwana jest małą cebulą, gdyż powiązana jest z cebulą, porą i czosnkiem, używany jest jako przyprawa lub warzywo. Szczypiorek jest pusty w środku, ma długie, wąskie łodygi wyrastające z bulwy cebuli. Można używać świeże i suszone. Jasno fioletowe kwiaty szczypiorku mają lekki, delikatny podobny do szczypiorku smak. Bulwy szczypiorowe mają delikatny cebulowy smak i mają tendencję do utraty większości swojego smaku podczas suszenia i po wystawieniu na działanie wysokiej temperatury. Może być spożywany w stanie świeżym przez cały rok. Jest rośliną wieloletnią. Jego listki zawierają dużo witaminy C przez co zwiększa wartość odżywczą potraw, do których jest dodawany. Szczypiorek jest cennym dodatkiem do: masła, twarożków, sałatek, zup, potraw z mięs, ryb, jaj, sosów i napojów.
Halina Szymańska