Bobik (Vicia faba) należy do rodziny roślin bobowatych i jest cenną rośliną pastewną. Spośród roślin bobowatych wyróżnia się najwyższym potencjałem plonowania.
Przeciętny plon nasion w warunkach produkcyjnych wynosi 3 t/ha, a w warunkach korzystnych od 4 do 5 t/ha. Nasiona bobiku zawierają 28-30% białka ogólnego o wysokiej wartości biologicznej. Pod względem składu aminokwasowego białko bobiku bilansuje się z białkami występującymi w śrutach zbożowych, dlatego śruta bobikowa z odmian niskotaninowych jest dobrym komponentem do produkcji pasz treściwych.
Bobik wytwarza silny palowy system korzeniowy, osiągający długość do 110 cm. Korzenie boczne są niemal tak długie jak korzeń główny. Dobrze rozwinięty system korzeniowy bobiku drenuje glebę, poprawiając jej właściwości fizyczne i chemiczne. Bobik jest zdolny do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych związków oraz z głębszych warstw, przez co uruchamia nieprzyswajalny dla zbóż fosfor i potas. Po zbiorze bobiku na 1 ha pozostaje 4-5 ton resztek pożniwnych, zawierających około 70 kg N, 20 kg P2O5 i 40 kg K2O. Bobik stanowi wartościowy przedplon dla roślin zbożowych, a zwłaszcza dla pszenicy ozimej.
Bobik ma małe wymagania termiczne i duże wymagania wodne. Najlepiej udaje się na glebach zwięzłych o pH zbliżonym do obojętnego. Bobik powinno się uprawiać na stanowisku po zbożach w 3-4 roku po oborniku. Na tym samym polu można siać bobik co 4-5 lat. Bobik nie udaje się na glebach kwaśnych. Gleby o pH poniżej 5,5 trzeba wapnować. Rośliny bobiku współżyją z bakteriami brodawkowymi Rhizobium leguminosarum,dlatego mają małe wymagania pokarmowe odnośnie azotu (30-50 kg N/ha).
Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się pod orkę przedzimową. Na glebach o średniej zasobności wystarczy nawożenie tymi składnikami w ilości 60-80 kg/ha P2O5 i 80-120 kg/ha K2O. Nawożenie można wykonać również wiosną. Uprawa przedsiewna zapewni dobre wymieszanie nawozów w glebie. Jeśli w występuje niedobór mikroelementów, należy je uzupełnić nawożeniem dolistnym.
Podstawowym warunkiem powodzenia w uprawie bobiku jest wczesny i głęboki siew. Nasiona można wysiać siewnikiem zbożowym na głębokość 8-10 cm, po wcześniejszym spulchnieniu pola, np. kultywatorem. Do siewu bobiku nadają się też siewniki do siewu bezpośredniego, nie wymagają one uprawy przedsiewnej. Siewki bobiku znoszą wiosenne przymrozki do -7°C. Obsada roślin na 1 m2 powinna wynosić 45-50 roślin dla odmian o tradycyjnym typie wzrostu i 55-60 roślin dla odmian samokończących. Orientacyjnie ilości wysiewu wynoszą 220-260 kg/ha dla odmian tradycyjnych i 240-300 kg/ha dla samokończących. Rozstawa rzędów powinna wynosić 20-25 cm. Materiał siewny powinien być wysokiej jakości, zaprawiony środkami grzybobójczymi. Nasiona należy zaszczepić Nitraginą lub inną szczepionką zawierającą bakterie brodawkowe Rhizobium, zwłaszcza na glebach, na których nie był wcześniej uprawiany.
Do siewu używamy kwalifikowanych nasion. Aktualnie w Krajowym Rejestrze (KR) jest 14 odmian: 8 odmian tradycyjnych (Apollo, Bobas, Capri, Fanfare, Julia, Ashleigh, Oena, Sonet), 5 odmian niskotaninowych (Albus, Amigo, Amulet, Fernando, Olga) i 1 odmiana samokończąca (Granit). Na liście zalecanych odmian dla woj. świętokrzyskiego znajduję się odmiany : Fernando, Apollo, Capri, Fanfare i Bobas.
Skuteczne zwalczanie chwastów jest podstawowym warunkiem uzyskania wysokich plonów. Najtrudniejsze jest zwalczanie chwastów dwuliściennych rzepaku ozimego i komosy białej. Walkę z chwastami trzeba rozpocząć zaraz po siewie. Bezpośrednio po siewie należy wykonać oprysk plantacji herbicydami doglebowymi, zawierającymi aktualnie zarejestrowane substancje czynne: prosulfokarb, metobromuron, chlomazon i pendimetalinę. Oprysk wykonujemy na wilgotną glebę. Do zwalczania chwastów dwuliściennych po wschodach bobiku zarejestrowany jest jeden herbicyd - Corum 502,4 SL. Zwalczanie chwastów jednoliściennych najlepiej przeprowadzić po wschodach chwastnicy jednostronnej. Aktualnie zarejestrowanych jest 11 herbicydów zawierających następujące substancje czynne: fluazyfop-P-butylu, haloksyfop-R-metylu, chizalofop-P-etylu, kletodym i propachizafop.
Do najważniejszych szkodników uszkadzających rosnący bobik zaliczamy oprzędziki, mszyce i chrząszcze strąkowca bobowego.
Najgroźniejsze choroby bobiku to askochytoza, czekoladowa plamistość i rdza bobiku.
Do przeprowadzenia sprawnego zbioru często potrzebna jest desykacja. Bobik zbiera się kombajnem jednofazowo, gdy wszystkie strąki są czarne a nasiona suche (14% wilgotności). Nasiona zbyt suche mogą pękać w czasie omłotu. Wczesne odmiany często nadają się do zbioru zaraz po żniwach zbożowych. W latach wilgotnych zbiór opóźnia się, a nasiona wymagają dosuszenia.
Krzysztof Domagała
Źródło: