Dlaczego warto uprawiać międzyplony - rośliny okrywowe

Międzyplonami nazywa się rośliny, które - jak wskazuje nazwa - uprawia się między dwoma plonami głównymi w celu wzbogacenia gleby (substancja organiczna), zapobiegania erozji, czy też uzyskania dodatkowej paszy.

Wyróżniamy dwa rodzaje międzyplonów: ścierniskowe i ozime.

• Międzyplon ścierniskowy wysiewa się po zbiorach głównych upraw w okresie od 11 lipca do 20 sierpnia i powinien być utrzymany co najmniej do 15 października.
• Międzyplon ozimy wysiewa się od 1 lipca do 1 października, a zagospodaruje po 15 lutego następnego roku.

Uprawa międzyplonów ma znaczenie środowiskowe, klimatyczne, agrotechniczne i ekonomiczne.

Korzyści płynące z uprawy międzyplonów

1. Wzbogacają glebę w substancje organiczną, z której tworzone są związki próchniczne.
2. Ograniczają emisję do atmosfery CO₂ poprzez proces fotosyntezy i tworzenie masy roślinnej, a następnie sekwestracji związków węgla w glebie.
3. Ograniczają wymywanie związków azotu z gleby. Rośliny bobowate wiążą azot atmosferyczny, z którego będą mogły skorzystać rośliny następcze. Można w ten sposób zmniejszyć nawożenie mineralnymi nawozami azotowymi roślin następczych.
4. Ograniczają straty fosforu i potasu.
5. Korzystnie wpływają na aktywność biologiczną gleb i rozwój mikroorganizmów glebowych.
6. Rośliny okrywowe zapobiegają erozji wodnej i wietrznej gleb.
7. Poprawiają strukturę gleb i ich właściwości powietrzno-wodne. Wpływają na wykształcenie się struktury gruzełkowatej.
8. Dzięki wyższej zawartości próchnicy zwiększają się zasoby wody glebowej dla roślin.
9. Przerywają monokultury zbożowe i poprawiają właściwości fitosanitarne gleb.
10. Zapobiegają degradacji i wpływają na żyzność gleb, zwiększają plonowanie roślin następczych.
11. Mogą być źródłem dodatkowej paszy dla zwierząt.
12. Niektóre rośliny po zakwitnięciu stanowią pożytki pszczele (facelia, gryka, gorczyca).

Międzyplony pomagają rolnikom wypełnić wymogi stawiane w programie tzw. zazielenienia, a w programie rolnośrodowiskowym „Ochrona gleb i wód” są źródłem dodatkowych dochodów. Dobór gatunków powinien uwzględniać klasę gleby, płodozmian, późniejsze przeznaczenie (zielony nawóz, pasza, pożytki pszczele).

Międzyplony [fot. K. Domagała]

Międzyplony

Międzyplony

Międzyplony

Międzyplony

Międzyplony

Zdjęcia zostały wykonane na polu doświadczalnym ŚODR w Modliszewicach, 22 października 2019 r.

Najczęściej uprawiane gatunki międzyplonów

• Bobowate: łubin żółty, wąskolistny, seradela, groch polny (peluszka), bobik, wyka jara.
• Kapustowate: gorczyca biała, rzepik ozimy, rzepik jary, rzodkiew oleista, rzepak jary.
• Inne: facelia, słonecznik, gryka, życica wielokwiatowa, owies.

Najlepiej z tych roślin sporządzić mieszanki poplonowe składające się z kilku gatunków roślin. Niektóre z firm nasiennych oferują gotowe mieszanki.

Krzysztof Domagała