W dniach 3-7 czerwca 2024 roku Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach zrealizował wyjazd studyjny w ramach operacji własnej Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) pn. „Fundusze unijne i współpraca rolników motorem nowoczesnego rolnictwa” do Hiszpanii.
Uczestnikami wyjazdu była grupa 25 osób, w której skład wchodzili rolnicy, przedsiębiorcy, przedstawiciele jednostek i podmiotów działających na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich oraz osoby zainteresowane tematyką wyjazdu.
W pierwszym dniu wyjazdu uczestnicy udali się na oficjalne spotkanie do Ministerstwa Rolnictwa Hiszpanii, które miało na celu zapoznanie ich ze w specyfiką tamtejszego rolnictwa. Podczas spotkania omówiono główne obszary rolnictwa Hiszpanii oraz instrumenty wsparcia gospodarstw dedykowane na ich rozwój z wykorzystaniem Planu Strategicznego dla PS WPR 2023-2027. Uczestnicy poznali również działania i cele odwiedzanego departamentu, które będą miały kluczowy wpływ na dalszy rozwój tamtejszego rolnictwa, w tym m.in. rozwiązania dotyczące promowania nowych technologii, cyfryzacji i procesów rolniczych, z omówieniem wspierania i wprowadzania innowacyjnych praktyk do rolnictwa. Na zakończenie zaprezentowane zostały praktyczne przykłady wspierania innowacyjnych projektów finansowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Krajowego Planu Odbudowy. Organizatorem spotkania pomiędzy Ministerstwem Rolnictwa a przedstawicielami wyjazdu studyjnego ze strony polskiej był Pan Wojciech Łopatkiewicz - kierownik Zagranicznego Biura Handlowego w Madrycie, który na co dzień zajmuje się wsparciem polskich przedsiębiorców, którzy chcą prowadzić sprzedaż swoich produktów na terenie królestwa Hiszpanii.
Kolejnym punktem była wizyta na lokalnym targowisku w Madrycie - San Miguel. Obiekt ten stanowił dobry przykład punktu sprzedaży dla klientów indywidualnych, gdzie dostępne są płody pochodzące prosto z gospodarstwach rolnych, a ich sprzedaż realizowana jest z koncepcją krótkich łańcuchów dostaw, która jest jedną ze strategii wpieranych w ramach środków PROW 2014-2020 i PS WPR 2023-2027, i na którą również w Hiszpani można uzyskać dofinansowanie ze środków unijnych. Targ San Miguel składa się z tematycznie przygotowanych niewielkich stoisk, na których można spotkać przeróżne produkty hiszpańskie - kupić lub spróbować można było tu m.in. najlepszej jakości iberyjskiej szynki tzw. Jamon Serrano oraz chorizo, świeże owoce morza i ryby, sery, oliwki lub np. empanadas czyli hiszpańskie „pierogi”.
Drugi dzień wyjazdu rozpoczął się skoro świt ze względu na specyfikę funkcjonowania pierwszego odwiedzanego obiektu, czyli rynku hurtowego Mercamadrid. Jest to unikalne miejsce w skali Europy, gdzie na 222 ha powierzchni swoją sprzedaż hurtową produktów żywnościowych prowadzi ponad 800 firm i producentów. Mercamadrid jest określany jako największa platforma dystrybucji, marketingu, przetwarzania i logistyki świeżej żywności w Hiszpanii. Sektory działalności Mercamadrid to przede wszystkim centralny rynek warzyw i owoców składający się z jedenastu hal sprzedażowych, centralny rynek mięsny, centralny rynek rybny. Osobnym wydzielonym rynkiem składającym się z czterech hal targowych jest rynek sprzedaży bananów. Na terenie kompleksu zorganizowane są również firmy zajmujecie się pakowaniem oraz przetwórstwem owoców i warzyw, dzięki którym sprzedawcy świeżych płodów rolnych mogą rozwijać swoje kanały sprzedaży. Cały system sprzedaży jest dobrze zorganizowany, klienci rynku hurtowego otrzymują pozwolenia na zakup produktów tylko i wyłącznie na konkretny sektor, co wpływa na prawidłową logistykę i transport zakupionych produktów. Rynek hurtowy zarządzany jest przez spółkę publiczną, której akcjonariuszami są między innymi Ministerstwo Rolnictwa, Władze Autonomii Regionu Madryt, Rada Miasta Madrytu i przedstawiciele innych podmiotów funkcjonujących na rynku hurtowym.
Kolejnym punktem wyjazdu było spotkanie z przedstawicielami Lokalnej Grupy Działania Segovia Sur, która działa w regionie Segovia. Podczas spotkania został przeprowadzony wykład na temat zakresu działania instytucji, form zrzeszania, osiągniętych i przyjętych do realizacji celów przez grupę, a także uzyskanych dofinansowań i ich źródeł. Segovia Sur to Lokalna Grupa Działania, która swoim zasięgiem obejmuje 50 gmin Sierra de Guadarrama i działa na rzecz promocji i rozwoju regionalnego. W skład Grupy wchodzą między innymi związki rolnicze, rady miejskie i przedsiębiorcy z różnych branż, a sama Grupa odpowiada za koordynację projektów finansowych ze środków wspólnotowych w branży rolniczej. Celem działania jest przede wszystkim rozwój kulturowy, gospodarczy, społeczny i edukacyjny. Segovia Sur jest organizacją non-profit, która działa na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w południowej części prowincji Segowia w Hiszpanii. Uczestnicy poznali tu również lokalne projekty inwestycyjne, które mają na celu rozwój infrastruktury, wspieranie lokalnych przedsiębiorców poprzez rozwojój nowych projektów biznesowych oraz modernizacji istniejących podmiotów w branży rolniczej.
Podczas wizyty mieliśmy przyjemność spotkać się z prezeską Segovia Sur Pilar Martin Sampedro, posłanką Maria Cuesta Rodriguez oraz menadżerka i pracownikiem organizacji Segovia Sur Maria Jose Gil Rincon i Nelidą Arranz. Towarzyszyli nam oni w kolejnych dwóch wizytach, jakimi były przedsiębiorstwo Los Joaquines S.A. - producent regionalnych kiełbasek i szynki Los Joaquines oraz La Criba de Valseca zajmująca się uprawą ciecierzycy.
Los Joaquines S.A. to lokalny producent, którego produkcja wyrobów mięsnych trwa od czterech pokoleń. Podczas wizyty mogliśmy zobaczyć jak wygląda proces dojrzewania szynki, ale głównym aspektem wizyty było poznanie specyfiki projektu związanego z rozwinięciem metod marketingowych i kanałów sprzedaży, który został zrealizowany przy pomocy funduszy unijnych. W jego ramach stworzono m.in. punkt sprzedaży bezpośredniej produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwie, ale także dokonano licznych modernizacji i usprawnień w produkcji. Z kolei La Criba de Valseca to lokalny producent zajmujący się uprawą ciecierzycy, który dzięki współpracy z Segovia Sur mógł zrealizować kolejny projekt wspierany z funduszy europejskich. Dotyczył on opracowania wspólnej strategii działania, której zadaniem jest wzmacniane i promowanie rynku pracy na obszarach wiejskich oraz wśród gospodarstw i przedsiębiorców zajmujących się uprawą ciecierzycy. Podczas wizyty mieliśmy możliwość zobaczenia również tamtejszych pól uprawnych, poznania specyfiki uprawy oraz trudności napotykanych w produkcji. Poznaliśmy również plany właścicieli na dalszy rozwój - sprzedaż ciecierzycy w formie, która będzie gotowa do wykorzystania przez finalnego odbiorcę.
„Czosnek” - to hasło przewodnie trzeciego dnia wyjazdu, w trakcie którego odwiedziliśmy hiszpańskie zagłębie czosnku, a dokładnie prowincję Las Pedroneras. Dzień rozpoczęliśmy wizytą w firmie ZOCAPI, która specjalizuje się w produkcji maszyn do uprawy i zbioru czosnku. Firma posiada ponad 20-letnie doświadczenie i jest światowym liderem w produkcji tego typu maszyn, co jest zapewniane poprzez ciągłe udoskonalanie i wprowadzanie innowacji technologicznych do procesu produkcyjnego. Firma eksportuje swoje maszyny do ponad 15 krajów, w tym również do Polski, w których posiada licznych przedstawicieli handlowych. Firma produkuje również urządzenia do czyszczenia, suszenia i sortowania, co pozwala na zachowanie wysokiej jakości produktu końcowego oraz maszyny do przetwarzania czosnku - do obierania, krojenia i pakowania, co jest kluczowe dla producentów czosnku w sektorze przetwórczym. Rozwój firmy osiągnięty został m.in. dzięki wsparciu w ramach funduszy zarządzanych przez autonomię Kastylia-La Mancha i środków pochodzących z KPO na rozwój innowacyjnych metod obróbki metali, wydajności i konkurencyjności.
Kolejnym punktem była wizyta w Euro Company Garlic. Jest to producent czosnku, który specjalizuje się w obróbce czosnku na biało, czosnku czarnego oraz przetwórstwem czosnku na proszek i płatki . Dystrybucja czosnku wytworzonego tu czosnku dobywa się na cały świat. W obiekcie zobaczyliśmy inwestycję współfinasowaną z funduszy europejskich - całościowo był to projekt polegający na budowie magazynów i ich wyposażeniu w innowacyjną linię technologiczną do pierwszej segregacji czosnku dostarczonego prosto z pola. Wizyta zakończyła się degustacją pasty przygotowanej z czosnku czarnego w połączeniu z lokalnie wytwarzanym serem Manchiego.
Ostatnim punktem tego dnia była wizyta w La Veguilla, która specjalizuje się w produkcji i sprzedaży czosnku w łupinie oraz obróbce czosnku na biało. W skali roku produkuje się tu ponad 30 tys. ton czosnku, co plasuje tą placówkę wśród wiodących producentów czosnku w Europie. Produkcja odbywa się w oparciu o kilka rodzajów tego produktu. Na przestrzeni lat firma zainwestowała w instalację fotowoltaiczną o mocy blisko 200 kWp, aby wykorzystywać energię odnawialną i móc przyczynić się do ochrony środowiska. Inwestycja była finansowana w ramach programu Wspólnoty Kastylia-La Mancha oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Aktualnie firma złożyła projekt o pomoc w finansowaniu budowy komór przechowalniczych do czosnku, co pozwoli jej na rozwój działalności na większą skalę. Podczas wizyty w La Veguilla mieliśmy możliwość zobaczenia obiektów wraz z maszynami, gdzie odbywa się proces segregacji i pakowania na sprzedaż czosnku w łupinie oraz obróbka czosnku na biało. Firma na przestrzeni niedalekiej przyszłości ma również zamiar zainwestować w dodatkową linię do obierania czosnku na biało, aby zwiększyć wydajność i móc wejść na rynek z nowym produktem - czosnek obierany na biało zapakowany w puszki i gotowy do sprzedaży. W trakcie wizyty w La Veguilla towarzyszyli nam przedstawiciele kooperatywy SANTA MONICA, działającej również jako instytut badawczy, z którym odwiedzany obiekt współpracuje. Współpraca ta skupiona jest na wytwarzaniu materiału nasiennego czosnku oraz wprowadzaniu rozwiązań związanych z klasyfikacją suszenia i przetwórstwem czosnku. Uczestnicy wyjazdu mogli również porozmawiać ze specjalistą odpowiedzialnym za selekcję czosnku na cele spożywcze i terapeutyczne - Master Garlic Grower, który na bieżąco segreguje uprawiane w firmie odmiany Spring White, Sprig Violet i Morado Garlic pod konkretne przeznaczenie.
Podczas czwartego dnia wyjazdu studyjnego odwiedziliśmy gospodarstwo ekologiczne prowadzone przez parę młodych biologów w okolicach Toledo. Ich działalność obejmuje uprawy gajów oliwnych, sadów pistacjowych i migdałowych oraz winnicy. W gospodarstwie prowadzone jest przetwórstwo oliwek na ekologiczną oliwę z oliwek, migdałów i wytarzane jest wino. Podczas wizyty mieliśmy możliwość zobaczenia jak wygląda kilkusetletni gaj oliwny oraz kilkuletnia plantacja pistacji. Właściciele zapoznali nas ponad to ze specyfiką upraw oraz największymi trudności jakie można napotkać w tej działalności. Ponadto gospodarstwo jest beneficjentem dotacji Zarządu Wspólnoty Kastylii-La Mancha współfinansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w zakresie projektu polegającego na modernizacji strategii komunikacji i sprzedaży oraz promocji działalności handlu elektronicznego. Gospodarstwo rolne korzysta również z funduszy dla gospodarstw ekologicznych, które w Hiszpani są przyznawane raz na cztery lata. Właściciele mają szerokie plany rozwojowe - chcą powiększyć swoje plantacje oraz udoskonalić proces przetwarzania swoich produktów aby zoptymalizować proces sprzedaży. Podczas wizyty uczestnicy wzięli udział w krótkim kursie dotyczącym rozróżniania oliwy oraz mieli możliwości degustacji oliwy wytwarzanej w gospodarstwie oraz regionalnego sera Manchiego.
Joanna Odziemek,
Koordynator projektu