Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Aktualności/Łubin biały - duży potencjał plonotwórczy wśród bobowatych

Łubin biały - duży potencjał plonotwórczy wśród bobowatych

2021-02-18

łubin biały

Łubin biały (Lupinus albus L.) jest jednym z 4 gatunków uprawnych spośród około 280 gatunków rodzaju Lupinus. Ponad 90% rozpoznanych gatunków łubinu pochodzi z klimatu umiarkowanego i subtropikalnej strefy obu Ameryk.

Łubin biały jest najdłużej znanym gatunkiem uprawnym spośród rodzaju Lupinus. Był znany wśród egipskich farmerów (fellahów) co najmniej 400 lat przed Chrystusem. Hodowla łubinu białego w Polsce rozpoczęła się w Zakładzie Doświadczalnym IHAR w Przebędowie. Materiałem wyjściowym były niemieckie populacje z kolekcji odmian o bujnym wzroście i dużej liczbie strąków, z których powstały pierwsze biotypy - Przebędowski Wczesny i Przebędowski Średniowczesny.

Pierwszą współcześnie zarejestrowaną przez COBORU odmianą łubinu białego była drobnonasienna i o nieco skróconym okresie wegetacji - Biały Drobnonasienny (ex. Kali) (1965), a następna Kalina - obie z Przebędowa. Znaczącym przełomem w hodowli łubinu białego była odmiana Wat powstała z krzyżowań oddalonych L. albus × L. jugoslavicus w SHR Wiatrowo. Pozostała ona w rejestrze odmian przez 28 lat.

W 1999 roku zarejestrowano pierwszą w historii hodowli tego gatunku odmianę samokończącą - Katon, a w 2003 roku kolejną - Boros. Pierwszą termoneutralną (tolerancyjną na opóźniony termin siewu i o zmniejszonych wymaganiach jarowizacyjnych) odmianę łubin białego - Butan - zarejestrowano dopiero w 2000 roku.

Wszystkie te odmiany pochodzą z obecnej HR Smolice Spółka z o.o. Grupa IHAR, Oddział w Przebędowie. Od lat 80. ubiegłego wieku przeciętne plony nasion rejestrowanych odmian łubinu białego wynoszą nieco ponad 3 t/ha, a postęp biologiczny dotyczy głównie hodowli form samokończących i mniejszej zawartości alkaloidów. Nasiona dzikich gatunków łubinów mogą zawierać ponad 10 000 mg/kg alkaloidów. Zawartość alkaloidów w nasionach łubinu białego nie przekracza 0,01%, a w Polsce wynosi od 0,015% (Boros) do 0,020%.

Odmiany łubinu białego charakteryzują się największym spośród łubinów potencjałem plonowania. Jego nasiona zawierają około 36% białka i 10% tłuszczu. Łodygi nie wylegają, a strąki nie pękają i nie opadają pod koniec dojrzewania. Ich wadą jest jednak znaczna podatność na antraknozę.

W warunkach polowych łubin biały w Polsce jest raczej całkowicie samopylny.

Wyróżnia dwie ważne genetyczne cechy roślin łubinu białego - zdeterminowany wzrost i karłowatość. Rośliny o zdeterminowanym wzroście charakteryzują się równoczesnym zakwitaniem wszystkich pąków kwiatowych, co uniemożliwia formowanie nowych organów wegetatywnych. Odmiany o zdeterminowanym wzroście plonują dobrze we wczesnych terminach siewu, ponieważ produkują większą biomasę, ale mogą później cierpieć z powodu wylegania.

Według COBORU, samokończąca odmiana łubinu białego Boros plonuje istotnie niżej - na poziomie 78-80% tradycyjnej odmiany Butan.

Rośliny jarych odmian łubinu białego wytrzymują spadki temperatury nawet do -8°C. Spośród chorób grzybowych występujących na łubinie białym do najważniejszych zalicza się obecnie antraknozę powodowaną przez Colletotrichum lupini. Objawem występowania jest wyginanie i szybkie łamanie łodyg, a następnie zamieranie całych roślin. Poważne zagrożenie dla łubinu białego stanowią Pleoichatea setosa - sprawca brunatnej plamistości liści, Botrytis cinerea - sprawca szarej pleśni, a także fuzaryjna zgorzel łubinu.

W Polsce do ważnych kierunków w hodowli łubinu białego należą: wysokość i stabilność plonowania odmian tradycyjnych i samokończących, termoneutralność, odporność na suszę i choroby (głównie antraknozę), jakość nasion czy efektywność procesów fizjologicznych, oraz wczesność. Obecnie w rejestrze są dwie odmiany - Butan i Boros, wyhodowane przez Hodowlę Roślin Smolice Sp. z o. o. Grupa IHAR.

Krzysztof Domagała

Źródło: Łubin biały (Lupinus albus L.) - historia udomowienia i postępu biologicznego. Janusz Prusiński, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

udostępnij
do góry