Nawozy zielone w nawożeniu zrównoważonym

Podstawowym celem nawożenia w rolnictwie zrównoważonym jest pokrycie potrzeb pokarmowych roślinna poziomie umożliwiającym uzyskanie opłacalnych i wysokiej jakości plonów oraz zredukowanie zagrożeń dla człowieka i środowiska naturalnego.

Rolnictwo zrównoważone to efektywna produkcja wysokiej jakości bezpiecznej żywności w sposób dbający o zasoby (gleba, woda, powietrze), zapewniający ochronę bioróżnorodności i dobrostanu zwierząt oraz dochody rolników.

Do głównych zadań zrównoważonego nawożenia możemy zaliczyć utrzymanie żyzności gleby, zachowanie dodatniego bilansu substancji organicznej, optymalnego odczynu dla danej gleby i uprawianych roślin oraz przynajmniej średniej zasobności gleb w makro- i mikroelementy

Nawozy zielone to ogólna nazwa roślin, które uprawiane są w celu dostarczenia substancji organicznej i wzbogaceniu gleby w składniki pokarmowe.

Do głównych zalet nawozów zielonych możemy zaliczyć:

• Wzbogacanie gleb w substancje organiczną gleby. Substancja organiczna gleby jest podstawowym elementem żyzności gleby.
• Wzbogacanie gleb w azot w przypadku uprawy roślin bobowatych. Zdolność wiązania azotu przez bakterie brodawkowe roślin bobowatych jest naturalnym zasobem, który nie jest wystarczająco wykorzystany. Azot związany biologicznie jest bezpieczniejszy dla środowiska i człowieka, niż azot mineralny.
• Zmniejszenie wymywania składników mineralnych z gleby. Nawozy zielone o palowym systemie korzeniowym mogą pobierać składniki pokarmowe (np. fosfor) z głębszych warstw gleby (tzw. podglebia) i przywracać je do obiegu składników pokarmowych w glebie. wymywanie związków azotu i fosforu jest niebezpieczne dla środowiska, powoduje procesy eutrofizacji wód.
• Zwiększenie zasobów glebowych w związki potasu, wapnia i mikroelementy, które są wykorzystywane przez rośliny następcze.
• Zwiększenie aktywności biologicznej gleby. Po uprawie roślin na zielony nawóz następuje rozwój wielu gatunków drobnoustrojów, co ma wpływ na aktywność biologiczną gleb i przyswajanie składników pokarmowych z rozłożonej materii organicznej.
• Poprawa struktury gleb, korzystny wpływ na tworzenie agregatów glebowych i dostępność wody i powietrza dla roślin.
• Redukcja związków węgla, CO₂ z atmosfery i deponowanie w glebie, co ma pozytywny wpływ na żyzność gleb i daje korzystny efekt klimatyczny.
• Rośliny uprawiane na nawozy zielone po zakwitnięciu mogą stanowić pożytek pszczeli, mają tym samym korzystny wpływ na bioróżnorodność.

Rośliny uprawiane na zielony nawóz mogą być uprawiane jako uprawa jednogatunkowa (np. łubin żółty lub mieszanka kilkugatunkowa). Rośliny uprawiane na zielony nawóz mogą być uprawiane w plonie głównym lub jako międzyplony.

Do najczęściej uprawianych roślin (nawozów zielonych) należą:

• Rośliny bobowate - łubiny żółty, wąskolistny, biały, groch polny, seradela, wyka, bobik, koniczyna perska.
• Rośliny krzyżowe - gorczyca biała, rzepak ozimy, rzepak jary, rzodkiew oleista.
• Inne rośliny - na zielony nawóz mogą być wykorzystane facelia, gryka i słonecznik. Bardzo często uprawia się mieszanki międzygatunkowe - ich dobór i skład zależy od jakości gleb.

Przykładowa mieszanka na gleby średnie - gorczyca biała + wyka jara + facelia.

Krzysztof Domagała