Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Aktualności/Parch jabłoni - objawy i zwalczanie

Parch jabłoni - objawy i zwalczanie

2021-04-12

Parch jest jedną z najlepiej poznanych chorób jabłoni. Czynnikiem sprawczym parcha jest grzyb Venturia inaequalis. Mimo doskonałych metod, które umożliwiają określenie zagrożenia, sposobów ochrony, jak i prowadzonego doradztwa, parch uważany jest za najgroźniejszą chorobę jabłoni w Polsce.

Niestabilny klimat uniemożliwia opracowanie postępowania, które będzie zapobiegało wystąpieniu choroby i minimalizowało ryzyko szkód przez nią wywołanych. Duża ilość opadów w okresie wiosennym i letnim stwarza optymalne warunki dla rozwoju patogenu, zakażeń roślin, i tym samym utrudnia prowadzenie zabiegów ochrony.

Objawy parcha najczęściej widoczne są na liściach i owocach w postaci oliwkowych okrągłych plam, które z czasem ciemnieją (fot. 1). Przy infekcjach, które w krótkim czasie po sobie następują, plamy mogą zlewać się ze sobą i obejmować znaczną część skórki owoców i blaszki liściowej (fot. 2). Liście w miejscu porażenia mogą ulegać deformacji i przedwcześnie opadać. Porażenie liści wpływa również ujemnie na plonowanie drzew, ponieważ chore liście mają ograniczone możliwości produkcji asymilatów. Infekcja, która obejmuje zawiązki owoców we wczesnej fazie rozwoju może prowadzić do ich deformacji i pękania, a na odmianach bardzo wrażliwych powodować przedwczesne ich opadanie. Objawy mogą również ujawniać się w okresie przechowywania owoców, mimo że do infekcji dochodzi przed zbiorem owoców i jest za to odpowiedzialna przechowalnicza forma parcha.

Objawy porażenia owoców [fot. M. Surowec / arch. ŚODR]

Fot.1. Objawy porażenia owoców [fot. M. Surowec / arch. ŚODR]

Fot. 2. Objawy porażenia liści [fot. E.Żak / arch. ŚODR]

Fot. 2. Objawy porażenia liści [fot. E.Żak / arch. ŚODR]

Grzyb V. inaequalis wywołujący parcha przeżywa na opadniętych i porażonych liściach. Jesienią w sprzyjających warunkach (temp. od 4 do 10˚C, wysoka wilgotność), V. inaequalis przerasta do tkanki miękiszowej liścia i rozpoczyna proces tworzenia otoczni. Pojawienie się pierwszych otoczni w warunkach klimatycznych Polski można zaobserwować już w grudniu i są one widoczne jako czarne punkciki pod skórką liścia. Należy również zaznaczyć, że niska temperatura nie niszczy grzyba, a jedynie spowalnia proces jego dojrzewania, kiedy opadłe liście znajdują się pod okrywą śnieżną.

Wiosną, w zależności od wilgotności i temperatury, następuje proces dojrzewania otoczni i znajdujących się w nich zarodników workowych, które zmieniając barwę z bezbarwnych na oliwkową (fot. 3) sygnalizują dojrzałość i gotowość do wysiewu. Uwalnianie zarodników można zaobserwować 1-1,5 godziny po niewielkim opadzie (0,2 mm), ponieważ powoduje on zwilżenie liści i pęcznienie worków w otoczniach. Większość zarodników uwalniana jest w ciągu 3 godzin i wraz z prądami powietrza przenoszona na odległość do kilkuset metrów. W całym cyklu rozwojowym grzyba najważniejszy jest termin pierwszego wysiewu zarodników, ponieważ jest to moment, w którym należy rozpocząć ochronę chemiczną. W celu ustalenia terminu pierwszego zabiegu przeprowadza się przy pomocy binokularu i mikroskopu obserwację stanu dojrzałości otoczni.

Fot.3 Worki z dojrzałymi zarodnikami workowymi [żródło: http://ephytia.inra.fr/fr/IC/32973/Pommier-Tavelure2-Bellanger]

Fot.3 Worki z dojrzałymi zarodnikami workowymi [żródło: http://ephytia.inra.fr/fr/IC/32973/Pommier-Tavelure2-Bellanger]

Po pierwszym wysiewie zarodników i kolejnych opadach, bądź długotrwałej wilgotności, dochodzi do kolejnych wysiewów dojrzałych zarodników workowych. W warunkach klimatycznych Polski wysiewy mogą trwać do połowy lub końca czerwca. Mogą zdarzyć się sytuacje, kiedy okres wysiewu zarodników w danym roku wydłuża się nawet do połowy lipca. Sytuacja taka jest spowodowana niekorzystnymi warunkami. W okresie zimy będzie występować przez długi czas temperatura poniżej 0˚C, a w maju i czerwcu długotrwała susza. Obserwacja dojrzałości otoczni parcha w drugiej połowie czerwca ma na celu uchwycenie terminu zakończenia wysiewów i terminu zakończenia ochrony.

Ochrona chemiczna należy do podstawowych metod zwalczania parcha jabłoni. Należy jednak pamiętać o umiejętnym wykorzystaniu właściwości fungicydów i odpowiednim ich wykorzystaniu, które uzależnione jest od faz sezonu wegetacyjnego. Dzięki temu możliwe będzie ograniczenie bądź zniszczenie aktywności grzyba V. inaequalis. Pomimo, że ochrona chemiczna jest podstawą w ochronie jabłoni przed parchem, to kładziony jest duży nacisk na ograniczenie chemizacji. Coraz częściej mówi się o metodach integrowanych, dzięki którym możliwe będzie ograniczenie zabiegów chemicznych. Zagrożenie jest mniejsze, kiedy w sadach rosną odmiany mniej podatne na parcha. Wówczas zabiegi ochrony można wykonywać w terminach, kiedy wrażliwość na zakażenie jest największe.

Florentyna Bara

udostępnij
do góry