Przygotowania do siewu kukurydzy

Odpowiedni dobór stanowiska pod kukurydzę jest ważnym czynnikiem agrotechnicznym. Na glebach żyznych, kompleksów pszennych i żytnich dobrych można uprawiać ją po zbożach, natomiast na glebach kompleksu żytniego słabego, należy wybierać stanowiska po okopowych, strączkowych, mieszankach motylkowych z trawami lub zbożami. Kukurydza w płodozmianie, nawet uproszczonym, plonuje o 10-20% wyżej niż w monokulturze.

Uprawy wiosenne należy zacząć od włókowania. Później wskazane jest 1-, 2- krotne bronowanie, w celu zapobieżenia utracie wody oraz niszczenia wschodzących chwastów. Na zimnych i ciężkich glebach, dobrze jest około 2 tygodnie przed siewem wykonać kultywatorowanie na głębokość 6-8 cm. Zabieg ten przyspiesza ogrzanie roli, w następstwie czego rośliny wcześniej i równiej wschodzą. Bezpośrednio przed siewem należy pole spulchnić agregatem uprawowym do głębokości siewu tj. 4-6 cm na glebach zwięzłych i 6-8 na glebach lżejszych.

Nawożenie i siew

Kukurydza jest rośliną o dużych wymaganiach pokarmowych wobec stanowiska i dużych wymaganiach cieplnych. Równomierne wschody kukurydzy uzyskuje się dopiero w temperaturze 9-10°C, ale kiełkuje w temperaturze 6°C, wytrzymując krótkotrwałe przymrozki do -3°C. Jest rośliną o stosunkowo małych wymaganiach wodnych w porównaniu do innych zbóż, jednak na wyprodukowanie tak dużej masy plonu (2-krotnie wyższego niż klasyczne zboża) wymaga dużo wilgoci. Mając bardzo głęboki i silnie rozwinięty system korzeniowy potrafi dobrze znosić okresowe niedobory wody. Największe potrzeby wodne wykazuje w okresie kwitnienia, czyli w lipcu i na początku sierpnia.

Wysiew ziarna powinien być przeprowadzony możliwie jak najwcześniej, w drugiej połowie kwietnia. Kukurydza im wcześniej jest zasiana, tym dłuższy ma okres wzrostu wegetatywnego (do kwitnienia), lepiej się ukorzeni i rozrośnie, co przekłada się na poziom plonowania.

Mimo, że kukurydza jest zbożem, to wymagania pokarmowe wobec stanowiska ma duże, porównywalne z burakami cukrowymi. Z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera:

• 15-32 kg - azotu (N),
• 8-14 kg - fosforu (P₂O₅),
• 16-38 kg - potasu (K₂O),
• 6-10 kg - wapnia (Ca),
• 6-10 kg - magnezu (MgO),
• 3,5 kg - siarki (S),

oraz

• 11g boru (B),
• 14g miedzi (Cu),
• 110g manganu (Mn),
• 0,9g molibdenu (Mo)
• 85g cynku (Zn).

Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór cynku, średnią na niedobór boru i miedzi.

Kukurydza bardzo efektywnie wykorzystuje azot z zasobów glebowych, pod warunkiem optymalnego zaopatrzenia w fosfor, potas i magnez, które to pierwiastki decydują o sprawności jej gospodarki wodnej. Wszystkie te trzy pierwiastki kształtują warunki pobierania azotu z gleby, od początku wegetacji, aż do fazy dojrzałości wodnisto-mlecznej ziarniaków. Ważne dla przyszłego plonu są warunki wzrostu w pierwszym okresie wegetacji do fazy 4-6 liścia, w którym powstaje jego pierwotna struktura.

Ze względu na początkowy wolny wzrost kukurydzy, należy przedsiewnie stosować 50% planowanej dawki azotu - najlepiej w formie nawozów wieloskładnikowych i mocznika, saletry amonowej lub saletrzaku. Do nawożenia kukurydzy najlepszym nawozem azotowym jest mocznik. Początkowo niskie temperatury i powolny jeszcze wzrost roślin, a w związku z tym wolniejsze pobieranie azotu powoduje, że azot z mocznika jest dłużej dostępny. Pozostałą część azotu należy stosować pogłównie, kiedy wysokość roślin umożliwia jeszcze wykonanie tego zabiegu - faza 5-7 liścia.

Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne, gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10-20 cm warstwą gleby. Nawozy wieloskładnikowe stosować najlepiej pod orkę jesienną lub na glebach lżejszych pod wiosenne uprawki przedsiewne, 7-14 dni przed siewem kukurydzy. Znając potrzeby pokarmowe należy określić potrzeby nawozowe kukurydzy. Aby obliczyć jaką dawkę nawozów fosforowych i potasowych należy zastosować, trzeba znać zasobność gleby w przyswajalne formy fosforu i potasu, oraz przewidywany plon.

Optymalny termin siewu kukurydzy przypada między 20 kwietnia, a 5 maja. Gęstość siewu kukurydzy uzależniona jest od warunków środowiskowych, kierunku użytkowania i wczesności odmiany. W miarę opóźniania siewu jego głębokość należy zwiększać, nawet do 8-10 cm na słabszych i mocno przesuszonych glebach. Najczęściej stosowana jest rozstawa rzędów 75 cm, co odpowiada nowoczesnym maszynom zbierającym.

Dla uzyskania kiszonki o wysokiej koncentracji energii optymalną obsadą roślin jest 9-11 szt/m² , w uprawie na ziarno (lub CCM) 9 szt/m² tj. 90 tys. roślin/ha. Na glebach słabszych lepiej ograniczyć liczbę roślin do 8 szt/m², lub wysiać 1,7 jednostki siewnej (50 tys. j.s) uzyskując obsadę 85 tys. roślin na 1 ha.

Chcąc uzyskać wysokoenergetyczną kiszonkę coraz częściej stosujemy obsadę ziarnową kukurydzy nieprzekraczającą 90 tys. roślin na ha.

Dobór odmian

W kukurydzy, jak w żadnym innym gatunku, wybór odpowiedniej odmiany jest czynnikiem decydującym o powodzeniu uprawy. Wczesność odmiany określona jest w postaci tzw. liczby FAO:

• wczesne - FAO do 220;
• średnio wczesne - FAO 230-250;
• średnio późne - FAO 260-290.

Tylko właściwy dobór odpowiednich dla danego rejonu mieszańców może stworzyć warunki do uzyskania wysokich plonów. Kupując odmianę na kiszonkę, rolnik powinien wybrać to co go bardziej interesuje, ilość czy jakość.

Plony mieszańców średnio późnych (FAO 260-290) są o 5-15% większe niż odmian wczesnych, ale gorszy jest udział kolb i późniejszy termin dojrzewania. Najbardziej uniwersalne są mieszańce średnio wczesne FAO 230-250, dające wysoki plon ogólny oraz duży plon kolb. Są one przydatne do uprawy na większości obszaru Polski.

Uprawę kukurydzy na kiszonkę o wysokiej jakości tzw. kiszonkę wysokoenergetyczną można prowadzić tylko w oparciu o odmiany o krótszym okresie wegetacji, najlepiej odmiany wczesne i średniowczesne. Pozwalają one bez ryzyka uzyskać materiał kiszonkowy o dużym udziale ziarna woskowej dojrzałości, z którego podczas kiszenia nie wycieknie ani jeden litr soku. Kupując ziarno siewne warto zwrócić uwagę na koszty zakupu. Za lepszego mieszańca pod względem plonów lub jakości trzeba zwykle zapłacić drożej. Z reguły jednak odmiany wyhodowane w Polsce są tańsze niż odmiany firm zachodnich.

Nowoczesne odmiany kukurydzy charakteryzują się tym, że liście i łodygi pozostają zielone aż do dojrzałości pełnej. Odmiany kiszonkowe, dzięki przedłużonej zieloności mają zwykle lepszą strawność, nie wylegają przed zbiorem i nie są porażone przez grzyby fuzaryjne. Na kiszonkę należy je zbierać później niż odmiany tradycyjne. Dopiero zbiór w końcu dojrzałości woskowej - początku pełnej, maksymalnie wykorzystuje potencjał plonotwórczy rośliny.

Grzegorz Klusek