Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Aktualności/Stare odmiany zbóż szansą poprawy konkurencyjności gospodarstw ekologicznych - relacja z konferencji dla ekologów

Stare odmiany zbóż szansą poprawy konkurencyjności gospodarstw ekologicznych - relacja z konferencji dla ekologów

2021-08-04


Na przestrzeni lat różnorodność spożywanej przez ludzi żywności pochodzenia roślinnego zmniejszyła się z ok. 2 000 do zaledwie 180 gatunków. Stare odmiany zbóż wracają do łask nie bez przyczyny. Mają dobroczynny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Zawierają więcej białka, błonnika i witamin, niż inne rośliny. Należy też pamiętać, że zboża te mają nie tylko wartość genetyczną, ale prezentują również dziedzictwo kulturowe i historyczne, są przekaźnikiem wartości dla przyszłych pokoleń.

O uprawie starych odmian zbóż takich jak pszenice (orkisz, płaskurka czy samopsza) i proso mogliśmy się dowiedzieć podczas dwudniowej (14-15 lipca 2021 r.) konferencji w Rytwianach. Została ona zorganizowana w ramach operacji własnej Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) pn. "Stare odmiany zbóż szansą poprawy konkurencyjności gospodarstw ekologicznych", realizowanej w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Plan operacyjny na lata 2020-2021.

Uczestnikami konferencji byli rolnicy produkujący metodami ekologicznymi, ale także rolnicy chcących przystąpić do rolnictwa ekologicznego, przedstawiciele instytutów badawczych, jednostek naukowych i doradczych. Głównym celem zorganizowanej konferencji było zapoznanie uczestników z uprawą starych odmian zbóż - ich agrotechniką, walorami uprawowymi, technologią uprawy i zdrowotnością. Omówiono sposoby wykorzystania i przetwarzania starych odmian zbóż, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania w produkcji ekologicznej. Celem konferencji było także upowszechnianie wiedzy w zakresie innowacyjnych technologii i techniki produkcji, przetwarzania i organizacji sprzedaży produktów ekologicznych.

W pierwszym dniu konferencji wysłuchaliśmy wykładów prof. dr hab. Jerzego Czembora z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowego Instytutu Badawczego (IHAR-PIB) w Radzikowie. Profesor przedstawił charakterystykę i dobór starych odmian zbóż do uprawy w gospodarstwach ekologicznych. Jak zaznaczył - „…dobór odmian w istotny sposób wpływa na poziom uzyskiwanych plonów, ich stabilność w latach i jakość”.

Kolejnym tematem poruszonym podczas konferencji była kwestia dobrze ułożonego płodozmianu i bardzo ważnej roli, jaką odgrywa on w rolnictwie ekologicznym. Wykładowca podkreślał, że „…dobrze ułożone zmianowanie pozwala zwiększyć plony o 5-20%, a to pozwala na ograniczenie zużycia środków produkcji, co w efekcie daje lepszą zdrowotność roślin i mniejsze zachwaszczenie. Płodozmian ekologiczny powinien być tak skonstruowany, by gleba przez cały okres wegetacyjny była przykryta roślinnością, by nie została zdominowana przez chwasty”. Uczestnicy konferencji mogli się również dowiedzieć, jak poprawić strukturę gleby i właściwości retencyjne gleby, aby móc zapobiegać suszy rolniczej. Roślinami, które mogą wspomóc nas w tym działaniu są bobowate grubonasienne. Jak podkreślał prof. Jerzy Czembor - „dzieje się tak dlatego, że rośliny strączkowe dzięki mocnemu systemowi korzeniowemu potrafią czerpać wodę i składniki pokarmowe oraz uruchamiać trudno dostępne związki fosforu, magnezu i wapnia z głębszych warstw gleby. Poprawiają więc strukturę oraz stosunki wodno-powietrzne i warunki fitosanitarne w glebie”.

Zostały również omówione aspekty ekonomiczne wykorzystania starych odmian zbóż w gospodarstwach ekologicznych. Ostatni z cyklu wykładów dotyczył e-usług wspomagających dobór gatunków i odmian do uprawy. Zostały zaprezentowane dwie aplikacje, m.in. aplikacja „wybór odmiany”, która umożliwia wdrażanie strategii bioróżnorodności w rolnictwie poprzez wybór gatunku i odmiany najbardziej wskazanej do uprawy na wskazanej przez użytkownika aplikacji działce rolnej. Druga z aplikacji umożliwia monitorowanie stanu wegetacji i prognozowanie plonu. Użytkownik aplikacji wykorzystującej dane ze zdjęć satelitarnych po wprowadzeniu do systemu numeru swojej działki będzie miał dostępne dane gromadzone podczas podziału pola i wydzielania jednorodnych stref produkcyjnych (m.in.: agrometeorologiczne, zmianowanie za ostatnie 3 lata na wskazanej działce rolnej, poziom agrotechniki, średnie nawożenie).

W drugim dniu uczestnicy konferencji mieli możliwość poznania praktycznej strony uprawy oraz przetwórstwa dawnych odmian zbóż w gospodarstwie ekologicznym „Ekorab” państwa Elżbiety i Bogdana Charów z Jasienia w powiecie staszowskim. Zajmuje ono powierzchnię około 13 ha, w tym ponad 10 ha gruntów ornych, na których w większości uprawiane są stare odmiany zbóż (pszenica orkisz, płaskurka, samopsza) i rośliny oleiste (len), a dodatkowo mieszanki traw z roślinami bobowatymi, ziemniaki i warzywa. Pan Bogdan oprowadził nas po swoich polach i opowiedział o technologii uprawy starych odmian zbóż. Uczestnicy konferencji dowiedzieli się również jakie zabiegi agrotechniczne stosuje rolnik w celu wzbogacenia gleby w substancje organiczne, a także jak walczy z chwastami w swoim gospodarstwie.

Gospodarstwo Bogdana Chary zajmuje się również przetwórstwem, ale zboża po zebraniu są przechowywane w formie nieprzetworzonej. Dopiero ich większe partie są regularnie przygotowywane według zamówień klientów. Pan Bogdan zaprezentował maszyny wykorzystywane do czyszczenia i przetwarzania zbóż. Jak wspomniał - „maszyny są wiekowe - kupowane są często w cenie złomu i doprowadzane do ponownej sprawności”. Gospodarstwo ekologiczne państwa Charów oferuje szeroką gamę produktów z dawnych odmian zbóż, przetworzonych w ich gospodarstwie na kasze, mąki, otręby, makarony, płatki, chleb, czy żurek. Na koniec wizyty w gospodarstwie mieliśmy możliwość skosztować potraw przygotowanych przez panią Elżbietę, a wytworzonych z produktów pochodzących z ich gospodarstwa.

Konferencja z całą pewnością dała możliwość nawiązania współpracy między gospodarstwami, które chcą uprawiać stare odmiany zbóż a jednostkami naukowymi i badawczymi, które zajmują się takimi uprawami.

Bardzo serdecznie dziękujemy wykładowcom oraz wszystkim uczestnikom za udział w konferencji.

Anna Pilarska

Stare odmiany zbóż - konferencja ekologiczna w Rytwianach [fot. A. Pilarska]


udostępnij
do góry