Ubezpieczenia upraw i zwierząt gospodarskich - wymogi i stawki w 2022 roku. Dla kogo są obowiązkowe?

Rolnicy, którzy uzyskali płatności bezpośrednie w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego zobowiązani są zawrzeć umowę ubezpieczenia przynajmniej 50% powierzchni upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania lub przymrozki wiosenne.

Dopłaty do ubezpieczeń rolniczych

Na podstawie ustawy z 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz.U. z 2017 r. poz. 2047, z późn. zm.) stosowane są z budżetu państwa dopłaty do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia od wystąpienia następujących zdarzeń losowych:

• dla produkcji roślinnej (tj. upraw - zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych) od: huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, pioruna, obsunięcia się ziemi, lawiny, suszy, ujemnych skutków przezimowania lub przymrozków wiosennych, 
• dla produkcji zwierzęcej (tj. bydła, koni, owiec, kóz, drobiu i świń) od: huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, pioruna, obsunięcia się ziemi, lawiny, uboju z konieczności.

Wysokość dopłat

Zgodnie z ww. ustawą dopłaty z budżetu państwa do składek ubezpieczenia będą przysługiwały producentom rolnym w wysokości do 65% składki w przypadku zawarcia przez producenta rolnego umowy ubezpieczenia zawierającej pakiet rodzajów ryzyka i określenia przez zakład ubezpieczeń stawki taryfowej nie przekraczających 9% sumy ubezpieczenia. W przypadku upraw prowadzonych na użytkach rolnych klasy V i VI powyższa stawka taryfowa będzie mogła zostać określona w wyższej wysokości, tj. odpowiednio 12% i 15% sumy ubezpieczenia tych upraw.

W przypadku ubezpieczenia zwierząt gospodarskich dopłaty będą przysługiwały producentom rolnym w wysokości do 65% składki ubezpieczenia zwierząt nieprzekraczających 0,5% sumy ubezpieczenia. Poziom dopłat z budżetu państwa do składek ubezpieczeń należnych od producentów rolnych z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich na 2022 r. został określony w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 22 listopada 2021 roku w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, które kształtują się w wysokości: 65% składki do 1 ha upraw rolnych i 65% składki do 1 szt. zwierzęcia gospodarskiego.

Maksymalne sumy ubezpieczenia zostały wyliczone na podstawie danych przekazanych przez Główny Urząd Statystyczny za rok 2020 i pierwsze półrocze 2021 r. oraz danych przekazanych przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej za rok 2020 i prognoz na lata 2021-2022. Sumy ubezpieczenia w poszczególnych grupach lub gatunkach upraw rolnych stanowią iloczyn maksymalnych cen rynkowych w danej grupie lub gatunkach upraw oraz maksymalnego osiąganego w Polsce plonu w danej uprawie lub grupie upraw albo przeciętnej wartości rynkowej zwierzęcia.

Wyższe stawki ubezpieczeń na 2022 rok to efekt m.in. zmian w wysokości plonów i cen rynkowych poszczególnych upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich. W przypadku drzew i krzewów owocowych na sumę ubezpieczenia ma również wpływ wartość nasadzeń.

Maksymalne sumy ubezpieczenia

Maksymalne sumy ubezpieczeń dla poszczególnych upraw i zwierząt w 2022 roku zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z 24 listopada 2021 roku w sprawie maksymalnych sum ubezpieczenia dla poszczególnych upraw rolnych i zwierząt gospodarskich i kształtują się na poziomie:

do 1 ha upraw rolnych:

• 20 300 zł - dla zbóż,
• 11 400 zł - dla kukurydzy,
• 12 700 zł - dla rzepaku i rzepiku,
• 48 000 zł - dla chmielu,
• 34 900 zł - dla tytoniu,
• 235 300 zł - dla warzyw gruntowych,
• 106 700 zł - dla drzew i krzewów owocowych,
• 60 200 zł - dla truskawek,
• 38 600 zł - dla ziemniaków,
• 10 000 zł - dla buraków cukrowych,
• 16 000 zł - dla roślin strączkowych.

do 1 sztuki zwierzęcia:

• 10 000 zł - dla bydła,
• 12 300 zł - dla koni,
• 920 zł - dla owiec,
• 700 zł - dla kóz, 
• 1 600 zł - dla świń,
• 53 zł - dla kur, perlic i przepiórek, 
• 65 zł - dla kaczek,
• 250 zł - dla gęsi, 
• 150 zł - dla indyków,
• 1 100 zł - dla strusi.

Rolnik podpisując umowę ubezpieczenia może wybrać ochronę tylko do jednego ryzyka, wybrać kilka z nich lub też cały pakiet. 

Obowiązek ubezpieczenia przy płatnościach bezpośrednich

Z przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich wynika obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych przez rolnika, który uzyskał płatności bezpośrednie do gruntów rolnych, tj. upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne.

Rolnik, który nie spełni obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, tj. ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw, obowiązany jest do wniesienia opłaty za niespełnienie tego obowiązku. Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi równowartość w złotych 2 euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski według tabeli kursów nr 1 w roku kontroli. Opłata za niespełnienie tego obowiązku jest wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika. Powyższe sankcje nie mogą jednak być stosowane wobec rolników w przypadku, gdy rolnik nie zawrze umowy ubezpieczenia obowiązkowego z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat.

Towarzystwa ubezpieczeniowe, które realizują ubezpieczenia z dopłatami

Na podstawie ustawy z 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zawarł z pięcioma zakładami ubezpieczeń umowy w sprawie stosowania w 2022 r. dopłat ze środków budżetu państwa do składek ubezpieczenia upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich, tj. z:

1. Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie,
2. Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” z siedzibą w Warszawie,
3. Generali Towarzystwem Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie,
4. Pocztowym Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
5. InterRisk Towarzystwem Ubezpieczeń SA Vienna Insurance Group z siedzibą w Warszawie,
6. TUZ Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
7. Vereinigte Hagelversicherung VVaG (siedziba w Gießen), Oddział VH VVaG TUW w Polsce z siedzibą Oddziału w Poznaniu,
8. Sopockim Towarzystwem Ubezpieczeń ERGO Hestia S.A. z siedzibą w Sopocie.

Małgorzata Orłowska-Masternak