Wprowadzając w życie perspektywę finansową Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 - 2020 Komisja Europejska zapowiedziała, że rok 2016 będzie rokiem przeglądu perspektywy, jej funkcjonowania w praktyce, dokonania niezbędnych zmian w funkcjonowaniu PROW, w tym również Wspólnej Polityki Rolnej.
Prace te trwały na różnych szczeblach poszczególnych krajów członkowskich. Przeglądu dokonywano również w Copa-Cogeca w Brukseli z udziałem ekspertów rolnych z poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej, oraz w grupie Dialogu Obywatelskiego przy Komisji Europejskiej. W instytucjach tych bardzo dużą aktywność wykazuje Związek Zawodowy „Solidarność RI” reprezentowany przez bardzo dobrych i doświadczonych ekspertów. W ścisłym porozumieniu z Ministerstwem Rolnictwa „Solidarność RI” wniosła szereg poprawek i uwag do funkcjonującego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, a szczególnie do działań I filaru, czyli płatności bezpośrednich i zazielenienia. Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej w perspektywie 2014 - 2020 spełniać ma szereg zadań nałożonych przez Komisję Europejską. Jednymi z wielu zadań jest ochrona klimatu poprzez sekwestrację dwutlenku węgla (CO2), ochrona środowiska naturalnego i wprowadzanie bioróżnorodności na obszarach użytkowanych rolniczo. Wynikiem tego jest szereg wymogów nałożonych przez Komisję Europejską, wprowadzonych obligatoryjnie do spełnienia przez rolników. Wymogi te niejednokrotnie nie stanowią problemów rolnikom niektórych krajów członkowskich, niektórych regionów lub niektórym kierunkom produkcji rolnej. Dla innych zaś stanowią poważny problem do zrealizowania, dezorganizują produkcję, podwyższają koszty produkcji lub tę produkcję ograniczają. Należy również zaznaczyć, że do wielu zapisów podczas tzw. „negocjacji” z UE w 2013 r. strona polska dopuściła, mimo że ewidentnie były one niekorzystne dla Polski i polskiego rolnika. W ramach powyższego przeglądu wnosiliśmy jako Związek Zawodowy „Solidarność RI” szereg wniosków i poprawek do rozporządzeń łagodzących uciążliwe skutki ich zapisów w praktyce rolniczej, a szczególnie ułatwiające prace polskim rolnikom. Łącznie wnosiliśmy o 26 poprawek do rozporządzeń o różnej wadze i znaczeniu dla praktyki rolniczej, które jednak w sposób znaczący mogłyby poprawić funkcjonowanie wielu polskich gospodarstw. W artykule tym przytoczę jedynie niektóre z nich.
Gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 15 ha zobligowane są do wydzielenia 5 % powierzchni tzw. obszaru EFA. Obszar ten musi zostać obsiany jedną z 26 gatunków roślin bobowatych grubo nasiennych lub drobno nasiennych. Lista dopuszczonych gatunków jest załącznikiem do rozporządzenia UE. Strona Polska ustalając listę 26 roślin proekologicznych, nie wniosła bardzo popularnej w uprawie wyki jarej, równie wiążącej azot z powietrza. Na liście natomiast znalazły się m.in. soczewica, nostrzyk, lędwian, ciecierzyca. Wnosiliśmy o rozszerzenie tej listy o wykę jarą i uzyskaliśmy pozytywny zapis dopuszczający jej uprawę. Generalnie Komisja Europejska wnosiła podczas jednego z posiedzeń o powiększenie obszaru z 5 % do 7 % powierzchni EFA. Napotkała stanowczy sprzeciw zarówno z mojej strony, jak i ze strony Copa-Cogeca. Zająłem podczas dyskusji na ten temat stanowcze stanowisko. Na tym obszarze istnieje zakaz stosowania wszelkich środków ochrony roślin. Niektóre gatunki roślin z tej listy nie wymagają stosowania środków wcale, lub w bardzo ograniczonym zakresie. Ale jest wiele gatunków, z których nie można uzyskać wysokiego i zdrowego plonu bez użycia środków ochrony roślin. Szczególnie w plantacjach z przeznaczeniem na reprodukcję. W tym temacie zabierałem wielokrotnie głosy na posiedzeniach w Komisji Europejskiej. Po ostatniej mojej wypowiedzi (co zostało zaprotokołowane) uzyskałem w tym temacie zapewnienie, że jest to istotna uwaga i Komisja Europejska prawdopodobnie uwzględni wniosek. I tu również uzyskaliśmy kompromis z Komisją Europejską. Generalnie utrzymany został zakaz stosowania środków ochrony roślin na obszarach proekologicznych EFA, jednak dopuszczało się wyjątki. O tych wyjątkach decydować miał poszczególny kraj członkowski UE.
Uzyskano również kompromis w temacie poplonów, gdzie uzyskaliśmy zgodę na wysiew poplonów w siewie czystym. Dotychczas dopuszczało się wysiew poplonów w mieszankach. Istotne jest to, że stosując mieszankę roślin grubonasiennych z drobnonasiennymi rolnik zmuszony jest dokonać wysiewu dwukrotnym przejazdem siewnika, co zwiększa pracochłonność i powiększa koszty uprawy. Natomiast stosując agregat uprawowy z siewnikiem, nie ma możliwości dwukrotnego przejazdu. Wymóg ten bardzo ograniczał rolnika, a w wielu przypadkach uniemożliwiał uprawę w ogóle.
Biorąc pod uwagę stałe elementy krajobrazu jako obszary EFA, które rolnik może „zaliczyć” na poczet wymaganej powierzchni EFA elementy krajobrazu występujące na działce Tu również uzyskano znaczące zmiany na korzyść rolnika. Dotychczas wiele elementów było sparametryzowane i nie można było łączyć ich ze sobą, np. rów, który nie spełniał kryteriów w sąsiedztwie pasa zadrzewień dotychczas rozpatrywać można było jako odrębne elementy krajobrazu, a po zmianach można było łączyć i wówczas spełniał kryteria. Na załącznikach we wniosku o płatność obszarową istnieje obowiązek zaznaczenia obszaru proekologicznego. W przypadku występowania wielu drzew wolno rosnących na jednej działce (np. 40 szt.) należy każde osobno zaznaczyć na załączniku w stosownym położeniu na działce. Po zmianach dopuszczało się wpisanie jedynie ilości. Sumując powyższe, na 26 zmian wnoszonych do Komisji Europejskiej przez moją skromną osobę pozytywnie uwzględniono 13 zmian. Zaznaczyć muszę, że Polska jako jedyny kraj wnosił taką dużą ilość zmian do zapisów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Każde posiedzenie w Copa-Cogeca i w Komisji Europejskiej z moim udziałem, poświęcone było w części również wnoszonym przeze mnie zmianom. Wszystkie zmiany obowiązywać miały od 2018 roku. 11 grudnia 2016 r. ukazał się projekt aktu delegowanego uwzględniający wcześniej wspomniane zmiany. Dokument ten uwzględniał również propozycje zmian wnoszone przez kolegów ekspertów innych krajów członkowskich UE. Datę tę bardzo dobrze pamiętam, ponieważ w tym dniu obwieszczony został spory dla mnie sukces, a dla polskiego rolnika znaczące ułatwienie w prowadzeniu swojego gospodarstwa.
Na początku 2017 r. dokument ten przekazany został do Komisji rolnictwa w Parlamencie Europejskim i do Parlamentu Europejskiego. Dokument został w całości odrzucony.
Wynegocjowany wyjątek od zasady zakazu stosowania środków ochrony roślin na obszarach EFA chociażby w plantacjach nasiennych, byłby bardzo dobrym rozwiązaniem dla wielu gospodarstw.
Jerzy Pośpiech