Uważajmy na pszczoły!

W ostatnich latach zastraszająco szybko ubywa dzikich zapylaczy roślin (pszczół samotnic, trzmieli). Ma to związek ze zmianą struktury rolnictwa - z rozdrobnionego i charakteryzującego się dużą bioróżnorodnością - na wielkoobszarowe monokultury, zużywające ogromne ilości chemii rolnej. Stworzone przez człowieka warunki nie są przyjazne także dla pszczoły miodnej, jej istnienie też jest zagrożone.

Jedynie działania pszczelarzy utrzymują populację pszczół na odpowiednim poziomie. Należy dodać, że są to działania obarczone dużym wysiłkiem i dużymi nakładami finansowymi. Mówi się, że gdyby wyginęła pszczoła miodna, to ludzkości pozostałyby cztery lata istnienia.

Co najbardziej zagraża pszczołom?

Niestety - działalność ludzka, w tym produkcja rolna. Jak już wspominałem, duży wpływ ma tu zmiana struktury gospodarstw. Prowadzone kiedyś zabiegi mechaniczne, pielenie ręczne, zastąpiła w walce ze szkodnikami i chorobami chemia. Pojawiające się coraz większe monokultury, corocznie problemy z suszą, pojawiające się gatunki inwazyjne i zanieczyszczenie środowiska, także negatywnie wpływają na te pożyteczne owady. W dodatku, aż 71% upraw stanowią zboża nieprodukujące nektaru. Przekłada się to na brak dostępu do odpowiedniego pokarmu, co z kolei przyczynia się do spadku odporności pszczół, których populacja każdego roku jest dziesiątkowana przez liczne choroby i pasożyty. Należy przy tym zwrócić uwagę, że wykonywane przez rolników zabiegi ochrony roślin są zbieżne w czasie z największą aktywnością pszczół. Zagrożenie dla pszczół (a także innych owadów) niosą ze sobą zabiegi przy użyciu insektycydów. Dlatego to na rolniku spoczywa odpowiedzialność za odpowiednie i umiejętne korzystanie ze środków ochrony roślin, tak aby zagrożenie zminimalizować do minimum.

Co powinien zrobić rolnik, gdy wykonuje zabiegi chemicznej ochrony roślin?

Należy w szczególności:

• stosować wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu i stosowania na podstawie wydanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zezwoleń lub pozwoleń na handel równoległy; 
• bardzo dokładnie i wnikliwie zapoznać się z etykietą stosowania środka ochrony roślin i stosować środki ochrony ściśle z podanymi w niej zaleceniami, zwracając przy tym szczególną uwagę na część etykiety dotyczącą bezpieczeństwa dla pszczół;
• używać środków ochrony roślin w taki sposób, aby minimalizować negatywny wpływ zabiegów chemicznych na organizmy niebędące celem zabiegu; 
• stosować środki ochrony roślin z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin;
• nie stosować preparatów toksycznych dla pszczół w okresie kwitnienia roślin uprawnych oraz w uprawach, na których występują kwitnące chwasty; 
• wykonywać zabiegi po zakończonych lotach owadów zapylających;
• zachowywać minimalne odległości od pasiek (tj. min. 20 m dla opryskiwaczy polowych i sadowniczych) oraz usuwać lub zabezpieczać ule przed wychodzeniem pszczół, w przypadku, gdy chcemy stosować środki owadobójcze w pobliżu pasieki;
• przestrzegać okresów prewencji;
• nie wykonywać zabiegów w warunkach sprzyjających znoszeniu cieczy użytkowej podczas zabiegu (przy prędkości wiatru większej niż 4 m/s).

Jarosław Nowak