Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Aktualności/Wiosenne zabiegi na trwałych użytkach zielonych

Wiosenne zabiegi na trwałych użytkach zielonych

2018-03-09

Zabiegi pielęgnacyjne na łąkach i pastwiskach powinny być wykonywane przez cały okres wegetacji roślin, a wiosną są one szczególnie ważne. Celem wiosennej pielęgnacji użytków zielonych jest stworzenie jak najlepszych warunków dla wzrostu i rozwoju wartościowych gatunków traw i roślin motylkowatych w runi oraz zapobieganie zachwaszczeniu.

Włókowanie

Wiosną wykonuje się rozgarnianie kretowisk, kopców i innych nierówności na powierzchni łąk za pomocą włókowania. Momentem, w którym można ten zabieg rozpocząć jest początek obsychania kretowisk. Przy zbyt dużym uwilgotnieniu podłoża termin włókowania należy przesunąć na okres późniejszy. Ostatnim momentem wykonania tego zabiegu jest wysokość runi na poziomie 10 cm. Najczęściej stosuje się włóki z metalowych obręczy, odwróconych bron lub starych opon. Rozgarnianie kretowisk zapobiega zanieczyszczeniu ziemią runi, którą zbieramy do bezpośredniego skarmiania, bądź przeznaczamy na kiszonkę czy sianokiszonkę. W przypadku bardzo dużej liczby kretowisk po włókowaniu konieczny jest podsiew. Włókowanie, oprócz rozgarniania kretowisk, korzystnie oddziałuje na darń łąkową, gdyż pobudza rośliny do krzewienia.

Wałowanie

Zabiegiem wiosennym, koniecznym w pielęgnacji użytków zielonych na glebach organicznych i silnie próchnicznych, a także mineralnych lekkich jest wałowanie. Celem tego zabiegu jest usunięcie z gleby zbędnego powietrza, a przede wszystkim dociśnięcie darni do podłoża, umożliwiające podsiąkanie wody i regenerację systemów korzeniowych wartościowych gatunków, zwłaszcza traw. Wałowanie zwiększa zwartość darni, co sprzyja równowadze mikrobiologicznej gleby i wpływa na optymalizację właściwości fizycznych przydarniowej warstwy gleby. 

Do wykonania tego zabiegu najlepsze są wały gładkie z zaokrąglonymi krawędziami, które można napełniać wodą. Wałowanie gleby zbyt mokrej jest błędne, ponieważ obniża przewiewność gleby i powoduje sztuczne zabagnienie - stwarzamy wówczas korzystne warunki dla rozwoju niechcianych turzyc i sitów oraz innych chwastów siedlisk silnie uwilgotnionych. Z kolei stosowanie wału na glebę zbyt suchą nie daje zamierzonych efektów, dlatego zabieg ten należy wykonać w momencie, gdy darń ugina się pod naciskiem stopy, a w powstałych śladach brak jest oznak wilgoci.

Bronowanie

Jeżeli ruń łąkowa w poprzednim roku nie została należycie zużytkowana, wiosną można wykonać bronowanie. Zabieg ten jest uważany za potrzebny w przypadku, gdy wiosną na powierzchni łąki utworzy się warstwa tzw. filcu, wytworzona z zaschniętej masy nadziemnej i korzeniowej oraz w warunkach zbytniej zwartości darni. Bronowanie ułatwia wówczas dostęp tlenu. Można je zastosować także dla zniszczenia zamszenia oraz do rozkruszania warstwy namułów naniesionych zalewami na terenach łąkowych, położonych w dolinach rzecznych. Bronowanie niesie jednak ze sobą niebezpieczeństwo zachwaszczenia, a przez to niekorzystnych zmian w składzie florystycznym łąk, dlatego decyzja o jego stosowaniu musi być przemyślana i wyważona. Bronowanie darni może być natomiast jednym z zabiegów poprzedzających podsiew użytków zielonych. Podsiew należy przeprowadzić jak najwcześniej, aby wykorzystać zapas wody po zimie. Zabieg polega na wprowadzeniu do składu botanicznego cennych gatunków traw i motylkowatych, które wypadły podczas okresu zimowego. Do najczęściej stosowanych gatunków należą życica trwała i mieszańcowa, festulolium oraz kupkówka pospolita. Wśród koniczyn dominuje biała i łąkowa, a na wilgotnych stanowiskach góruje koniczyna białoróżowa. Mieszanka powinna zawierać co najmniej 5-6 kg koniczyn oraz około 20-25 kg nasion traw. Podsiew należy poprzedzić zabiegami agrotechnicznymi. Do zabiegu stosujemy siewniki do bezpośredniego umieszczenia nasion w darni, można wykorzystać także siewniki zbożowe. Po zakończeniu pracy użytek zaleca się zwałować. Metoda ta poprawia wydajność plonowania łąk.

Zwalczanie chwastów

Do zabiegów pielęgnacyjnych na użytkach zielonych wykonywanych wiosną zalicza się także zwalczanie chwastów za pomocą herbicydów selektywnych. Oprysk należy przeprowadzić wiosną lub wczesną jesienią, gdy chwasty mają minimum 3-4 liście i osiągnęły wysokość ok. 8-10 cm. Zwykle stosuje się Starane 250 EC, który zwalcza szereg uciążliwych chwastów, na przykład mniszka pospolitego, pokrzywę, tobołki, wyki, przytulię, rumian polny, skrzyp polny itp. W zwalczaniu szczawiu zwyczajnego, babki lancetowatej, gwiazdnicy pospolitej można zastosować Fernando Forte 300 EC. 

Regulacja pH

Obecność mchów w darni świadczy o zakwaszeniu gleby, nadmiernej jej wilgotności i braku składników pokarmowych. Toteż przy pH poniżej 4,5 na glebach mineralnych oraz poniżej 3,5-4,0 na organicznych należy zastosować wapnowanie. Optymalnym terminem stosowania wapnowania jest okres spoczynku roślin, między innymi wczesna wiosna, przed ruszeniem wegetacji. Należy wówczas wysiać uzależnioną od pH i zawartości próchnicy w glebie dawkę (najczęściej 1,0-1,5 t/ha) nawozu wapniowego lub wapniowo-magnezowego w formie węglanowej.

Nawożenie

Do zabiegów pielęgnacyjnych na łąkach i pastwiskach w szerszym znaczeniu, które sprzyjają rozwojowi zwartej darni oraz zapobiegają występowaniu chwastów zalicza się racjonalne ich nawożenie i prawidłowe użytkowanie. Wczesną wiosną niezbędne jest nawożenie fosforowo-potasowe. 

Fosfor należy podać przed ruszeniem wegetacji jednorazowo, gdyż składnik ten jest wolno przyswajany przez rośliny oraz wykazuje małą ruchliwość w glebie. Ostatnie zalecenia nawozowe dowodzą o słuszności przesunięcia terminu nawożenia tym składnikiem z jesieni na okres wiosenny, ze względu na zagrożenie zanieczyszczenia wód związkami tego pierwiastka. Najczęściej stosowane dawki fosforu na użytkach zielonych położonych na glebach mineralnych mieszczą się w zakresie 60-90 kg P2O5/ha. Łąki i pastwiska zlokalizowane na glebach organicznych należy zasilić odpowiednio większymi dawkami fosforu proporcjonalnie do zawartości torfu.

Podobna zasada w stosunku do typu gleby dotyczy nawożenia potasem. Składnik ten jest jednak bardzo ruchliwy i może być pobierany przez rośliny w nadmiernych ilościach, wywołując pośrednio nawet objawy chorobowe u pasących się zwierząt. Wymusza to konieczność dzielenia dawek potasu większych od 60 kg K2O/ha. Stosowanie potasu pod każdy odrost zapewnia równomierność plonowania runi oraz uniknięcie zagrożenia zbyt dużych stężeń potasu w paszy. Optymalne dawki tego składnika są uzależnione od zasobności gleby. Użytki zielone położone na glebach ciężkich są nawożone niższymi dawkami potasu (60-80 kg K2O/ha) w odróżnieniu od łąk i pastwisk na glebach lekkich (120-160 kg K2O/ha). Na pastwiskach nawożenie potasem należy skorygować o ilości tego składnika pozostawionego w odchodach przez pasące się zwierzęta. Przyjmuje się, że w przeliczeniu na 1 SD dawkę potasu w sezonie pastwiskowym należy zmniejszyć o 20 kg/ha.

Największy efekt plonotwórczy uzyskuje się poprzez nawożenie azotem. W momencie ruszenia wegetacji należy podać azot w dawce nieprzekraczającej 60 kg/ha. W przypadku runi z dużym udziałem roślin motylkowatych wysokość nawożenia azotowego należy zmniejszyć o połowę. Dawka azotu musi być także zróżnicowana w zależności od typu gleby łąkowej. Wysokie dawki azotu (średnio 80-100 kg/ha) pobudzają rośliny do wcześniejszego rozpoczęcia wegetacji. Warto zastosować saletrę amonową. Jeśli całkowita dawka azotu wynosi ponad 100 kg/ha należy podać w dwóch częściach:

  • 2/3 przed ruszeniem wegetacji lub wczesną wiosną,
  • 1/3 po pierwszym pokosie.

Na łąkach, z których zbieramy trzy pokosy nawożenie azotem może wynosić 160-180 kg/ha N. Całą dawkę dzielimy na trzy: wiosną 50%, po zbiorze pierwszego odrostu 30% i po zbiorze drugiego pokosu 20%. 

Nie można również zapominać, że wiosną bardzo ważne jest nawożenie siarką, magnezem, sodem i wapniem. Siarka jest niezbędna do wykorzystania azotu, magnez bierze udział w procesach życiowych roślin, sód wpływa na wyższe pobranie przez bydło, natomiast wapń podany w szybko rozpuszczalnych formach pozwala uzupełnić, często występujące wiosną, niedobory tego składnika spowodowane wymywaniem go po zimie w głębsze warstwy gleby.

Wczesna wiosna jest również dogodnym okresem dla przeprowadzenia przeglądu i konserwacji urządzeń melioracyjnych. Należy sprawdzić stan rowów, jazów, zastawek, studzienek oraz wylotu drenów.

Właściwa pielęgnacja runi użytków zielonych jest jednym z podstawowych czynników decydujących o uzyskaniu satysfakcjonujących plonów.

Agnieszka Siwek

 

udostępnij
do góry