Odpowiedni dobór materiału siewnego jest jednym z najważniejszych czynników plonotwórczych. Powinien on być on zawsze wysokiej jakości tzn. być kwalifikowany. W praktyce rolniczej wykorzystanie do siewu nasion kwalifikowanych jest na niskim poziomie tj. ok 20% powierzchni zasiewów.
Materiał siewny wyprodukowany we własnym gospodarstwie lub zakupiony od innego rolnika może być zanieczyszczony nasionami chwastów uciążliwych w zwalczaniu np. owsem głuchym. Nasiona zbóż z własnego gospodarstwa często bywają porażone chorobami przenoszonymi przez ziarno - najgroźniejsze z nich to fuzarioza kłosów i śnieć cuchnąca pszenicy. Duże porażenie tymi chorobami uniemożliwia wykorzystanie wyprodukowanego zboża na cele spożywcze oraz paszowe. Przez ziarniak przenosi się jeszcze kilka innych chorób, które mogą powodować obniżenie ilości i jakości plonów np. głownia zwarta jęczmienia i owsa, głownia pyląca jęczmienia, owsa i pszenicy. Nasiona z własnego gospodarstwa mogą mieć również obniżoną siłę i energię kiełkowania, czego efektem mogą być słabe wschody i konieczność przesiewu uprawy. Aby uniknąć powyższych niebezpieczeństwo należy stosować sprawdzony materiał siewny tj. kwalifikowany.
Na całym świecie firmy nasienne prowadzą prace hodowlane, których celem jest wprowadzenie do uprawy nowych wysokoplonujących odmian odpornych na choroby i poprawa cech jakościowych przy określonym kierunku produkcji. W Polsce badaniami i rejestracją nowych odmian zajmuje się Centralny Ośrodek Badania Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. Wyniki prowadzonych badań są publikowane na stronie internetowej COBORU oraz drukowane w postaci broszur i innych publikacji. Plony uzyskiwane w doświadczeniach prowadzonych przez COBORU znacznie przekraczają wyniki uzyskiwane w bieżącej produkcji rolniczej, co świadczy, że potencjał produkcyjny roślin nie jest w pełni wykorzystany. Bardzo ważnym jest zapoznanie się rolników z wynikami prowadzonych doświadczeń oraz charakterystyką uprawianej odmiany, gdyż pozwoli to na zastosowanie właściwej technologii uprawy. Pod kierownictwem COBORU prowadzone są doświadczenia Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Po przeprowadzeniu doświadczeń najwyżej plonujące odmiany są rekomendowane na listę zalecanych odmian. Lista zalecanych odmian jest tworzona dla każdego województwa. Uprawa odmian rekomendowanych przez COBORU pozwala zmniejszyć ryzyko uprawowe i uzyskać zadowalające plony nawet w mniej korzystnych warunkach.
Produkcja materiału siewnego jest regulowana odpowiednimi przepisami prawnymi. Musi on posiadać odpowiednią czystość, siłę oraz energię kiełkowania, musi być jednolity odmianowo, nie może być porażony chorobami i szkodnikami. Zakupiony materiał siewny może być w profesjonalny sposób zaprawiony odpowiednimi zaprawami nasiennym, które chronią rośliny przed chorobami w początkowym okresie wzrostu np. zgorzele siewek oraz chorobami występującymi w późniejszych okresach np. głownie i śniecie.
Najbardziej wymiernym efektem stosowania kwalifikowanego materiału siewnego jest wzrost plonów. Na podstawie badan IHAR Radzików dla poszczególnych gatunków zbóż wzrost plonu wyniósł:
Uzyskanie wzrostu plonów jest możliwe po zastosowaniu odpowiedniej technologii uprawy.
Po spełnieniu warunków określonych odpowiednimi przepisami i złożeniu wniosku w ARiMR możemy uzyskać dopłatę do kwalifikowanego materiału siewnego. W 2017 r. wynosiła ona:
Zasady korzystania z dopłat do materiału siewnego zostały omówione w artykule znajdującym się na stronie internetowej ŚODR Modliszewice pt. „Dopłata do materiału siewnego w roku 2018”.
Krzysztof Domagała