Pszczoły lubią bioróżnorodność

Jedną z przyczyn ginięcia pszczół jest zmniejszająca się pula roślin miododajnych na polach uprawnych. Uproszczenia płodozmianów, duży udział zbóż w strukturze zasiewów, zmniejszenie powierzchni uprawy roślin bobowatych i krzyżowych oraz intensyfikacja produkcji na użytkach zielonych powodująca wypadnięcie z runi ziół, zmniejszyły tym samym ilość roślin miododajnych dla pszczół.

Uprawa roślin miododajnych w zasiewach jednogatunkowych, np. gryki, facelii, dostarcza pożytku w określonym czasie. Występują okresy, gdy dostępność pożytku jest mała, a nawet jest jej brak. Na polu doświadczalnym ŚODR w Modliszewicach uprawiamy rośliny, które stanowią pożytki pszczele (np. rzepak) oraz prowadzimy małą kolekcję roślin miododajnych, takich jak facelia, gryka, słonecznik. Prowadzimy również uprawę kilku gatunków roślin, jako mieszanki dla pszczół, w której skład wchodzą m.in. łubin żółty, bobik, wyka, seradela, gorczyca biała, facelia gryka i słonecznik. Rośliny te kwitną w różnych okresach, dostarczając pożytku w dłuższym okresie. Można sterować terminem zasiewu, co przesunie okres kwitnienia. Wymienione rośliny stanowią ponadto dobry przedplon dla rośliny następczej. Zwiększając zasoby próchnicy glebowej, dają również efekt klimatyczny.

Na podstawie obserwacji prowadzonych na polu możemy stwierdzić, że mieszanki takie są chętniej odwiedzane przez pszczoły niż rośliny uprawiane w tzw. czystym siewie. Mieszanki te chętnie odwiedzane są też przez inne zapylacze: trzmiele i dzikie pszczołowate. Pszczoły i inne zapylacze decydują o plonach 80% roślin uprawianych przez człowieka. Efekt ich pracy jest wyceniany w Polsce na ok 4 mld zł. Ale pszczoły przede wszystkim odgrywają rolę w utrzymaniu bioróżnorodności świata przyrody i takiego efektu nie da się wycenić (jest bezcenny).

Niestety w dzisiejszych czasach pszczoły są narażone na szereg nowych niebezpieczeństw, które powodują masowe ich ginięcie. Podstawą wszelkich działań powinna być wiedza, i to nie tylko pszczelarzy, ale również rolników i innych członków społeczeństwa. Cenne są wszelkie inicjatywy takie jak np. „Pszczołom na ratunek”, „Adoptuj pszczołę”, czy „Miód kupujesz pszczoły ratujesz”. Szczególną uwagę powinni zwrócić rolnicy na dobór i stosowanie środków ochrony roślin. Należy wybierać środki o mniejszej toksyczności i przestrzegać okresu prewencji. Ponadto stosowanie tych środków powinno być zgodne z zasadami integrowanej ochrony, której podstawą jest odpowiedni płodozmian. Pamiętajmy! Według zasad zrównoważonego rozwoju, tak trzeba gospodarować aby nie powodować zubożenia zasobów przyrody.

Krzysztof Domagała