Strona główna/Świętokrzyski portal rolny/Aktualności/Uprawa mieszanek zbożowo-bobowatych (strączkowych) metodą poprawy bilansu białka w gospodarstwie

Uprawa mieszanek zbożowo-bobowatych (strączkowych) metodą poprawy bilansu białka w gospodarstwie

2019-03-06

Jednym z czynników, który decyduje o efektach produkcyjnych chowu zwierząt jest odpowiednia ilość pasz białkowych. Głównym źródłem białka wykorzystywanym w żywieniu zwierząt jest soja modyfikowana genetycznie. Wykorzystanie soi GMO budzi sprzeciw społeczeństwa, dlatego należy dążyć do wykorzystywania w żywieniu alternatywnych roślin bogatych w białko, jakimi są na rośliny bobowate. Można je uprawiać w zasiewach jednogatunkowych oraz w mieszankach kilkugatunkowych.

Mieszanki zbożowo-bobowate uprawia się w plonie głównym z przeznaczeniem na cele paszowe: ziarno, zielonkę, zielonkę na zakiszanie oraz w poplonach na paszę lub na przyoranie jako tzw. zielony nawóz.

Najważniejsze zalety mieszanek

  • Większa stabilność plonowania, lepsze wykorzystanie warunków glebowych.
  • W porównaniu do zasiewów zbóż w czystym siewie dają większe plony białka bogatego w aminokwasy egzogenne. np. lizynę. Dostarczają cennej paszy bogatej w białko.
  • Są ważnym elementem płodozmianów, korzystnie wpływają na żyzność gleby.
  • Poprzez mniejsze zużycie nawozów azotowych oraz korzystne oddziaływanie na gleby stanowią cenny element rolnictwa zrównoważonego.
  • Mieszanki mają mniejsze zachwaszczenie.
  • W mieszankach choroby i szkodniki występują w mniejszym nasileniu.
  • Niższe jest zużycie środków ochrony roślin.

Mieszanki zbożowo-bobowate mają znaczenie proekologiczne

Mieszanki zbożowo-bobowate uprawia się o różnej jakości glebach. Na ogół nie uprawia się ich na glebach bardzo żyznych i podmokłych. Mieszanki jęczmienia z grochem zaleca się do uprawy na glebach lepszych kompleksów: pszenny dobry, zbożowo-pastewny mocny, żytni bardzo dobry. Na glebach słabszych uprawia się mieszanki owies + groch polny (peluszka), pszenżyto jare + łubin żółty. Bardzo ważnym zagadnieniem jest znajomość odczynu pH gleby. Na glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych mieszanki jęczmienia z grochem nie będą dobrze plonować i ich wysiew jest niecelowy.

Nawożenie fosforem i potasem powinno być oparte o wyniki badan gleb. Na glebach o średniej zawartości fosforu dawka powinna wynosić 50-60 kg P2O5/ha, na glebach o średniej zawartości potasu - 70-80 kg K2O/ha. Dawka azotu nie powinna być większa niż 50 kg N/ha.

Mieszanki zbożowo-bobowate mają małe wymagania co do przedplonu. Mogą być uprawiane po zbożach, jednak wskazany jest wysiew poplonów facelii, gorczycy na przyoranie. Siewu mieszanek dokonuje się w terminie siewu zbóż jarych. Nasiona powinny być zaprawiane np. zaprawą Vitavax. Ilość wysiewu poszczególnych komponentów jest jednym z elementów decydującym o ilości i jakości plonu. Masę wysiewu ustala się oddzielnie dla każdego komponenta. Głębokość siewu dla mieszanek zbóż z grochami powinna wynosić 3-4 cm, dla mieszanek zbóż z łubinami 2-3 cm.

Mieszanki zbóż z grochami

Tab. 1 Ilość wysiewu w kg/ha jęczmienia, owsa i grochu,
w mieszankach dwu- lub trójskładnikowych (Źródło: Księżak i in.).

Kompleks glebowy

Jęczmień

 Owies

 Groch

Pszenny b. dobry

Pszenny dobry

77-83

-

64-68

35 -38

70-74

67-73

Żytni b dobry

Zbożowo past mocny

81 -87

-

82 -88

39 -41

65 -69

81-87

Żytni dobry, żytni słaby, Pszenny wadliwy, zbożowo past. słaby

84 -89

-

102-110

41- 45

61-65

96-104

-

115-125

65-70

Mieszanki zbóż z łubinami - na glebach słabszych

Tab. 2 Ilość wysiewu ziarna zbóż jarych i nasion łubinu (wąskolistnego lub żółtego)
w mieszankach dwu- lub trójskładnikowych w kg/ha (Źródło Księżak i inni 2009). 

Kompleks glebowy

Łubin wąskolistny lub żółty

Pszenżyto

Pszenica

Owies

Żytni bardzo dobry, zbożowo past. mocny

64 -47

115-120

-

-

64-47

-

120-125

-

48 -52

75 -80

80 -85

-

Żytni dobry,

Pszenny wadl.

66-70

118 -125

-

-

50 55

77-83

-

60-63

Żytni słaby

Zbożowo past mocny

73 -77

120

-

 

59-62

79-83

-

61-65

Mieszanki na zielonkę do bezpośredniego skarmiania

Mieszanki roślin strączkowych ze zbożami można również uprawiać na zielonkę do bezpośredniego skarmiania. Można uprawiać następujące mieszanki:

Na gleby ciężkie

  • Bobik 120 kg /ha + groch pastewny 60 kg/ha + owies 50 kg/ha.
  • Owies 140 kg/ha + wyka jara 80 kg/ha.
  • Bobik 150 kg/ha + wyka jara 90 kg /ha + owies 20 kg/ha.

Na gleby lekkie

  • Owies 140 kg/ha + łubin żółty100kg/ha.
  • Owies 120 kg/ha + groch pastewny 120 kg/ha.
  • Łubin żółty 100 kg/ha + groch pastewny 60 kg/ha + owies 50 kg/ha.

Mieszanki grochu z jęczmieniem jarym i z pszenicą jarą można uprawiać z przeznaczeniem na kiszonkę tzw. GPS. Zbioru roślin dokonuje się w fazie płaskiego strąka do dojrzałości mlecznej grochu. Zbioru mieszanek zbóż z grochem dokonuje się kombajnem na początku dojrzałości pełnej zbóż, unikając jego opóźnienia, aby nie dopuścić do osypywania się nasion. Prędkość obrotowa bębna młócącego powinna wynosić 600-750 obr/min, a wentylatora 800-900 obr/min. Szczelina robocza - wlot 20-25 mm i wylot 9-15.

Mieszanki zbóż z łubinem dojrzewają prawie równomiernie, ale w lata dużej ilości opadów opóźnia się dojrzewanie łubinu. Zbioru dokonujemy, gdy dojrzałość techniczną uzyska gatunek później dojrzewający.

Krzysztof Domagała

Literatura:

  • Mieszanki roślin strączkowych ze zbożami w rolnictwie ekologicznym - prof. Jerzy Księżak, IUNG PIB Puławy 2017. Instrukcja upowszechnieniowa.
  • Uprawa mieszanek jęczmienia jarego z grochem - prof. dr hab. Kazimierz Noworolnik, IUNG PIB Puławy 2013.
udostępnij
do góry