Jednym z czynników, który decyduje o efektach produkcyjnych chowu zwierząt jest odpowiednia ilość pasz białkowych. Głównym źródłem białka wykorzystywanym w żywieniu zwierząt jest soja modyfikowana genetycznie. Wykorzystanie soi GMO budzi sprzeciw społeczeństwa, dlatego należy dążyć do wykorzystywania w żywieniu alternatywnych roślin bogatych w białko, jakimi są na rośliny bobowate. Można je uprawiać w zasiewach jednogatunkowych oraz w mieszankach kilkugatunkowych.
Mieszanki zbożowo-bobowate uprawia się w plonie głównym z przeznaczeniem na cele paszowe: ziarno, zielonkę, zielonkę na zakiszanie oraz w poplonach na paszę lub na przyoranie jako tzw. zielony nawóz.
Mieszanki zbożowo-bobowate uprawia się o różnej jakości glebach. Na ogół nie uprawia się ich na glebach bardzo żyznych i podmokłych. Mieszanki jęczmienia z grochem zaleca się do uprawy na glebach lepszych kompleksów: pszenny dobry, zbożowo-pastewny mocny, żytni bardzo dobry. Na glebach słabszych uprawia się mieszanki owies + groch polny (peluszka), pszenżyto jare + łubin żółty. Bardzo ważnym zagadnieniem jest znajomość odczynu pH gleby. Na glebach bardzo kwaśnych i kwaśnych mieszanki jęczmienia z grochem nie będą dobrze plonować i ich wysiew jest niecelowy.
Nawożenie fosforem i potasem powinno być oparte o wyniki badan gleb. Na glebach o średniej zawartości fosforu dawka powinna wynosić 50-60 kg P2O5/ha, na glebach o średniej zawartości potasu - 70-80 kg K2O/ha. Dawka azotu nie powinna być większa niż 50 kg N/ha.
Mieszanki zbożowo-bobowate mają małe wymagania co do przedplonu. Mogą być uprawiane po zbożach, jednak wskazany jest wysiew poplonów facelii, gorczycy na przyoranie. Siewu mieszanek dokonuje się w terminie siewu zbóż jarych. Nasiona powinny być zaprawiane np. zaprawą Vitavax. Ilość wysiewu poszczególnych komponentów jest jednym z elementów decydującym o ilości i jakości plonu. Masę wysiewu ustala się oddzielnie dla każdego komponenta. Głębokość siewu dla mieszanek zbóż z grochami powinna wynosić 3-4 cm, dla mieszanek zbóż z łubinami 2-3 cm.
Kompleks glebowy |
Jęczmień |
Owies |
Groch |
Pszenny b. dobry Pszenny dobry |
77-83 |
- |
64-68 |
35 -38 |
70-74 |
67-73 |
|
Żytni b dobry Zbożowo past mocny |
81 -87 |
- |
82 -88 |
39 -41 |
65 -69 |
81-87 |
|
Żytni dobry, żytni słaby, Pszenny wadliwy, zbożowo past. słaby |
84 -89 |
- |
102-110 |
41- 45 |
61-65 |
96-104 |
|
- |
115-125 |
65-70 |
Kompleks glebowy |
Łubin wąskolistny lub żółty |
Pszenżyto |
Pszenica |
Owies |
Żytni bardzo dobry, zbożowo past. mocny |
64 -47 |
115-120 |
- |
- |
64-47 |
- |
120-125 |
- |
|
48 -52 |
75 -80 |
80 -85 |
- |
|
Żytni dobry, Pszenny wadl. |
66-70 |
118 -125 |
- |
- |
50 55 |
77-83 |
- |
60-63 |
|
Żytni słaby Zbożowo past mocny |
73 -77 |
120 |
- |
|
59-62 |
79-83 |
- |
61-65 |
Mieszanki roślin strączkowych ze zbożami można również uprawiać na zielonkę do bezpośredniego skarmiania. Można uprawiać następujące mieszanki:
Na gleby ciężkie
Na gleby lekkie
Mieszanki grochu z jęczmieniem jarym i z pszenicą jarą można uprawiać z przeznaczeniem na kiszonkę tzw. GPS. Zbioru roślin dokonuje się w fazie płaskiego strąka do dojrzałości mlecznej grochu. Zbioru mieszanek zbóż z grochem dokonuje się kombajnem na początku dojrzałości pełnej zbóż, unikając jego opóźnienia, aby nie dopuścić do osypywania się nasion. Prędkość obrotowa bębna młócącego powinna wynosić 600-750 obr/min, a wentylatora 800-900 obr/min. Szczelina robocza - wlot 20-25 mm i wylot 9-15.
Mieszanki zbóż z łubinem dojrzewają prawie równomiernie, ale w lata dużej ilości opadów opóźnia się dojrzewanie łubinu. Zbioru dokonujemy, gdy dojrzałość techniczną uzyska gatunek później dojrzewający.
Krzysztof Domagała
Literatura: