Na globalnym rynku żywnościowym jest wiele produktów, których produkcja jest prowadzona w sposób przemysłowy i intensywny. Czasem nie wiadomo, z jakiego kraju pochodzi dany towar. Krajowi producenci nagłaśniają ten problem. Chcą, aby na lokalnych rynkach większość stanowiły lokalne produkty od lokalnych wytwórców. Hasło "suwerenność żywnościowa" jest ich apelem o ochronę własnych rynków i rozwój własnej produkcji żywności wysokiej jakości w sposób przyjazny środowisku, dbający o dobrostan i chroniący bioróżnorodność, czyli zrównoważony.
Suwerenność żywnościowa jest prawem ludzi do zdrowej i związanej z kulturą lokalną żywności, produkowanej metodami ekologicznymi i zrównoważonymi, oraz do określania swoich własnych systemów żywnościowych i rolnych. Stawia ona tych, którzy produkują, prowadzą dystrybucję żywności, a także konsumentów w centrum systemów żywnościowych. Suwerenność żywnościowa broni interesów przyszłych pokoleń, popiera rolnictwo oparte na gospodarstwach rodzinnych, jak i zrównoważoną pod względem ekonomicznym, społecznym i ekologicznym produkcję i konsumpcję żywności. Suwerenność żywnościowa propaguje przejrzysty handel, który gwarantuje producentom godziwe dochody, a konsumentom prawo do kontroli nad żywnością i jej wartością odżywczą. Zapewnia także producentom żywności prawo do zarządzania ziemią, zasobami wodnymi, nasionami, stadami zwierząt, jak i do stosowania praktyk różnorodności biologicznej.
Zasady suwerenności żywnościowej
- Żywność dla ludzi musi być wysokiej jakości: suwerenność żywnościowa umieszcza w centrum systemów zarządzania żywnością, rolnictwem, hodowlą zwierząt i rybołówstwem prawo ludzi do wystarczającej ilości, zdrowej i związanej z kulturą lokalną żywności dla wszystkich ludzi.
- Docenienie wytwórców żywności: suwerenność żywnościowa wysoko wartościuje i wspiera wkład pracy rolników oraz prawa kobiet i mężczyzn, właścicieli małych, rodzinnych gospodarstw, pasterzy i rybaków.
- Lokalne systemy zapewniania żywności: suwerenność żywnościowa skraca dystans pomiędzy wytwórcami żywności i jej konsumentami; umieszcza wytwórców żywności i jej konsumentów w centrum procesu podejmowania decyzji w sprawach żywności. Chroni wytwórców żywności na lokalnych rynkach. Chroni konsumentów przed żywnością niskiej jakości, niewiadomego pochodzenia, cenami dumpingowymi, kontroluje import.
- Lokalna kontrola zasobów: suwerenność żywnościowa oddaje kontrolę nad terytorium, ziemią uprawną, pastwiskami, wodą, nasionami, zwierzętami hodowlanymi i populacjami ryb lokalnym wytwórcom żywności i respektuje ich prawa. Mogą oni używać tych dóbr i dzielić się nimi w sposób społecznie i ekologicznie zrównoważony przy zachowaniu bioróżnorodności.
- Gromadzenie wiedzy i umiejętności: suwerenność żywnościowa opierając się na umiejętnościach i wiedzy lokalnych wytwórców żywności oraz na zachowanych, rozwijanych i zarządzanych przez lokalne organizacje modelach produkcji żywności, rozwija systemy badań służące wsparciu lokalnej wiedzy i jej przekazywaniu następnym pokoleniom. Suwerenność żywnościowa odrzuca technologie, które tę wiedzę podważają, zagrażają jej lub szkodzą.
- Współpraca z naturą: suwerenność żywnościowa optymalizuje i różnicuje wkład zasobów naturalnych do produkcji rolniczej, poprawia odporność ekosystemów oraz ich zdolność adaptacji do zmian klimatu.
Krzysztof Domagała