Fundusz Ochrony Rolnictwa — nowe obowiązkowe opłaty oraz rekompensaty dla producentów rolnych

Z dniem 1 stycznia 2024 roku weszły w życie obowiązkowe wpłaty na Fundusz Ochrony Rolnictwa, która ma za zadanie przyczynić się do większej ochrony rolników, umożliwiając utrzymanie płynności finansowej rolników, w sytuacji znaczącego spadku ich przychodów.

Celem nowych regulacji jest stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym rekompensatę z tytułu utraty przychodów z prowadzonej przez nich działalności rolniczej w przypadku upadłości podmiotów, które nabyły od nich produkty rolne. Chodzi o zabezpieczenie interesów rolników w sytuacji, gdyby ze wskazanych powodów podmiot skupujący od nich np. zboże, owoce, warzywa, mleko czy zwierzęta — nie wypłacał im pieniędzy z tytułu takich dostaw. Dzięki takim rekompensatom poszkodowani w ten sposób rolnicy będą mieli środki na zaspokojenie potrzeb życiowych, spłatę ciążących na nich zobowiązań (np. kredytów) czy wreszcie na kontynuowanie produkcji rolnej.

Czym jest Fundusz Ochrony Rolnictwa?

Według ustawy z dnia 9 maja 2023 roku o Funduszu Ochrony Rolnictwa Fundusz ten to odrębny rachunek bankowy dysponowany przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (w skrócie: KOWR).

Kogo będą obciążały opłaty na Fundusz Ochrony Rolnictwa?

Do wpłat na Fundusz są obowiązane podmioty prowadzące skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych nabytych od rolników.

Wysokość wpłata na Fundusz Ochrony Rolnictwa

Na podmiotach ciąży obowiązek dokonywania co kwartał wpłat na Fundusz Ochrony Rolnictwa w wysokości 0,125% wartości produktów rolnych bez podatku od towaru i usług określonych w zał. I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Załącznik dostępny pod adresem: https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9e8d52e1-2c70-11e6-b497-01aa75ed71a1.0018.01/DOC_5&format=PDF

Przy ustaleniu wartość produktów rolnych, które zostały nabyte przez podmioty zobowiązane do wpłaty, brane są pod uwagę faktury VAT oraz faktury VAT RR.

W przypadku, gdy w danym kwartale wyliczona kwota należnej wpłaty wyniesie zero, podmiot nie jest zobowiązany do składania w KOWR deklaracji o wysokości naliczonych wpłat.

Okresy pobierana wpłat

Pierwsze wpłaty na Fundusz powinny być dokonywane od II kwartału 2024 r. za okres od 1 stycznia do 31 marca 2024 r. na wskazany w deklaracji rachunek bankowy.

W ustawie wskazano, jeżeli wysokość kwoty należnej z tytułu naliczenia wpłat na FOR za dany kwartał nie przekroczy 20-krotności wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, należność tę będzie się zaliczać na poczet wpłat za kolejny kwartał, w którym wysokość kwoty należnej przekroczyła wyżej wymienioną 20-krotność (obecnie 20 × 16 zł = 320 zł).

W przypadku, gdy w danym kwartale wyliczona kwota należnej wpłaty wyniesie zero, podmiot nie jest zobowiązany do składania w KOWR deklaracji o wysokości naliczonych wpłat.

Deklaracja podmiotu o naliczonych opłatach

Podmioty skupujące produkty rolne zobowiązano do składania deklaracji dyrektorowi oddziału terenowego KOWR właściwemu ze względu na ich miejsce zamieszkania lub siedzibę.

Formularz deklaracji zostanie opracowany przez KOWR i udostępniony na jego stronie internetowej. Który zawiera następujące dane:

• nazwę, siedzibę i adres albo imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres tego podmiotu,
• określenie rodzaju, ilości i wartości nabytych produktów rolnych stanowiących podstawę naliczenia wpłaty
• kwotę należną z tytułu wpłaty za dany kwartał,
• pouczenie, że w przypadku niewpłacenia w terminie kwoty naliczonej lub wpłacenia tej kwoty w niepełnej wysokości ta deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego.

Terminy złożenia deklaracji i wpłat na Fundusz Ochrony Rolnictwa

Pierwsze wpłaty na FOR — za I kwartał 2024 r. — zostaną więc wniesione do 30.04.2024 roku,

a pierwsze deklaracje zostaną złożone do KOWR do 26.04.2024 roku.

W przypadku, gdy w danym kwartale wyliczona kwota należnej wpłaty wyniesie zero, podmiot nie jest zobowiązany do składania w KOWR deklaracji o wysokości naliczonych wpłat.

Formularz deklaracji o wysokości naliczonych wpłat można złożyć:

•  bezpośrednio do Oddziału Terenowego KOWR właściwego miejscowo dla siedziby przedsiębiorcy,
•  listownie,
•  za pośrednictwem ePUAP.

Kary za niezłożenie deklaracji

Za nieprzekazanie deklaracji w ustawowym terminie grożą surowe konsekwencje — Dyrektor Generalny KOWR nakłada (w decyzji administracyjnej) karę pieniężną w wysokości 60 zł za każdy dzień opóźnienia, lecz nie wyższą niż 10 000 zł. Od kwoty nałożonej kary nie będą naliczane odsetki.

Szczegółowe informacje można uzyskać na stronie internetowej KOWR: https://www.gov.pl/web/kowr/fundusz-ochrony-rolnictwa

Z Funduszu Ochrony Rolnictwa będą wypłacane rekompensaty dla rolników. Rekompensaty będą przyznawane i wypłacane producentowi rolnemu, który nie otrzymał zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi skupującemu, który stał się niewypłacalny.

Na stronie internetowej KOWR można uzyskać informację szczegółową dot. przyznania rekompensaty z tytułu nieotrzymania zapłaty za sprzedane produkty rolne.

Ważne terminy:

• Nabór wniosków — od 1.02.2024 r. do 31.03.2024 r.
• Publikacja procentowej stawki przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wykorzystywanej do wyliczenia wysokości rekompensaty — do 31.05.2024 r.
• Wydanie decyzji przez Dyrektora OT KOWR — do 30.06.2024 r.
• Wypłata rekompensat — w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.

Jak złożyć wniosek

1. Znajdź właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę Oddział Terenowy KOWR.
2. Wypełnij wniosek o przyznanie rekompensaty na formularzu dostępnym na stronie internetowej KOWR.
3. Dokonaj opłaty skarbowej.
4. Złóż wniosek:

• bezpośrednio w siedzibie właściwego Oddziału Terenowego KOWR
• pocztą, najlepiej przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru (o dacie złożenia wniosku decyduje data stempla pocztowego)
• elektronicznie za pośrednictwem platformy ePUAP.

Uwaga! Wnioski przesłane drogą mailową nie podlegają rozpatrzeniu.

We wniosku o przyznanie rekompensaty:

• wypełnij czytelnie wszystkie pola DRUKOWANYMI LITERAMI,
• podaj numer rachunku bankowego (nie może to być rachunek w SKOK — Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej),
• dołącz potwierdzenie dokonania opłaty skarbowej,
• dołącz dodatkowe dokumenty.

Uwaga! Jeżeli starasz się o przyznanie rekompensaty w stosunku do wierzytelności przysługujących od kilku podmiotów, złóż dla każdego podmiotu oddzielny wniosek na odrębnym formularzu.

Gdzie uzyskać informacje?

• Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa Oddział Terenowy w Kielcach
  Kielce ul. Piaskowa 18, 25-323 Kielce
  tel.: 41 343 31 90
• Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach
  Dział Ekonomiki i Zarządzania Gospodarstwem Rolnym
  Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie
  tel.: 41 372 22 84 do 86

Wojciech Łabętowicz