Śmietka kapuściana jest dość powszechnie występującym szkodnikiem warzyw - nie tylko kapustnych.
Jest to muchówka z rodziny śmietkowatych o wielkości około 6 mm, szara, z czarnymi szczecinkami i brązowymi oczami. Jaja śmietki są białe, lekko podłużne, powleczone siateczkowatym wzorem. Wylęgłe larwy są białe z lekkim żółtym odcieniem, beznogie, długości około 8-10 milimetrów. Charakterystyczny dla larwy śmietki jest wieniec wyrostków - czarne haczyki gębowe. W ciągu roku może występować od 2 do 3 pokoleń tego szkodnika. Pierwsze pokolenie pojawia się już na koniec kwietnia, a drugie możemy zaobserwować na przełomie czerwca i lipca.
Larwy śmietki kapuścianej żerujące w główce kapusty (fot. M. Miłek)
Zagrożeniem dla warzyw kapustnych są larwy, które żerują już na rozsadzie w korzeniu i szyjce korzeniowej, drążąc korytarze i wyjadając tkankę roślinną. W przypadku gdzie na jednej roślinie jest więcej niż dwie larwy rozsada więdnie i często zamiera. Larwy drugiego i trzeciego pokolenia najczęściej żerują w głównych nerwach liści lub uszkadzają główki (ma to miejsce w uprawie kapusty głowiastej na wczesny zbiór pod osłonami). W porę niezauważone i niezwalczone dorosłe osobniki śmietki doprowadzają do złożenia przez nie jaj i wylęgania się z nich larw. Nieświadomy producent np. kapusty może sprzedawać główki kapusty „z wartością dodaną”, jaką są larwy śmietki.
Po zbiorach roślin poleca się wykonać głęboką orkę, która „wyrzuci” na powierzchnię gleby część tzw. bobówek, które to z kolei bobówki wydziobią ptaki. Poleca się także usuwanie z zewnętrznej części plantacji chwastów, szczególnie z rodziny kapustowatych, na których śmietka również żeruje. Zmianowanie roślin także ma niebagatelne znaczenie, gdyż należy uprawiać rośliny na tym samym miejscu, pochodzące z innych rodzin uprawowych. Można także stosować osłony o bardzo małych oczkach, aby nie dopuścić do składania jaj wokół szyjek korzeniowych roślin kapustnych. Innym sposobem zapobiegania jest monitoring nalotu muchówek na plantację. W tym celu należy ustawić pierwsze pułapki do z wabikiem zapachowym od około 5 kwietnia do około 5 maja (4 tygodnie).
Ustawianie pułapki do monitorowania nalotu śmietki kapuścianej na plantację kapusty
Wabiki, w zależności od warunków pogodowych wymienia się co 5-10 dni (częściej w dni słoneczne i przy wysokich temperaturach).Niezależnie od wielkości plantacji stosuje się dwie pułapki. Sygnałem do wykonania zabiegu ochrony jest zaobserwowanie w pułapkach dwóch samic (średnia z dwóch pułapek) dziennie, przez kolejne dwa dni. Po zaobserwowaniu takiego odłowu należy odczekać kolejne trzy dni i wówczas wykonać zabieg środkiem zarejestrowanym w aktualnym programie ochrony warzyw na dany rok.
Zestaw do odłowu śmietki kapuścianej (fot. M. Miłek)
Jakkolwiek żmudne i nudne wydawałoby się stawianie i monitorowanie pułapek na plantacji, to jest to konieczne chcąc wyprodukować rośliny bez „wartości dodanej”.
Tekst i zdjęcia: Małgorzata Miłek