W Sandomierzu dyskutowano o zielonej transformacji na obszarach wiejskich

2023-10-27

25 października 2023 roku specjaliści i doradcy Działu Ogrodnictwo z Oddziału ŚODR w Sandomierzu uczestniczyli w konferencji „Zielona transformacja na obszarach wiejskich”. Organizator konferencji - Stowarzyszenie AGROEKOTON - działa na styku różnych środowisk, np. naukowcy, ogrodnicy, konsumenci czy administracja lokalna oraz rolnicze organizacje branżowe. Celem działania jest łączenie potencjałów, koordynacja działań i współpraca na rzecz środowiska producentów i konsumentów żywności oraz środowiska, także naturalnego.

Jako wprowadzający, głos zabrał Mirosław Korzeniowski ze Stowarzyszenia AGROEKOTON. Analizując sektor ogrodniczy, do jego mocnych stron zaliczył m.in. to, że jest przyjazny dla środowiska, posiada liderów na najwyższym poziomie, wiele gospodarstw spełnia już cele zrównoważonego rozwoju o wysokim stopniu bioróżnorodności oraz to, że w produkcji ogrodniczej dominują gospodarstwa rodzinne, a nie produkcja przemysłowa. Jako słabe strony wymienił niski poziom zorganizowania i cyfryzacji produkcji, niedoinwestowanie i niewystarczający poziom wiedzy producentów w zakresie zrównoważonego nawożenia i ochrony roślin. Jednocześnie podkreślił, że w regionie sandomierskim duży wkład w krzewienie idei Integrowanej Produkcji oraz wdrażanie jej do praktyki odegrał nasz, sandomierski Oddział ŚODR. Integrowana Produkcja spełnia wiele celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ i Europejskiego Zielonego Ładu.

Następnie odbyły się sesja wykładowa i panele dyskusyjne z udziałem ekspertów AGROEKOTON i zaproszonych gości, m.in. z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Sieci Badawczej Łukasiewicz, SGGW w Warszawie, Energia dla Wsi, KSOW+, EIT Food, Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach oraz przedstawicieli administracji publicznej i samorządowej. Tematyka wystąpień zawierała zagadnienia dotyczące zrównoważonego nawożenia i ochrony roślin w świetle aktualnych wyzwań, innowacji w ogrodnictwie, szans i zagrożeń, lokalnych systemów energetycznych dla terenów wiejskich, spółdzielni energetycznych, wpływu Europejskiego Zielonego Ładu i Krajowego Planu Strategicznego na rozwój obszarów wiejskich oraz możliwości uzyskania wsparcia z PS WPR na lata 2023-2027.

Tematów było dużo, poniżej przedstawiam te, które zwróciły moją uwagę jako doradcy pracującego na co dzień z ogrodnikiem.

W jednym z wystąpień zadano pytanie dlaczego tak mało stosujemy bioproduktów? Dlaczego jesteśmy nieufni wobec ochrony biologicznej? Najczęstsze odpowiedzi przedstawiały się następująco: „Trudno zrozumieć jak działa substancja”, „Trudno ocenić skuteczność”, „Cena bioproduktu jest nieadekwatna do wydajności”. Tymczasem ograniczenia w stosowaniu środków ochrony roślin postępują i mamy coraz mniejszą możliwość skutecznej ochrony roślin na tzw. „starych zasadach”. Rozwiązaniem mogłyby być krajowe dopłaty do wysokich cen bioproduktów, ekoschematy nie rozwiązują jednak problemu ze względu na małą powierzchnię objętą dofinansowaniem.

Kolejnym zagadnieniem było wykorzystanie w gospodarstwach sadowniczych instalacji fotowoltaicznych, które pomagają ograniczać wysokie koszty energii, ponoszone między innymi na przechowywanie owoców.

Towarzysząca konferencji sesja posterowa zawierała prezentacje najlepszych praktyk, realizowanych w projektach partnerów AGROEKOTON. Mnie zaciekawił szczególnie projekt „Biowęgiel jako środek do regeneracji gleb”. Kluczowe znaczenie dla żyzności gleb ma obecność w nich materii organicznej. Od 60 do 70% gleb w Unii Europejskiej jest w złym stanie, a koszty związane z degradacją gleb szacowane są na ponad miliard euro rocznie. Szansą na regenerację zdegradowanych gleb jest wprowadzanie tzw. biowęgla (w przedstawianym projekcie tworzonego na bazie łusek słonecznika), który nie tylko poprawi strukturę i pojemność wodną, ale zwiększy też aktywność mikrobiologiczną i bioróżnorodność.

Podsumowując analizę sektora ogrodniczego w kontekście zrównoważonego rozwoju widzimy wiele szans, między innymi powstrzymanie degradacji i regenerację zasobów - gleba, woda; podniesienie wiedzy producentów w zakresie innowacyjnych metod ochrony i nawożenia, poprawę wizerunku polskiego ogrodnictwa w opinii konsumentów, rozwój biznesu i badań w ogrodnictwie. Nie napawają jednak optymizmem rosnące koszty produkcji, brak inwestycji w użyteczne innowacje związane z biologizacją i cyfryzacją czy brak skutecznego monitorowania bezpieczeństwa żywności.

Elżbieta Krempa