Zrównoważony owies

Owies, którego znaczenie uprawowe wciąż rośnie, jest dobrym przykładem zboża do upraw zrównoważonych.

Rolnictwo zrównoważone to produkcja wysokiej jakości żywności, przy wykorzystaniu metod przyjaznych środowisku (płodozmian, zrównoważone nawożenie, integrowana ochrona), z zachowaniem bioróżnorodności i zapewniająca dochody rolnikom.

Walory prozdrowotne owsa

Walory prozdrowotne owsa są powszechnie znane, spożywamy też coraz więcej owsianych produktów. Białko owsa jest najcenniejsze spośród zbóż. Posiada ono najwięcej aminokwasów egzogennych, takich jak: treonina, metionina, lizyna, fenyloalanina, tyrozyna, walina i leucyna. Pod względem żywieniowym cenna jest frakcja globuliny, która w białku owsa stanowi 80%. Globuliny są odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe.

Ziarno owsa zawiera mniejsze ilości prolaminy i glutein, dzięki czemu może być wykorzystane w diecie osób chorych na celiakię. Owies zawiera do 5% tłuszczu, a w nim nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, oleinowy, palmitynowy). Kwasy te odgrywają dużą rolę w zapobieganiu i leczeniu miażdżycy, regulują pracę serca i krążenie krwi. Cennym składnikiem owsa jest błonnik. Korzystnie wpływa on na układ pokarmowy, reguluje poziom glukozy, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu.

Ziarno owsa spośród podstawowych zbóż jest najbogatsze w składniki mineralne. W dużych ilościach występują w nim związki wapnia, magnezu, fosforu, potasu, miedzi i manganu. Owies i jego przetwory zawierają znaczne ilości witamin z grupy B (zwłaszcza B1) oraz witaminy A, D, E, K. Ze względu na swoje właściwości prozdrowotne, produkty wytwarzane z ziarna owsa są zaliczane do tzw. żywności funkcjonalnej.

Specyfika uprawy owsa

Owies w płodozmianie pełni funkcję fitosanitarną. Nie przenosi on chorób podsuszkowych, a nawet zapobiega ich wystąpieniu w uprawach następczych. Nie wymaga także intensywnego nawożenia - średnio (w kg/ha): N - 60, P - 60 K - 90. Znosi niewielkie zakwaszenie. Dobrze reaguje na nawożenie magnezem oraz dolistne stosowanie mikroelementów. Po roślinach okopowych uprawianych na oborniku, nawożenie fosforem i potasem można zmniejszyć.

Ochrona owsa to przede wszystkim dobra zaprawa i eliminacja chwastów dwuliściennych. Można stosować mieszanki herbicydowe dla zwalczania chwastów problemowych (przytulia czepna, ostrożeń polny). Bardzo ważnym elementem ochrony owsa jest ochrona liścia flagowego i wiechy. Dobry efekt na lepszych stanowiskach daje wzmocnienie źdźbła i skracanie. Najgroźniejszym szkodnikiem owsa jest skrzypionka. Zwalczamy ją zalecanymi insektycydami, po przekroczeniu progu szkodliwości.

Owies uprawia się także w zasiewach mieszanych z innymi zbożami oraz z roślinami bobowatymi (groch, wyka, peluszka). Uprawa mieszanek zbożowych (np. owies + pszenica jara), zbożowo-bobowatych (owies + pszenica jara + groch) - pozwala uzyskać większe plony, lepszej jakościowo paszy dla zwierząt. Uprawa owsa i mieszanek z jego udziałem przyczynia się to do rozwoju bioróżnorodności. Owies może także wchodzić w skład mieszanek poplonowych.

Rynek nasienny oferuje kilkadziesiąt odmian owsa pochodzących z polskich i zagranicznych hodowli roślin.

Na polu doświadczalnym ŚODR Modliszewice prowadzimy doświadczenia PDO z owsem. W 2021 roku najlepiej plonowały odmiany:

• Poker - 73,6dt/ha,
• Refleks - 73,0 dt/ha,
• Figaro - 72,7 dt/ha,
• Rambo - 72,4 dt/ha
• Monsun - 71,3 dt /ha.

Listę odmian owsa zalecanych do uprawy w woj. świętokrzyskim w 2022 roku można znaleźć pod adresem: www.sodr.pl/main/aktualnosci/Nowa-lista-odmian-zalecanych-na-rok-2022-dla-wojewodztwa-swietokrzyskiego/idn:2263

Krzysztof Domagała

Źródło:

• agropolska.pl/uprawa/zboza/niedoceniony-owies-dobry-na-przedplon-i-w-mieszankach-zbozowych,94.html
• coboru.gov.pl/pdo/pdopublikacjecentralne