Zmiany klimatyczne, jakie obserwujemy i których doświadczamy, są spowodowane emisją do atmosfery gazów cieplarnianych: pary wodnej, dwutlenku węgla - CO2, metanu - CH4, podtlenku azotu - N2O. Emisja tych gazów do atmosfery przyczynia się do ocieplenia klimatu, które będzie miało istotny wpływ na warunki życia na ziemi. Rolnictwo obok swych funkcji produkcyjnych może wykonywać funkcje środowiskowe np. redukować CO2 i inne gazy cieplarniane. Wiemy, że życie na ziemi istnieje dzięki fotosyntezie - procesowi, jaki zachodzi w roślinach. W uproszczeniu fotosyntezę można zapisać wzorem:
6 CO2 + 6 H2O + energia świetlna = C2H12O6 + 6 O2
Biosekwestracja - wychwytywanie i magazynowanie dwutlenku węgla w roślinach przy udziale procesów biologicznych.
Użytkowane przez rolników lasy są największym magazynem węgla. Prawidłowa gospodarka leśna, pielęgnacja lasu sprzyja kumulacji węgla w lasach. Poprawa lesistości poprzez zalesianie najsłabszych gruntów wyłączonych z produkcji rolnej sprzyja redukcji dwutlenku węgla z atmosfery. Na gruntach ornych zakłada się zagajniki krótkiej rotacji, plantacje energetyczne z takich gatunków, jak: wierzba, topola, brzoza - co również redukuje dwutlenek węgla z atmosfery. Rolnicy czasem sadzą drzewa jako osłony przeciwwiatrowe, można zaliczyć to do działań na rzecz ochrony klimatu.
Sady jako drzewa uczestniczą w procesie biosekwestracji. Sady tradycyjne o typowych koronach lepiej wykorzystują proces fotosyntezy, przy mniejszych nakładach energetycznych niż sady intensywne. Sadownictwo przyczynia się do ograniczania emisji CO2 do atmosfery.
Ogromny potencjał redukcji CO2 tkwi w użytkach zielonych. Prawidłowa gospodarka łąkowa i pastwiskowa sprzyja uzyskiwaniu wysokich plonów dobrej jakości. Renowacja zaniedbanych łąk jest zaliczana do działań proklimatycznych.
Rośliny uprawne wysokoplonujące: kukurydza, buraki cukrowe, ziemniaki to również wysoka redukcja CO2. Zboża i inne gatunki roślin uprawnych również uczestniczą w redukcji dwutlenku węgla. Wykorzystanie postępu biologicznego, zapewnienie roślinom prawidłowych warunków wzrostu i rozwoju to działania na rzecz ochrony klimatu.
Sekwestrację można określić jako proces wychwytywania i deponowania w glebie dwutlenku węgla.
Gleby łąkowe mają największy potencjał kumulowania węgla, nie są na nich wykonywane zabiegi uprawowe, które prowadzą do strat węgla.
Działania prowadzone na gruntach ornych w celu poprawy żyzności gleby tj.
zwiększają sekwestracje węgla w glebie. Największy udział w kształtowaniu żyzności gleby mają rośliny bobowate grubo- i drobnonasienne, ich mieszanki z trawami oraz zbożami. Duże znaczenie mają nawozy zielone, poplony, przyorywanie słomy i innych resztek pożniwnych. Produkcja kompostu, właściwe magazynowanie i stosowanie nawozów naturalnych to działania na rzecz ochrony klimatu.
Produkcja odnawialnych biopaliw - bioetanolu i biodiesla - przyczynia się do redukcji dwutlenku węgla z atmosfery. Biopaliwa zastępują paliwa alternatywne których produkcja i zużycie przyczynia się do ocieplania klimatu.
Mała energetyka, którą coraz częściej wykorzystuje się w gospodarstwach, to działania na rzecz ochrony klimatu. Najszerszy udział mają fotowoltaika, małe elektrownie wiatrowe, małe elektrownie wodne.
Termoizolacja budynków mieszkalnych, wykorzystanie odpowiednich technik grzewczych i wysoka jakość paliw używanych do ogrzewania ma duże znaczenie w ograniczaniu emisji. Działania prowadzące do zmniejszenia zużycia energii w gospodarstwie to również działania na rzecz ochrony klimatu.
W planowanej na przyszłe lata polityce rolnej Unii Europejskiej ochrona środowiska i działania na rzecz ochrony klimatu będą priorytetami, a rolnictwo będzie uczestniczyło w redukcji emisji gazów cieplarnianych
Krzysztof Domagała