Cenne życice

Zbiorowiska łąkowo-pastwiskowe pokryte są wielogatunkową runią złożoną głównie z traw. W praktyce nie wszystkie trawy mają jed­nakowe znaczenie i zastosowanie. W warunkach intensywnej produkcji pasz wykorzystuje się kilka gatunków, jak: kostrzewa łąkowa, kup­kówka pospolita, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa, konietlica łąkowa, mietlica biaława, rajgras wyniosły, wyczyniec łąkowy oraz życice - trawy o dużej wartości pastewnej. Wśród życic występują:

• Życica trwała zwana rajgrasem angielskim. Cechami rozpoznawczymi są: liście - wyraźnie bruzdkowane, z silnie zaznaczoną bruzdką środkową, spodem silnie błyszczące, i kwiatostan - kłos właściwy, płaski, z drobnymi wielokwiatowymi bezostnymi kłoskami. Pochwy liściowe u życicy trwałej, często u dołu posiadają czerwono - fioletowe zabarwienie. Rośliny posiadają bardzo bogaty system korzeniowy, który umieszczony płytko pod powierzchnią gruntu umożliwia wykształcenie zbitej, zwartej darni. Należą do najbardziej cenionych gatunków niskich traw pastewnych (30 - 70 cm). Są wieloletnie, luźno kępowe, o bardzo wysokiej konkurencyjności. Życice cechuje wysoka produktywność i bardzo dobra warto­ść pokarmowa. Szybko odrastają po każdym koszeniu czy wypasie. Trawy tego gatunku wytrzyma­łe są na przygryzanie i udeptywanie. Powszechnie stosowane są na trwałych i przemiennych użytkach zielonych. Lubią gleby średnio zwięzłe, zasob­ne w próchnicę. Rośliny zawierają dużo rozpuszczalnych w wodzie węglowodanów, cechują się wysoką strawnością i chętnie zjadane są przez zwierzęta. Ponadto, życica trwała wyróżnia się wysokim poziomem białka i bogatym składem mineralnym. Może być uprawiana w siewie czystym, jak również w mieszankach na pastwiska, łąki i grunty orne. Zielonka stanowi cenny surowiec do bezpośredniego skarmiania, do produkcji siana i suszu, na sianokiszonki i kiszonki. W użytkowaniu znajdują się odmiany diploidalne (2x) jak: Telstar, Anna, Marysieńka, Naki, Arka, Argona i wiele innych oraz tetraploidalne (4x) - Solen, Diament, Maja, Calibra, Baronka i inne. W Krajowym Rejestrze występuje kilkadziesiąt odmian tego gatunku, wśród których są odmiany wczesne, późne i o pośredniej wczesności.
• Życica wielokwiatowa zwana rajgrasem włoskim. Jest średnio wysokim i wysokim (40 - 130 cm) gatunkiem użytków krótkotrwałych, luźno kępowa, bardzo konkurencyjna. W naszych warunkach klimatycznych utrzymuje się 2 lata. Cechą rozpoznawczą jest kłos właściwy, z dużymi wielokwiatowymi kłoskami, rozmieszczonymi naprzemianlegle i osadzonymi swą boczną stroną na osi kwiatostanu. Plewki wykształcają ości, stąd kłoski określa się jako ościste. Zaletami życicy wielokwiatowej są: duża plenność, dobra smakowitość, duża zawartość cukrów i bardzo dobra strawność. Nadaje się do krótkotrwałej uprawy na użytkach zielonych, także w mieszance z innymi trawami. Jest mało odporna na silne mrozy i wahania temperatur wczesną wiosną. Wymaga gleb wilgotnych, żyznych, w dobrej kulturze. Życica wielokwiatowa zalecana jest szczególnie do upra­wy w siewie czystym, na gruntach ornych. Trawy te są też cennym komponentem mie­szanek z koniczynami lub z lucerną. W mieszankach spełniają rolę rośliny ochronnej. Życicę wielokwiatową można stosować jako międzyplon ozimy. Wysiewana jest w uprawę zbóż ozimych, najczęściej w żyto, ale także w pszenicę, pszenżyto. W Krajowym Rejestrze występuje wiele odmian rajgrasu włoskiego, między innymi: Bakus, Dukat, Fabio, Gaza, Lotos, Mitos, Temida, Tur, Urania.
• Życica westerwoldzka zwana rajgrasem holenderskim, jest krótkotrwałym gatunkiem trawy luźnokępkowej. Cechy botaniczne (pokrój, liście, źdźbła, kwiatostan i owoc) są takie, jak u życicy wielokwiatowej. Wykształca jedynie większą liczbę pędów generatywnych, preferuje gleby żyzne i wilgotne, zasobne w składniki pokarmowe. Kwitnie od czerwca do października. Trawy te wyróżniają się przede wszystkim bardzo szybkim wzrostem po zasiewie, w odrostach i po skoszeniu. W przeciwieństwie do życicy wielokwiatowej, która w polskich warunkach zazwyczaj jest dwuletnia, życica westerwoldzka jest trawą jednoroczną. Podobnie jak inne życice ceniona jest ze względu na wysokie plony, a pozyskana pasza ma wysoką strawność. Nadaje się do koszenia, na siano, susz i zakiszanie. Jest też cennym składnikiem mieszanek ze zbożami jarymi. Może być uprawiana jako nawóz zielony. W Krajowym Rejestrze występuje 7 odmian rajgrasu holenderskiego: Blefix, Desperato, Imerso, Kajana, Koga, Mowestra oraz Telga.
• Życica mieszańcowa czyli rajgras oldenburski (mieszaniec życicy trwałej z wielokwiatową), której trwałość jest większa od życicy wielokwiatowej i nieco mniej­sza od życicy trwałej. Należy do traw wysokich, luźno kępowych, bardzo konkurencyj­nych. Pokrojem bardzo podobna do życicy wielokwiatowej. Cechuje się wysoką produktywnością, bardzo dobrą wartością pokarmową, do­brą smakowitością, dużą zawartością cukrów oraz białka w suchej masie. Jej odmiany zalecane są do uprawy w płodozmianie polowym do dwu lub trzyletniego użytkowania kośnego. Przydatna na użytki przemienne na zbiór siana, do produkcji sianokiszonki, a także jako cenna roślina poplonowa. W plonie głównym można zebrać od trzech do czterech pokosów w roku. W Krajowym Rejestrze występuje 6 odmian rajgrasu oldenburskiego: Dorcas, Gala, Gosia, Mańka, Mega i Nadzieja.

Krystyna Chrabąszcz