Rośliny zawierają związki i substancje, które mogą przyczynić się do poprawy naszego zdrowia. Dzięki temu mogą być wykorzystywane w ziołolecznictwie oraz medycynie naturalnej. Fitoncydy to wytwarzane przez rośliny wyższe substancje, które wywierają silny wpływ bakteriobójczy i bakteriostatyczny oraz posiadają właściwości fungistatyczne i grzybobójcze. Niektóre nawet hamują mnożenie się wirusów lub uszkadzają ich strukturę.
Fitoncydy wykazują działanie:
- bakteriobójcze, bakteriostatyczne, grzybobójcze, fungistatyczne i pierwotniakobójcze;
- hamujące rozwój wirusów lub uszkadzające ich strukturę;
- rozkurczowe, żółciopędne i żółciotwórcze;
- pobudzające krążenie krwi i wydzielanie soków trawiennych;
- poprawiające apetyt oraz przenikanie składników pokarmowych z jelit do krwi;
- obniżające stężenie cholesterolu oraz regulujące poziom glukozy we krwi;
- hamujące agregację krwinek, dzięki czemu zapobiegają one zakrzepicy, przeciwdziałają miażdżycy oraz licznym nowotworom krwi.
Rośliny bogate w fitoncydy
- Drzewa iglaste - wydzielają największe ilości fitoncydów
- jałowce (Juniperus) - ich szyszkojagody mają działanie dezynfekujące;
- sosny (Pinus) - wykazują właściwości wykrztuśne, moczopędne, dezynfekujące, żółciopędne, rozkurczowe, przeciwbiegunkowe i bakteriobójcze.
- świerki (Picea) - wywar i syrop świerkowy stosuje się w nieżytach górnych dróg oddechowych i w astmie;
- jodły (Abies) - są stosowane na dolegliwości trawienne na tle nerwowym;
- żywotniki (Thuja) - mają działanie przeciwwirusowe oraz immunostymulujące.
- Drzewa i krzewy liściaste
- czeremcha (Padus) - wodny wyciąg z kwiatów i kory działa silnie wykrztuśnie, uspokajająco, odkażająco, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwobrzękowo, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie, reguluje przemianę materii. Wywierają silny wpływ przeciwtrądzikowy;
- jarzębina (Sorbus) - wykazuje działanie przeciwzapalne na błony śluzowe żołądka i jelit oraz łagodzi podrażnienia wątroby;
- buk (Fagus) - działa wzmacniająco na organizm;
- porzeczka czarna (Ribes nigrum) - reguluje pracę jelit, wzmaga apetyt;
- jaśminowiec (Philadelphus) - jest stosowany w chorobach ginekologicznych.
- Rośliny zielne i warzywne
- cebula i czosnek - posiadają działanie bakteriobójcze;
- papryka, pomidor i psianka - działają dobrze na układ kostny i moczowy;
- piołun - pobudza funkcje wydzielnicze przewodu pokarmowego, zwiększa apetyt, działa żółciopędnie i odkażająco. Jest także środkiem przeciwrobaczym;
- szałwia - działa antyseptycznie, ściągająco i przeciwzapalnie;
- kolendra - działa rozkurczowo, wzmaga apetyt;
- tymianek - wykazuje działanie bakteriobójcze;
- macierzanka - działa bakteriobójczo, zwłaszcza przeciw paciorkowcom.
Najbardziej znanym i najczęściej używanym fitoncydem jest występująca w cebuli i czosnku allicyna. Jest zaliczana jest do fitoncydów o silnym działaniu antybakteryjnym. Spektrum działania allicyny jest ogromne - powoduje (nawet w kilka minut) zabicie bakterii należących do bardzo wielu szczepów. Naukowcy podają, że działanie allicyny polega na wnikaniu do wnętrza komórki bakteryjnej poprzez ścianę komórkową i oddziaływaniu na składniki cytoplazmy oraz enzymy. Powoduje to doprowadzenie do jej śmierci lub upośledzenia zachodzących w niej procesów. Związek ten może być z powodzeniem wykorzystywany w leczeniu wielu chorób bakteryjnych, grzybicznych, wirusowych i pasożytniczych, o czym świadczą liczne badania.
Krzysztof Domagała
zdjęcie: pixabay.com