Stare, zdrowe proso

Proso jest pradawnym zbożem, wywodzącym się z Chin i uprawianym na Ziemi od 12 tysięcy lat. Zboże to szybko rozprzestrzeniło się po całym terytorium Azji, gdzie zajęło znaczną powierzchnię upraw. Z uwagi na to, że szybko dojrzewa, dobrze plonuje oraz jest odporne na susze i upały, zyskało przewagę nad lokalnymi zbożami. Stopniowo dotarło do Europy i podbiło gusta kulinarne Europejczyków. W średniowieczu na ziemiach polskich szczególną popularnością cieszyły się jagły, które mielono na mąkę, wyrabiano z nich kaszę, zaś odpadami karmiono głównie drób.

Proso (Panicum L.) to rodzaj roślin jednorocznych, należący do rodziny wiechlinowatych. Zalicza się do niego aż 500 gatunków rosnących dziko - głównie w strefie międzyzwrotnikowej. Z tego rodzaju wywodzą się jedne z najstarszych na świecie roślin zbożowych. Gatunkiem typowym prosa jest Panicum miliaceum, czyli proso zwyczajne. Uprawia się je niemal na całym świecie - głównie w Chinach, Japonii, Bhutanie i RPA. W Polsce nie występuje w formie dzikiej - możemy spotkać przede wszystkim odmiany uprawne.

Dojrzałe proso osiąga do 150 cm wysokości, a jego źdźbła są grube i odporne na urazy mechaniczne (wyleganie). Liście są rzadkie, a ich powierzchnię pokrywają drobne włoski. Cechą charakterystyczną jest biały pasek na środku blaszki. Kwiaty mają barwę purpurową i zbierają się w gęstą, okazałą wiechę. Owoce prosa stanowią ziarniaki, tkwiące w twardych plewkach. Głównym produktem spożywczym otrzymywanym z ziaren tego zboża jest kasza jaglana.

Wyroby z prosa są doceniane przez osoby uczulone na gluten - roślina ta w sposób naturalny jest pozbawiona tego składnika. Proso wyróżnia się wieloma walorami odżywczymi. Jest w nim sporo witamin z grupy B (B6), witamina K, kwas foliowy, a także składniki mineralne -  magnez, potas, wapń, żelazo, miedź i cynk. Udział tego zboża w diecie uzupełnia dzienną podaż białka roślinnego oraz kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6. Kasza jaglana jest doskonałym źródłem magnezu, który obniża ciśnienie krwi i sprawia, że spada ryzyko wystąpienia zawału serca, czy miażdżycy. Zboże to dostarcza nam także potasu, który utrzymuje ciśnienie krwi na bezpiecznym poziomie i dodatkowo rozszerza naczynia krwionośne. Uregulowanie ciśnienia krwi i usprawnienie pracy układu krwionośnego to dobry sposób na ochronę naszego serca, a prawidłowy poziom cholesterolu ma duży wpływ na zdrowie serca. Zawarty w wyrobach z prosa błonnik skutecznie usuwa z organizmu cholesterol LDL, zwiększając jednocześnie poziom bezpiecznego cholesterolu HDL. Regularne spożywanie kaszy jaglanej znacznie obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Dzieje się tak za sprawą wysokiej zawartości magnezu. Minerał ten zwiększa wrażliwość na insulinę, dzięki czemu skutecznie zapobiega pojawieniu się tej choroby. 

Zawarty w prosie błonnik poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego. Dieta bogata w błonnik w zapobiega wzdęciom, zaparciom i bólom brzucha. Regulacja systemu trawiennego zwiększa także wchłanianie substancji odżywczych w jelitach i zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu schorzeń (np. wrzodów żołądka lub raka jelita grubego). Sprawne trawienie i wydalenie toksyn wspiera pracę wątroby i nerek, co znacznie poprawia nasz metabolizm i ogólne samopoczucie. Badania naukowe wykazały, że zawarty w ziarnach prosa błonnik, poza usprawnianiem działania naszego układu pokarmowego, posiada także właściwości antynowotworowe. Proso dzięki zawartości przeciwutleniaczy może skutecznie zneutralizować wolne rodniki oraz wspomóc usuwanie z organizmu toksycznych substancji. Zawarta w tym zbożu kwercetyna, kurkumina, kwas elagowy oraz inne katechiny to składniki, które wspomogą dietę odtruwającą organizm. Badania naukowe wykazały, że proso znacznie poprawia jakość życia osób chorych na astmę i potrafi hamować rozwój choroby w jej początkowym stadium. Z uwagi na przedstawione walory zdrowotne oraz możliwość uprawy prosa w systemie ekologicznym powinniśmy więcej uprawiać i więcej konsumować tego cennego zboża.

Krzysztof Domagała

źródło: www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/proso-opis-wlasciwosci-i-zastosowanie-zboze-proso-ciekawostki,22252.html