Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/O Nas/Rys historyczny

Rys historyczny

Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego istnieje już ponad 40 lat i na ich przestrzeni przechodził wiele zmian. Każdy z nich cechował się innymi priorytetami, gdyż zmieniała się sytuacja w kraju i w rolnictwie. Zmieniała się także świadomość i mentalność rolników, jako podstawowych beneficjentów Ośrodka. Każdy okres jednocześnie tworzył bogaty bagaż doświadczeń, niezbędny w sprawnej działalności każdej instytucji.

W ciągu minionych ponad 40 lat zmieniała się nazwa Ośrodka i jego struktura organizacyjna, a wprowadzane zmiany powodowane były najczęściej reformami administracji państwa. Udoskonalano formy i metody pracy dostosowując je do aktualnych wówczas wymagań.

Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny

Nasz Ośrodek początkowo funkcjonował jako Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny z tymczasową siedzibą w Kielcach. Utworzonyon został na bazie Wojewódzkiego InspektoratuUpowszechniania Wiedzy Rolniczej w Kielcach oraz Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Modliszewicach. Na przestrzeni lat 1969-1974 na gruntach byłego PGR Modliszewice powstawały obiekty umożliwiające przeniesienie tymczasowej siedziby RRZD z Kielc do Modliszewic. W sierpniu 1973 r., w 5-lecie istnienia RRZD, przeniesiono siedzibę zakładu do Modliszewic, najpierw do hotelu, a później w 1974 r. do nowo wybudowanego biurowca z salą konferencyjną i 2 salami wykładowymi. W 1973 r. utworzono pole doświadczalne, a w 1974 r. po raz pierwszy zorganizowano na nim imprezę „Dzień Otwartych Drzwi”.

Działalność RRZD w tym czasie skupiała się przede wszystkim na wdrażaniu i upowszechnianiu postępu rolniczego, które dalej rozszerzyło się o ścisłe doświadczalnictwo terenowe.

Głównymi zadaniami RRZD było wówczas:

  • adaptacja osiągnięć nauki i techniki wypracowanych przez uczelnie i instytuty rolnicze do warunków przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnych regionu,
  • przekazywanie wydajnych technologii oraz najlepszych przykładów praktyki rolniczej, popartych własnymi pracami doświadczalno-adaptacyjnymi oraz wdrożeniowymi do produkcji rolnej,
  • doskonalenie zawodowe pracowników służby rolnej i specjalistów pracujących w organizacjach i instytucjach rolniczych oraz doradztwo dla tych pracowników,
  • współudział w szkoleniu rolników,
  • rozwijanie różnych form informacji rolniczej, jako jednej z metod upowszechniania wiedzy i postępu rolniczego,
  • prowadzenie przykładowego gospodarstwa rolnego, jako bazy dydaktyczno-doświadczalnej.

Wymienione zadania realizowali zakładowi i terenowi inspektorzy doradztwa specjalistycznego poprzez prowadzenie doświadczeń, demonstracji, pokazów i szkoleń. Inspektorzy RRZD pełnili funkcję zewnętrznego nadzoru merytorycznego nad pracą służby rolnej, byli wysokiej klasy specjalistami w swoich dziedzinach.
Z pionierskiego i bogatego dorobku RRZD Ośrodek korzysta do dziś, zarówno w aspekcie kadrowym jak i materialnym. Formy i metody pracy, elementy jej organizacji, po udoskonaleniu i modyfikacji stosowane są do dnia dzisiejszego.

Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego

Rok 1975 (grudzień) był okresem kolejnej reorganizacji związanej z reformą administracji państwa, polegającej na likwidacji powiatów i 17 „dużych” województw oraz powołaniu 49 „małych” województw.

Zgodnie z wprowadzoną reformą, Rejonowy Zakład Doświadczalny - podobnie jak i pozostałe tego typu jednostki w kraju - został przekształcony w Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W jego skład włączono istniejący dotychczas Wojewódzki Ośrodek Rolniczego Szkolenia Kursowego w Kielcach oraz Ośrodki Szkolenia Kursowego w Grabkach Dużych, Krzelowie, Podzamczu Chęcińskim i Wolicy.

Działalność Ośrodka rozszerzono o dokształcanie i doskonalenie zawodowe rolników oraz wszystkich pracujących w rolnictwie poprzez prowadzenie kursów kwalifikacyjnych, mechanizacyjnych (traktorzyści, kombajniści, operatorzy maszyn rolniczych), szkoleń wiejskich i specjalistycznych oraz szkolenie młodzieży na wsi (PR - Przysposobienie Rolnicze). Szkolono inseminatorów i kadrę inżynieryjno-techniczną jednostek obsługujących rolnictwo.

Ważnym momentem w rozwoju WOPR było przejęciem z dniem 1 czerwca 1982 r. 300 instruktorów gminnej służby rolnej. W ten sposób w jednym ręku skupiono zarządzanie doradztwem. Znacząco, zapisał się rok 1983, kiedy to właśnie Wojewoda Kielecki powierzył Ośrodkowi rolę koordynatora wszelkiej działalności wdrożeniowej, upowszechnieniowej i szkoleniowej na terenie województwa. W tym właśnie czasie Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego - jako przedsiębiorstwo rolne - był największą jednostką w województwie, zatrudniając prawie 600 osób i prowadząc wielohektarowe gospodarstwo rolne. W skład WOPR wchodziły dwa Zakłady Produkcji Rolnej (Modliszewice i Browary), które posiadały łącznie 718 ha, z czego 648 ha stanowiły użytki rolne: 461 grunty orne i 187 łąki i pastwiska. Ośrodek posiadał także dość dużą ilość zwierząt, m.in. krowy mleczne (120 szt.), jałówki (80 szt.), opasy (200 szt.), owce (200 szt.), świnie (400).

W terenie funkcjonowało 13 Rejonowych Zespołów Doradztwa Rolniczego, z których każdy działał na terenie 4-6 gmin, zatrudniając: kierownika, 3 specjalistów branżowych, 2-5 specjalistek wiejskiego gospodarstwa domowego oraz 10-25 specjalistów doradztwa rolniczego. Na terenie województwa pracowało 8 specjalistów ds. doświadczalnictwa terenowego oraz 11 specjalistów ds. ogrodnictwa i pszczelarstwa. Specjaliści WOPR współpracowali z 81 gospodarstwami wdrożeniowymi, 1737 gospodarstwami przykładowymi oraz z ok. 10 000 innych gospodarstwami. Na jednego specjalistę doradztwa rolniczego przypadało 500 gospodarstw, 7 gospodarstw przykładowych i 40 gospodarstw do doradztwa indywidualnego. Bazą szkolenia praktycznego było liczące 11 ha pole doświadczalne oraz pracownia entomofagów. Wydawano 60 tytułów materiałów informacyjnych o łącznym nakładzie ok. 300 000 egz. Księgozbiór biblioteki zakładowej liczył ponad 6 000 tytułów. Działalnością szkoleniową obejmowano prawie 55 000-60 000 rolników. Priorytetem w działalności Ośrodka było wówczas dążenie do uzyskania przez rolników jak najwyższych wyników produkcyjnych. Temu celowi służyło między innymi: prowadzenie doświadczeń z pszenżytem jako (wtedy) nowym gatunkiem, wprowadzanie do uprawy pszenic wysoko glutenowych, popularyzowanie zwalczania miotły zbożowej, upowszechnianie uprawy dyni pastewnej, marchwi pastewnej, buraka pastewnego, wysokobiałkowych strączkowych na nasiona. W produkcji zwierzęcej koncentrowano się na podniesieniu produkcyjności zwierząt poprzez krzyżowanie ras, popularyzowano dodatki konserwujące do pasz, propagowano w żywieniu przeżuwaczy preparaty mineralno-mocznikowe. W zakresie ogrodnictwa popularyzowano uprawę pomidorów i ogórków pod osłonami (głównie w tunelach foliowych), upowszechniano nowość - nawadnianie kropelkowe oraz zwalczanie groźnej choroby pszczół - warozy. Wdrażano biologiczne metody w ochronie upraw szklarniowych. Prowadzono analizy efektywności gospodarowania poprzez obliczanie dochodu rolniczego, wprowadzając uproszczone książki rachunkowości rolnej. Szeroko współpracowano z kobietami wiejskimi. Popularyzowano racjonalne żywienie rodziny z wykorzystaniem warzyw i ziół z ogródków przydomowych, upowszechniano przydomowy chów drobiu, higienę życia codziennego, organizowano kursy kroju i szycia. Jednym z zadań Ośrodka było wówczas prowadzenie wzorowego gospodarstwa rolnego.

Lata 1982-1990 były bardzo dynamicznym okresem rozwoju Ośrodka, zarówno w działalności merytorycznej (doświadczalnictwo, wdrażanie, upowszechnianie i szkolenie), produkcyjnej (plony, zbiory, wskaźniki produkcyjne) jak też inwestycyjnej (budowa owczarni, odbudowa zabytkowego zamku, budownictwo mieszkalne).

Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

W wyniku kolejnych transformacji (wprowadzenie gospodarki rynkowej) w 1991 r. Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny przekształcono w Wojewódzki
Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Był on jednostką budżetową, podległą Wojewodzie Kieleckiemu, realizujący zadania zaopiniowane przez Społeczną (później Wojewódzką) Radę Doradztwa Rolniczego.

W tym czasie odłączono gospodarstwo rolne od Ośrodka. Należy nadmienić, że na pozostałej po podziale bazie (użytki rolne, budynki inwentarskie, infrastruktura), powołano Państwowe Gospodarstwo Rolne, które następnie zostało przekazane do zasobu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i podobnie jak pozostałe PGR-y w kraju podlegało procesom restrukturyzacji (zarząd, dzierżawa, sprzedaż).

W dniu 13.10.1989 roku Sejm Rzeczpospolitej Polskiej uchwalił ustawę „Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną”. Zmieniono liczbę województw z 49 na 16. Po reformie nowe świętokrzyskie liczyło 102 gminy, 13 powiatów ziemskich i 1 powiat grodzki (miasto Kielce). W wyniku tych zmian, z dniem 1 stycznia 1999 r., w granicach powstałego województwa znalazły się powiaty: Sandomierz, Opatów, Staszów, a do województwa małopolskiego przeszedł powiat miechowski. Na bazie istniejącego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sandomierzu utworzono Oddział WODR Modliszewice. Powstało 14 rejonów działających w ramach powiatu, z wyjątkiem powiatu kieleckiego, który ze względu na wielkość został podzielony na dwa rejony. W 2001 roku utworzono Gospodarstwo Pomocnicze oraz jego Oddział w Sandomierzu. Zadaniem gospodarstwa było świadczenie usług pomocniczych (odpłatnie) na rzecz jednostki budżetowej, jaką był WODR. Były to głównie usługi: szkoleniowe, hotelarsko-gastronomiczne, laboratoryjne, poligraficzne, transportowo-sprzętowe, opracowywanie biznesplanów oraz działalność na polu doświadczalnym.

W tym czasie zmienił się zasadniczo profil działalności Ośrodka. Doradztwo, dotychczas nastawione głównie na zagadnienia technologiczne, ukierunkowano na nowe wyzwania:

  • ekonomikę i organizację produkcji i maksymalizację dochodów w gospodarstwach chłopskich przy zastosowaniu nowych, wydajnych technologii,
  • propagowanie i rozwijanie przedsiębiorczości rolniczej,
  • popularyzowanie alternatywnych źródeł dochodu, np. agroturystyki,
  • ekologię i ochronę środowiska,
  • przygotowanie rolnictwa do akcesji z Unią Europejską, co nastąpiło w 2004 r.

W latach 1997-2001 zasadniczo zmodernizowano bazę dydaktyczno-doradczą Ośrodka. Przeprowadzono gruntową modernizację zaplecza hotelowo-gastronomicznego, uzyskując przy tym wymagane standardy. Zdecydowanie poprawiły się też możliwości szkoleniowe (modernizacja sal wykładowych), a także warunki pracy w biurowcu WODR.

Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Z dniem 01.01.2005 r. zmieniono nazwę i status Ośrodka - ówczesny Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego przekształcił się w Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach. Ośrodek uzyskał status państwowej jednostki organizacyjnej posiadającej osobowość prawną, podlegającą Wojewodzie Świętokrzyskiemu. Dotychczas Pojawiła się możliwość wykonywania usług odpłatnych. Nadzór na funkcjonowaniem Ośrodka prowadzi Rada Społeczna Doradztwa Rolniczego. Oddział ŚODR w Sandomierzu funkcjonuje jako „Centrum Ogrodnicze” realizujące na terenie całego województwa zadania doradcze, informacyjne, upowszechnieniowe i szkoleniowe w zakresie produkcji warzywniczej, sadowniczej i kwiaciarskiej. Na terenie każdego powiatu powołano Powiatowy Zespół Doradczy realizujący zadania Ośrodka w poszczególnych gminach.

Do priorytetowych zadań przyjętych do realizacji przez Ośrodek zaliczono:

  • udzielanie pomocy rolnikom w uzyskaniu dostępu do środków z funduszy strukturalnych PROW, w tym programów rolnośrodowiskowych, SPO oraz dopłat bezpośrednich,
  • prowadzenie doradztwa ekonomiczno-organizacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem korzystania z kredytów preferencyjnych,
  • świadczenie doradztwa technologicznego z położeniem nacisku na problemy jakości produktów i zdrowotności zwierząt,
  • pomoc w poszukiwaniu alternatywnych źródeł dochodu, m.in. w organizowaniu i prowadzeniu działalności agroturystycznej i innych form przedsiębiorczości na obszarach wiejskich,
  • popularyzowanie ekologicznych metod produkcji rolniczej oraz zasad ochrony środowiska naturalnego,
  • inspirowanie grupowego, zespołowego działania rolników, m.in. poprzez wspieranie tworzenia rolniczych grup producenckich,
  • aktywizację środowiska wiejskiego poprzez inspirowanie i wspieranie działalności klubów 4H.

Jak widać wymienione priorytety różnią się znacznie od przyjętych w początkowym okresie działalności Ośrodka, gdzie nadrzędnym celem było oddziaływanie na rolników w celu uzyskania jak największych plonów w gospodarstwach.

Lata 2005-2006 to okres dalszego, dynamicznego rozwoju Ośrodka. Poddano dalszej modernizacji bazę dydaktyczną Ośrodka, m.in. budynek Oddziału ŚODR w Sandomierzu. Dzięki realizacji programu: „Wsparcie doradztwa rolniczego” zakupiono znaczną ilość sprzętu komputerowego i audiowizualnego (komputery, laptopy, udostepniono internet). Utworzono ekologiczną ścieżkę dydaktyczną, a na liczącym 23 ha polu doświadczalnym prowadzone są prace adaptacyjno-doświadczalne, wdrożeniowe, upowszechnieniowe oraz kolekcja odmian roślin uprawnych. Corocznie organizowana jest impreza „Dzień Otwartych Drzwi”, która od 2006 r. połączona została ze Świętokrzyską Wystawą Zwierząt Hodowlanych. Intencją organizatorów powyższej imprezy było i jest niezmiennie to samo i sprowadza się do tego, aby na terenie Ośrodka spotykali się producenci rolni z przedstawicielami nauki, oświaty i doradztwa rolniczego oraz firm wytwarzających i sprzedających sprzęt rolniczy, urządzenia do przetwórstwa rolno-spożywczego, środki ochrony roślin i nawozy, pasze i dodatki witaminowo-mineralne, materiał szkółkarski. Celem tych spotkań jest lepsze poznawanie wzajemnych potrzeb, a także nawiązywanie nowych kontaktów.

Z początkiem 2007 r. rozpoczęto wdrażanie Systemu Zarządzania Jakością - ISO. W terenie, wśród rolników, rozpoczęto popularyzowanie projektu Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Jesienią, w ramach działalności inwestycyjnej, powiększono oraz zmodernizowano parking wokół Ośrodka.

Według stanu na dzień 01 stycznia 2008 r. Ośrodek zatrudniał 278 pracowników, z tego 216 to pracownicy merytoryczni. W 13 Powiatowych Zespołach Doradczych pracuje 134 pracowników. Każdy PZDR zatrudnia: kierownika oraz 6-20 specjalistów ds. produkcji roślinnej, zwierzęcej, ogrodniczej, ekonomiki, rozwoju obszarów wiejskich, ekologii i ochrony środowiska oraz gospodarstwa wiejskiego i agroturystyki. W Ośrodku w Modliszewicach zatrudnione są 83 osoby, w Ośrodku w Pińczowie - 3, a w Centrum Ogrodniczym w Sandomierzu 58. 94 osoby posiadają uprawnienia doradców rolnośrodowiskowych. Rozpoczęto szkolenie doradców w zakresie wprowadzania do gospodarstw zasady wzajemnej zgodności - „cross compliance”, co jest niezbędne do świadczenia tego typu doradztwa w przyszłości.

W ciągu minionych lat ŚODR w Modliszewicach - chociaż występując w poszczególnych jego okresach pod różnymi nazwami - pozostał na stałe w służbie świętokrzyskiego rolnictwa, zarówno w okresach jego pomyślności, jak też w lata trudne, wykonując postawione przed nim zadania na miarę posiadanych środków, istniejących możliwości oraz potrzeb.

Na chwilę obecną Ośrodek kontynuuje swoją pracę na rzecz rolnictwa w województwie świętokrzyskim oraz dalej rozwija zakres działalności.
Na przestrzeni minionych lat zmieniały się priorytety, zakres działania i organizacja wewnętrzna Ośrodka. Jak to zwykle bywa, nie obyło się też bez zmian
w kierownictwie.

Kolejno funkcje dyrektorów pełnili w latach:

  1. Ireneusz Mysiewicz - 1968 -1981
  2. Jan Żarczyński - 1980 - 1981
  3. Stanisław Biernat - 1981 - 1983
  4. Zenon Szepytowski - 1983 - 1990
  5. Józef Kwiecień - 1990 - 1998
  6. Leszek Bednarski - 1998 - 2002
  7. Jarosław Mostowski - 2002 - 2008
  8. Dariusz Okła - 2008 - 2011
  9. Jarosław Mostowski - 2011 - 2017
  10. Jerzy Pośpiech - od 2017
do góry