BiP ISO Poczta

Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Modliszewice, ul. Piotrkowska 30, 26-200 Końskie

Strona główna/Informacje i porady/Muszka plamoskrzydła - groźny szkodnik w uprawie owoców

Muszka plamoskrzydła - groźny szkodnik w uprawie owoców

2022-05-23

Pułapka do odłowu Drosophila Suzukii

Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii) nazywana także muszką plamistą, należy do bardzo groźnych szkodników inwazyjnych występujących zwłaszcza w uprawach roślin jagodowych. Atakuje ona m.in. truskawki, borówki, maliny, jeżyny, ale także drzewa pestkowe oraz owoce gatunków dziko rosnących.

Szkodnik pochodzi z Południowo-Wschodniej Azji - D. suzukii została wykryta i opisana w Japonii w 1935. Po raz pierwszy w Europie odnotowano jej występowanie w 2008 roku. W Polsce zależnie od źródeł podaje się, że wykryto jej występowanie w latach 2006-2012 na plantacjach borówki wysokiej, a poważne szkody ekonomiczne wyrządza od 2015 roku. Odnotowuje się, że w 2016 roku szkodnik ten bardzo silnie zaatakował jesienne plantacje maliny i jeżyny na Lubelszczyźnie. W latach 2020-2021 w Polsce straty w plonach owoców uszkodzonych przez muszkę plamistą wyniosły nawet kilkadziesiąt procent.

Charakterystyka szkodnika

Drosophila suzukii jest gatunkiem pokrewnym do muszki owocowej (Drosophila melanogaster). Jednak w przeciwieństwie do niej atakuje zdrowe i nieuszkodzone owoce. Uszkodzone przez muszkę plamoskrzydłą owoce tracą wartość konsumpcyjną i handlową.

Drosophila suzukii to mucha z czerwonymi oczami, o rozpiętości skrzydeł 5-6 mm. Samica wielkości 3,2-3,4 mm, ciało o barwie żółto-jasnobrązowej, na jej odwłoku widoczne są ciemne pasy oraz silne, ząbkowane pokładełko, którego funkcją jest nacinanie skórki owocu, celem złożenia w jego wnętrzu jaj. Samiec jest nieco mniejszy, z czarnymi plamami w dolnej części skrzydeł i czarnymi grzebieniami na łączeniach segmentów przednich odnóży.

Muszka plamoskrzydła składa jaja do wszystkich stadiów rozwojowych owoców preferując jednak owoce w pełni dojrzałe. Owad może wyczuć owoce nawet z wielu kilometrów. Wabi je nie tylko zapach dojrzałych owoców, ale również zapach owoców rozkładających się, dlatego niezwykle ważne jest usuwanie z plantacji uszkodzonych i chorych owoców oraz spadów. Biologia szkodnika jest nie do końca poznana i ulega dużym wpływom klimatu. Samice mogą składać jaja po osiągnięciu dojrzałości płciowej przez okres od 5 dni do nawet 65 dni. Jedna samica składa do 350 jaj, a każdy owoc może być porażany wielokrotnie. Rozwój jaj trwa od 12 godzin do 3 dni, żerowanie i pełny rozwój larw: 3-13 dni, a przepoczwarczenie się i stadium poczwarki 4-43 dni.

Rozwój szkodnika odbywa się w temperaturze powyżej 10˚C. Szkodnik jest najbardziej aktywny przy temperaturze otoczenia 20-25˚C. Wtedy jego rozwój przebiega najszybciej. Szacuje się, że w ciągu roku muszka plamista może rozwinąć od 3 do nawet 13 pokoleń, zależnie od klimatu. Wszystko zależy od warunków pogodowych. Zimują osobniki dorosłe ukryte w plantacji (np. spękania pędów) lub w jej otoczeniu. Kryjówki opuszczają już przy temperaturze pow. 5˚C. Warto zaznaczyć, że Drosophila suzukii jest szkodnikiem wielożernym, dlatego też może zasiedlać również dziko rosnące rośliny (zresztą głównie na nich zimuje i z nich zasiedla wiosną plantacje). Szkodnik ten świetnie rozwija się na czarnym bzie, tarninie, jarzębinie a nawet dzikiej róży.

Objawy występowania i uszkodzenia

Największe uszkodzenia powodują larwy D. suzukii, które żywią się miąższem owocu. Bezpośrednio po nakłuciu skórki owocu w trakcie składania jaj, widoczne są na niej niewielkie zranienia, które stopniowo zapadają się. Larwy odżywiają się miąższem owoców. Jeżeli jaja zostały złożone do owocu tuż przed zbiorem, można nie zauważyć uszkodzenia skórki i dalej zbierać owoce. W tym przypadku skutki żerowania larw widoczne są znacznie później, tj. w trakcie przechowalnia, transportu czy sprzedaży.

Miejsce uszkodzenia skórki może być wtórnie zaatakowane przez grzyby patogeniczne (np. Botrytis cinerea sprawcę szarej pleśni) lub inne owady. Zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki D. suzukii, mogą przenosić drożdże i bakterie, które przyspieszają intensywność procesu gnilnego owoców.

Działania profilaktyczne

Jednym z podstawowych działań mających na celu przeciwdziałanie szkodom wyrządzanym przez D. suzukii są działania profilaktyczne:

  • Przestrzeganie higieny uprawy - konieczne jest zbieranie wszystkich owoców (także porażonych przez choroby oraz tzw. mumie) z plantacji zarówno z roślin, jak i z gleby pod nimi, aby nie wabiły much szkodnika.
  • Monitoring plantacji - Pojawienie się pierwszych osobników jest momentem, w którym powinno się podjąć szybkie działania ograniczające jego populację. Wysoka płodność szkodnika oraz szybkie tempo jego rozwoju dramatycznie utrudniają walkę. Do monitoringu polecane są przede wszystkim pułapki z płynem wabiącym. Do monitoringu w uprawach pod osłonami można stosować także czerwone tablice lepowe pokryte silnym klejem odpornym na działanie promieniowania UV. Tablice mogą być używane w wysokich temperaturach i w warunkach wysokiej wilgotności.
  • Przykrywanie plantacji siatkami może dać dobre efekty, ale oczka nie powinny być większe niż 0,6 x 0,8 mm. W uprawach tunelowych można zabezpieczyć otwory wlotowe. Siatki najlepiej zamontować na konstrukcji obiektu przed rozpoczęciem uprawy, tj. zanim średnia temperatura dobowa osiągnie 10°C.
  • Stosowanie repelentów (substancji odstraszających muchówki od owoców) - opryskanie roślin podczas dojrzewania owoców z zastosowaniem roztworu (przezroczysta ciecz, bez osadu) zawierającego 74% tlenek wapnia w ilości 2 kg/ha, powoduje pokrycie owoców cienką warstwą jasnobiałej cieczy, przez co stają się one mniej atrakcyjne i/lub niewidoczne dla muszki plamoskrzydłej.
  • Częstszy zbiór owoców - dzięki temu na roślinach będzie mniej owoców dojrzałych, do których samice D. suzukii będą mogły składać jaja.
  • Pozbiorcze szybkie schładzanie owoców i przechowywanie ich w niskiej temperaturze powoduje wzrost śmiertelności jaj i larw. Jednak uszkodzone owoce będą się gorzej przechowywały i będą nietrwałe w obrocie handlowym.

Połączenie tych wszystkich czynności pomoże zmniejszyć tempo namnażania szkodnika. Zwalczanie chemiczne muszki polega na użyciu zarejestrowanych preparatów z grup pyretroidów, spinozydów oraz neonikotynoidów.

Pułapki do monitoringu Drosophila suzukii

Do monitorowania plantacji oraz masowego odłowu Drosophila suzukii stosowane są pułapki z płynem wabiącym (atraktant). Pułapki powinny być regularnie przeglądane raz w tygodniu. W tym celu należy przelać płyn z odłowionymi owadami przez gęste sitko do oddzielnego naczynia. Odzyskany płyn wabiący można ponownie wlać do pułapki, uzupełniając go do wyjściowego poziomu. Co 2-4 tygodnie atraktant powinien wymieniony być na całkowicie inny, gdyż muchy D. suzukii przyzwyczajają się do jego zapachu. Zużyty płyn należy zabrać z pola i zutylizować. Nie wolno wylewać płynu z pułapki na ziemię, gdyż nadal będzie on wabił szkodniki.

Na początku sezonu wegetacyjnego pułapki z płynem wabiącym nie powinny być umieszczane bezpośrednio na plantacjach roślin jagodowych, ponieważ mogą zwabiać szkodnika. Najlepiej jest zawiesić pułapki obok uprawy w sąsiadujących z nią terenach, np. lasem. W takich miejscach należy zawiesić pułapki co 5-10 m, na wysokości około 1 m nad ziemią, w miejscu zacienionym, gdy owoce są już uformowane (co najmniej miesiąc przed początkiem ich dojrzewania).

Dopiero po wyłapaniu pierwszych owadów na obrzeżach powinno rozpocząć się monitoring na plantacji. Należy umieścić co najmniej dwie pułapki na kwaterze gatunku/odmiany, których owoce dojrzewają w tym samym czasie. Pułapki należy umieścić na elementach rusztowania lub przygotowanym do tego celu specjalnym stojaku z drutu. W uprawach tunelowych truskawek zawiesza się je w rzędzie na wysokości około 10 cm nad roślinami. Pułapki najlepiej umieścić w miejscach zacienionych, gdzie utrzymuje się wysoka wilgotność powietrza.

Pułapki do monitoringu muszki plamoskrzydłej można wykonać we własnym zakresie. Do przygotowania pułapki można wykorzystać zamykaną plastikową butelkę/pojemnik o pojemności 1-1,5 l. W górnej części należy wykonać kilka małych otworów o średnicy 2-3 mm, przez które mogą wchodzić odławiane muchy. Otwory powinny znajdować się ponad płynem wabiącym, który zostanie wlany do pułapki. Jako płyn wabiący można wykorzystać dostępne w sprzedaży lub samodzielnie przygotowaną mieszaninę na bazie np. 200 ml octu winnego (jabłkowy) + 50 ml czerwonego wina. Dodanie kropli detergentu obniży napięcie powierzchniowe, dzięki czemu szkodnik topi się w cieczy wypełniającej pojemnik.

W sprzedaży dostępne są gotowe pułapki do monitoringu Drosophila suzukii:

  • Droso trap (Biobest, Biopartner) - pojemnik w kolorze czerwonym ma okrągłą podstawę i posiada otwory umożliwiające przenikanie much do wnętrza. Do wieczka zamocowany jest wieszak. Do wnętrza pojemnika należy wlać 200-300 ml płynu wabiącego Droso Atract, dodać łyżeczkę cukru i zakręcić wieczko. Drososan Trap jest skuteczny w wyłapywaniu także innych muszek żerujących na drzewach owocowych. Efektywność takiego działania jest wysoka, lecz należy pamiętać o regularnym wymienianiu pułapek na nowe i uzupełnianiu płynu wabiącego.
  • Drosal Pro (Biocont) - pułapka w formie okrągłego pojemnika ze zdejmowanym wieczkiem z otworami, przez które szkodnik dostaje się do pułapki. Wieczko zaopatrzone jest w uchwyt ułatwiający zawieszenie pułapki. Pułapki napełniane są atraktantem DrosaLure. Pułapki należy kontrolować raz w tygodniu, w przypadku, gdy substancja w kubku wyschła, wymienić go na nowy (średnio 3-4 tygodnie od założenia)
  • Drosinal (ICB Pharma) - składa się z okrągłego pojemnika na płyn wabiący, nakrętki z daszkiem (zabezpiecza przed wnikaniem wody opadowej do pułapki). W nakrętce umieszczono siatkę w otworach wlotowych, dzięki której nie odławiają się większe owady. W zestawie jest też drut do zawieszenia pułapki. Płyn wabiący jest mieszaniną różnych składników spożywczych. Pojemnik pułapki powinien stale być wypełniony płynem w 1/3 swojej objętości (ok. 180 ml).
  • Drososan (Koppert) - pułapka w pojemniku koloru czerwonego. Muchy wlatują do środka przez czarną siatkę, która zapobiega przedostawaniu się i przypadkowemu łapaniu większych, pożytecznych owadów. W wieczku pułapki zamontowano uchwyt do zawieszania. Producent zaleca wlanie do pojemnika 200 ml preparatu wabiącego Fruit Fly Atractant.
  • Suzukii Trap (Bioagris) - jest pułapką wyprodukowaną przez hiszpańską firmę Bioiberica. Zawiera kombinację specyficznych protein atrakcyjnych dla D. Suzukii, dlatego też wykazuje się dość dużą selektywnością w stosunku do innych owadów. Atraktant może również służyć jako dodatek do insektycydów w metodzie atatct&kill, podnosząc znacznie efektywność zabiegów owadobójczych.

Anna Janus

Źródło:

 

udostępnij
Powrót do listy aktualności Poprzednia Następna
do góry