Rośnie znaczenie energetyki wodnej

Elektrownie wodne, które wykorzystują siłę wody do produkcji energii elektrycznej, zaliczane są do odnawialnych źródeł energii. Mogą one odegrać bardzo ważną rolę w transformacji energetycznej. Jako źródła bezemisyjne, przyczyniają się nie tylko do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, ale także realizacji przyjętych przez Polskę zobowiązań klimatycznych.

Hydroelektrownie w wysokim stopniu wykorzystują zainstalowaną moc. Charakteryzują się przewidywalną produkcją, poprawiają parametry sieci elektroenergetycznej i bilansują pracę mniej stabilnych technologii, takich jak fotowoltaika i instalacje wiatrowe. Małe elektrownie, lokalizowane na małych ciekach wodnych, wpisują się w założenia dotyczące energetyki rozproszonej, wykorzystującej potencjał terytorialny i lokalnie dostępne, krajowe zasoby źródeł odnawialnych.

Lokalność małych elektrowni wodnych (tzw. MEW) widoczna jest w strukturze własności tych źródeł wytwórczych. Ponad 90% instalacji o mocy nie przekraczającej 1 MW należy do niewielkich, rodzinnych prywatnych firm, natomiast właścicielami większych elektrowni wodnych są duże spółki energetyczne oraz Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.

Według danych Urzędu Regulacji Energetyki w 2021 r. w Polsce działało 786 elektrowni wodnych, z czego 705 to obiekty o mocy nie przekraczającej 1 MW, tzw. MEW. Łączna moc zainstalowana w nich wynosi niemal 1 GW. Łączny teoretyczny potencjał hydroenergetyczny polskich rzek szacuje się na 23,6 TWh/rok, z czego potencjał techniczny wynosi około 13,7 TWh/rok. Biorąc pod uwagę średnią produkcję energii w istniejących elektrowniach wodnych. wykorzystujemy jedynie około 15% krajowego potencjału technicznego. W Polsce aż 68% tego potencjału przypada na dorzecze Wisły, 17,6% na dorzecze Odry, a 14,4% na pozostałe rzeki. Ze względu na ukształtowanie terenu, najlepszymi obszarami dla rozwoju energetyki wodnej są południe Polski (tereny górskie) oraz północna część kraju.

Rola elektrowni wodnych nie ogranicza się do produkcji zielonej energii. Obiekty piętrzące wodę, wykorzystywane na potrzeby hydroenergetyki, zwiększają retencję wody. Retencjonowanie wody ma duże znaczenie w Polsce, kraju ubogim w zasoby wodne, mierzącym się z nasilającymi się deficytami wody i problemami suszy. Oprócz poprawy warunków retencjonowania wody, wśród korzyści wynikających z funkcjonowania elektrowni wodnych, wymienia się również: działanie przeciwpowodziowe, konserwację koryt rzek, odbudowę i utrzymywanie infrastruktury hydrotechnicznej, tworzenie miejsc pracy i wypoczynku, a także dbanie o zabytkowe obiekty hydroenergetyczne, stanowiące część dziedzictwa kulturowego.

Krzysztof Domagała

Źródło: Ewa Malicka Energetyka wodna w Polsce Wodne sprawy 2/2022