Właściwości prozdrowotne miodów

Miód pszczeli należy do grupy produktów spożywczych naturalnego pochodzenia. Charakteryzuje się licznymi właściwościami odżywczymi i leczniczymi.

Pod względem chemicznym miód zbudowany jest z cukrów (70-80%), wody (10-20%) oraz wielu wartościowych składników: kwasów organicznych, protein, fenoli, aminokwasów, witamin i pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Miód jest źródłem łatwo przyswajalnych węglowodanów, glukozy i fruktozy, jest także zasobny w enzymy. Miody mają właściwości antyoksydacyjne. Miód pszczeli znajduje zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, m.in. fermentacyjnym, piekarniczym, cukierniczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Odgrywa także dużą rolę w medycynie naturalnej.

Oto krótka charakterystyka miodów i ich właściwości prozdrowotne.

Miód lipowy

Jest jednym z najbardziej powszechnych miodów w Polsce. Powstaje z nektaru, którego źródłem są lipy: szerokolistna i drobnolistna. W formie płynnej ma barwę złotożółtą lub zielonkawożółtą. Po skrystalizowaniu przybiera kolor żółtopomarańczowy, bądź brunatny. Cechuje go wyraźny aromat kwiatu lipy oraz ostry, delikatnie gorzkawy posmak. Miód lipowy zawiera 74% cukrów redukujących i 1,5-3% sacharozy. Składa się ze związków znajdujących się w kwiatach lipy, takich jak: olejki eteryczne, flawonoidy (hesperetyna, hesperydyna, rutyna, izokwercytryna, tilirozyd), tiliacyna, związek triterpenowy, tarakserol, garbniki, związki goryczkowe, saponiny. Zawiera również kwasy organiczne, kumarowy, chlorogenowy, i kawowy. Jest zasobny w lizozym - jeden z najważniejszych enzymów.

Miód lipowy charakteryzuje się silnym działaniem antybiotycznym. Jest stosowany w przeziębieniach, grypie, zapaleniu płuc i oskrzeli. Działa napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwkaszlowo, przeciwskurczowo oraz wykrztuśnie. Zmniejsza stany zapalne i poprawia ogólny stan zdrowia. Zalecany jest również przy schorzeniach sercowo-naczyniowych. Ma działanie lekko moczopędne, efektywnie usuwa obrzęki, redukuje ciśnienie tętnicze krwi. Z uwagi na obecne w nim olejki eteryczne ma właściwości rozkurczające i uspokajające. Korzystnie wpływa również na układ nerwowy, głównie w przypadku nerwicy, nadpobudliwości nerwowej, bezsenności i stresu. Szczególnie cenne działanie lecznicze wykazuje w schorzeniach reumatycznych, układu pokarmowego.

Miód gryczany

Otrzymywany jest z nektaru gryki zwyczajnej w lipcu i sierpniu. Jest miodem ciemnym - w postaci płynnej ma bursztynowe lub brunatne zabarwienie. Ulega krystalizacji, w wyniku czego staje się brązowy i ma konsystencję gruboziarnistą. Charakteryzuje go silny zapach kwiatu gryki oraz ostry, delikatnie piekący posmak.W miodzie gryczanym znajduje się 51,6% fruktozy, 46,59%glukozy i 0,27% sacharozy. Jest bogaty w magnez, żelazo, fosfor, miedź, cynk, bor, jod, nikiel i kobalt. Zawiera także sporo witaminy C (2,9-11,9 mg%), B1, B2 i PP. Jest zasobny w enzymy takie jak α‑amylaza, inwertaza i fosfataza. Ma wysoką zawartość białka (do 0,3%). Wyróżnia się znaczną aktywnością antybiotyczną.

Miód gryczany polecany jest w zapobieganiu chorób układu sercowo-naczyniowego. Poprawia elastyczność, wytrzymałość i przepuszczalność ścian naczyń włosowatych. Usuwa wolne rodniki i hamuje procesy miażdżycowe. Zapobiega pękaniu naczyń, powstawaniu wybroczyn oraz wylewom. Ma pozytywne działanie w leczeniu dusznicy bolesnej, nerwicy serca i żołądka. Dużą rolę odgrywa też w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza, zwiększa stężenie hemoglobiny we krwi. Działa osłonowo i detoksykacyjnie na wątrobę, co wynika ze znacznej ilości cukrów prostych. Miód gryczany wspomaga odbudowę kości po złamaniach, jest pomocny w profilaktyce chorób nowotworowych.

Miód rzepakowy

Uzyskiwany jest z kwiatów rzepaku , który kwitnie pod koniec kwietnia i na początku maja W płynnej postaci ma słomkową barwę. Szybko ulega krystalizacji, przybiera biały albo kremowy kolor oraz mazistą, kaszkowatą strukturę. Ma zapach przypominający woń kwiatów rzepaku. W smaku jest delikatny, bardzo słodki, z odrobiną goryczki. W miodzie rzepakowym dominuje glukoza (50-52%), fruktoza stanowi 45-47%, a sacharoza - 0,2-1% . Ilość wody jest niewielka i średnio wynosi 18%. Miód ten zawiera olejki eteryczne ,garbniki, związki goryczkowe, flawonoidy (głównie kwercetynę, kemferol, apigeninę), kwas nikotynowy, cholinę, kumarynę, saponiny, biopierwiastki, witaminy z grupy B, K ,i C, a także nieznaczne ilości alkaloidów. Jest źródłem dobrze przyswajalnego żelaza oraz boru, który jest niezwykle cennym pierwiastkiem.

Dzięki znacznej zawartości cukrów prostych miód rzepakowy odżywia i regeneruje przemęczony, wyczerpany organizm. Z uwagi na obecność boru przyczynia się do prawidłowej budowy kości, pracy tarczycy i śledziony. Przynosi korzyści w schorzeniach układu krwionośnego. Zwiększa potencjał skurczu przeciążonego serca. Zapewnia lepsze dostarczanie tlenu i składników odżywczych do mięśnia sercowego. Likwiduje wodę obecną w tkankach i redukuje obrzęki. Reguluje ciśnienie tętnicze krwi i hamuje rozwój miażdżycy. Usuwa z organizmu toksyczne produkty przemiany materii w wyniku wiązania ich z kwasem glukuronowym (wytwarzanym z glukozy) i flawonoidami. Wywiera korzystny wpływ na przemiany tłuszczów w wątrobie i poprawia funkcjonowanie pęcherzyka żółciowego. Skuteczny jest również w bakteryjnych zapaleniach dróg oddechowych. Osłabia kaszel i powoduje wzrost odporności. Zalecany jest w dolegliwościach związanych z zaburzonym funkcjonowaniem nerek i układu moczowego.

Miód akacjowy

Powstaje z kwiatów robinii akacjowej, nazywanej też robinią, fałszywą akacją, grochodrzewem. W formie płynnej jest bezbarwny lub jasnożółty. Bardzo powoli krystalizuje i uzyskuje jasno słomkowe, kremowe zabarwienie. Posiada łagodną, zbliżoną do kwiatu akacji woń oraz wyraźnie słodki smak. Największą część cukrów stanowi fruktoza. Dojrzały miód akacjowy cechuje duże stężenie sacharozy (7-10%), jednak podczas przechowywania ilość ta stopniowo spada. Znajdują się w nim flawonoidy (robinina, akacetyna), olejek eteryczny, zawierający m.in. linalol, farnezol, piperonal (heliotropina), kwas syryngowy oraz śluzy.

Miód akacjowy ma zastosowanie w odżywianiu i regeneracji organizmu po intensywnym wysiłku fizycznym, bądź umysłowym. Działa uspokajająco oraz wzmacniająco. Polecany jest przy problemach z trawieniem, skurczach i zapaleniach żołądka, jelit, a także przy nadmiernym wydzielaniu soku żołądkowego. Wspomaga leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy poprzez regenerację śluzówki, wzmożoną produkcję śluzu, lepsze ziarninowanie i wzrost ogólnej sprawności tych organów. Może być stosowany w schorzeniach skóry, leczeniu ran, ponieważ niszczy bakterie takie jak gronkowce, paciorkowce czy laseczki zgorzeli gazowej. Pomocny jest w przypadku chorób nerek i układu moczowego. Korzystne efekty przynosi również przyjmowanie go w zapaleniach górnych dróg oddechowych.

Krzysztof Domagała

Żródło: „Właściwości prozdrowotne wybranych miodów”, Milena Bąkowska, Katarzyna Janda. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Pomeranian J Life Sci 2018;64(3):147-151