Bakterioza pierścieniowa ziemniaka. Objawy, zwalczanie i zapobieganie

Bakterioza pierścieniowa ziemniaka jest to bardzo groźna choroba kwarantannowa widniejąca na liście A2 organizmów kwarantannowych oraz polskiej liście kwarantannowej.  Jest wywoływana jest przez bakterię Clavibacter michiganensis ssp Sepedonicus (Cms). Choroba ta została stwierdzona w wielu krajach europejskich, azjatyckich oraz w Ameryce. W Polsce bakteria Clavibacter sepedonicus podlega obowiązkowi zwalczania.

Choroba ta jest bardzo trudna do zwalczania, przyczynia się również do dużych strat w plonie ziemniaka. Straty te mogą wynikać z obniżenia plonu z porażonej bakterią uprawy ziemniaka jak również z likwidacji plantacji oraz zakazu dystrybucji i eksportu ziemniaków na terenie Polski.

Roślinami żywicielskimi bakterii Clavibacter sepedonicus są: ziemniak (Solanum Tuberosum), pomidor (Solanum lycopersicum) oraz dziko rosnące rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae).

Objawy choroby

Objawy choroby są niekiedy słabo widoczne i często mogą być mylone z innymi chorobami ziemniaka. Najczęściej obserwuje się po kwitnieniu pod koniec okresu wegetacyjnego. Liście na zainfekowanych roślinach tracą turgor, bledną od brzegów listków, pojawiają się nekrozy brzeżne łyżeczkowato zwijających się listków, usychanie, zwijanie się listków na łodygach, więdnięcie łodyg. Więdnięcie rośliny postępuje od dołu do góry łodygi. Liście i łodygi zmieniają barwę na jasnozieloną, następuje żółknięcie tkanki pomiędzy nerwami. Przy bardzo silnym porażeniu roślin występuje więdnięcie całych roślin. Patogen rozwija się najszybciej w czasie suszy w temperaturze 20-23 stopni Celsjusza. Nadmiar wilgoci hamuje wystąpienie objawów chorobowych.

Więdnięcie i zasychanie liści jest często jednostronne, czyli objawy pojawiają się na jednej stronie łodygi lub jej części.

Chore rośliny wydają porażone bulwy, choroba postępuje również po zbiorze w trakcie przechowywania bulw. Jeżeli porażenie jest małe, to objawy choroby widoczne są tylko w części przystolonowej w obrębie wiązek naczyniowych. Mają one postać przerywanej, wąskiej, szklistej linii o lekko żółtej barwie. Przy większym porażeniu w strefie wiązek przewodzących widoczne są różnej wielkości jamki, z których po naciśnięciu wycieka śluz bakteryjny wraz ze zmacerowanymi tkankami bulw. Często choroba przebiega bezobjawowo, jest to tzw. latentna postać choroby. Bakterie występują wtedy w bulwach i w roślinach, ale w takiej ilości, która nie daje objawów choroby. Niestety są one źródłem zakażenia w następnych okresach wegetacyjnych. Bakterie przeżywają zimę w samosiewach ziemniaka, porażonych resztkach roślin i bulw, jak i również w resztkach innych roślin, tj. pomidor, papryka, chwasty z rodziny psiankowatych. Patogen może zostać przeniesiony na pole wraz z maszynami, które miały kontakt z zainfekowanymi bulwami. Bakteria Clavibacter sepedonicus może również przetrwać na ścianach przechowalni doprowadzając do zakażenia zdrowych bulw ziemniaka.

Wykrycie bakteriozy pierścieniowej w gospodarstwie prowadzi do nałożenia kwarantanny na uprawę ziemniaka.

Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się bakteriozy?

Działania zapobiegające rozprzestrzenianiu się choroby:

• przestrzeganie 4-letniego okresu zmianowania w uprawie ziemniaków;
• sadzenie zdrowego materiału rozmnożeniowego;
• niszczenie samosiewów ziemniaka oraz nieuwzględnianie w płodozmianie oberżyny, pomidorów, buraków cukrowych;
• dokładne czyszczenie i dezynfekcja używanych do produkcji ziemniaka maszyn, przechowalni, sprzętu, budynków środkami bakteriobójczymi;
• zgłaszanie do PIORINu zakażonych bakteriozą bulw i roślin;
• unikanie krojenia sadzeniaków;
• unikanie wypożyczania maszyn do sadzenia i zbioru;
• unikanie używania tego samego sprzętu i maszyn do zbioru i sadzenia sadzeniaków i ziemniaków konsumpcyjnych;
• nieprzechowywanie w tym samym miejscu sadzeniaków i ziemniaków konsumpcyjnych.
• unikanie zranień bulw przy sadzeniu, zbieraniu, sortowaniu i transporcie;
• niedopuszczanie do nadmiernego skiełkowania sadzeniaków;
• unikanie sadzenia ziemniaków na polach zalewowych;
• unikanie mechanicznego zwalczania chwastów i kopcowania ziemniaków w uprawie na cele nasienne;
• unikanie przejazdów maszynami przez plantację, ponieważ uszkodzona roślina staje się źródłem infekcji;
• w czasie oprysków pojazd powinien przejeżdżać tymi samymi redlinami;
• zwiększenie dawki nawozowej fosforu i potasu w celu otrzymania silniejszej skórki.

Najważniejszą metodą ograniczającą bakteriozę jest dezynfekcja, czyli zachowanie wysokiej higieny i wymagań sanitarnych, utrzymanie czystości i stosowanie dezynfekcji w całym procesie produkcji ziemniaka.

Monika Kaśkiewicz