Groch, groszek, peluszka - podobieństwa i różnice

15 marca ruszyła kampania naboru wniosków o dopłaty bezpośrednie na 2023 rok. Podobnie jak w poprzednich latach, tak i obecnie sporo kłopotów sprawia nazewnictwo oraz rozróżnienie niektórych roślin, które są uprawiane w gospodarstwach, a do których rolnik może dostać dodatkową dopłatę. Niektórym rolnikom kłopot sprawia właściwe nazwanie i rozróżnienie odmian grochu i peluszki, do których można uzyskać wsparcie dochodów związanych z produkcją roślin strączkowych.

W wyjaśnieniu przeczytamy jakie rośliny strączkowe są objęte wsparciem:

„Płatnością objęta jest uprawa następujących roślin (również w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek): bobik; groch siewny, w tym peluszka, z wyłączeniem grochu siewnego cukrowego i grochu siewnego łuskowego; łubin biały; łubin wąskolistny; łubin żółty; soja zwyczajna. Wsparcie będzie zatem przyznawane do uprawy najważniejszych roślin strączkowych, mających istotne znaczenie jako komponent do produkcji pasz treściwych (śruty).”

O ile wszystkim wiadomo jakie rośliny należą do strączkowych, o tyle problemem jest rozróżnienie tych roślin.

Wielu starszych rolników bez problemu rozpoznawało/identyfikowało peluszkę, groch siewny cukrowy i groch siewny łuskowy. Obecnie sprawia to niektórym rolnikom pewien kłopot, ponieważ dawniej peluszka obok grochu siewnego (Pisum sativum) była klasyfikowana pod nazwą groch polny (Pisum arvense). Obecnie odmiany grochu siewnego w Krajowym rejestrze podzielono na dwie grupy. Podział ten z uwagi na sposób wykorzystania nasion i dodatkowo na różnice morfologiczne grochu siewnego. I tak: pierwszą grupę stanowią odmiany ogólnoużytkowe, a drugą grupę stanowią odmiany pastewne, do której należy właśnie peluszka. Różnice między tymi grupami to m.in. kolor kwiatów. U odmian ogólnoużytkowych kwiaty są białe, a nasiona żółte. U odmian pastewnych (jak właśnie peluszka) kwiaty są kolorowe, a nasiona bocznie spłaszczone o zabarwieniu brązowym lub brązowozielonym, żółtym lub nawet wielobarwne - i co istotne - przeznaczone są na cele paszowe.

Groch zwyczajny (Pisum sativum) należy do roślin jednorocznych z rodziny motylkowatych (Fabaceae), do której należą również fasola, bób, soczewica, soja czy ciecierzyca.

Owocem grochu jest strąk, o kształcie podłużnej torebki, w której znajduje się od 3 do 12 bezbielmowych nasion.

Ze względu na budowę strąka wyróżnia się dwie odmiany botaniczne grochu:

• groch siewny łuskowy (Pisum sativum L. var. pachylobum)
• oraz groch siewny cukrowy (Pisum sativum L. var. saccharatum).

Groch zwyczajny [fot. M. Miłek]

Cechą rozróżniającą groch łuskowy jest to, że posiada on charakterystyczną pergaminową wyściółkę w strąku, w odróżnieniu od grochu cukrowego. Ponadto strąki grochu łuskowego po osiągnięciu dojrzałości zbiorczej pękają wzdłuż obu szwów. Wielkość, barwa nasion grochu siewnego łuskowego to cecha odmianowa, gdzie nasiona mogą być:

• gładkie, prawie idealne w kształcie
• pomarszczone, dojrzewające dłużej.

Tzw. „zielony groszek” to niedojrzałe nasiona grochu siewnego łuskowego, chętnie spożywanego na surowo. Tak więc groch i zielony groszek to jedno i to samo warzywo.

Groszek zielony [fot. M. Miłek]

Groch siewny cukrowy. Cechą odróżniającą groch siewny cukrowy jest brak pergaminowej wyściółki w strąku, dlatego możemy spożywać go w stanie surowym w całości. Niedojrzały groch siewny cukrowy może być krótko gotowany i spożywany np. z masłem i bułką.

Groch zapisał się także w historii rozwoju nauki, bowiem za jego pomocą w XIX wieku Gregor Mendel ustalił, w jaki sposób dochodzi do przekazywania cech dziedzicznych.

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Miłek