Profilaktyka i zwalczanie szkodników w uprawie buraka ćwikłowego

Największe zagrożenie dla buraka ćwikłowego stanowią m.in. mszyca burakowa, śmietka ćwiklanka, mątwiki i pchełka burakowa.

Mszyca burakowa (Aphis fabae)

Stanowi największe zagrożenie dla młodych wschodzących siewek buraka ćwikłowego. W efekcie żerowania dochodzi do zahamowania wzrostu i rozwoju - najpierw liści, a w późniejszym etapie części spichrzowej. Dodatkowo mszyce mogą być wektorami chorób wirusowych, takich jak mozaika i żółtaczka buraka. Mszyca burakowa jest szkodnikiem dwudomnym - jaja zimują na trzmielinie, kalinie i jaśminowcu. Wiosną rozwija się od 2 do 4 pokoleń mszycy, po czym uskrzydlone osobniki przelatują na plantacje buraka ćwikłowego, gdzie zaczyna żerowanie. Pierwsze objawy żerowania widoczne w postaci łyżkowato wygiętych liści, w których znajdują się kolonie mszyc. Ogłodzone w wyniku żerowania rośliny słabiej rosną i wydają słabszy plon.

Profilaktyka i zwalczanie

Zaleca się stosowanie izolacji przestrzennej plantacji buraka ćwikłowego oraz należyte dbanie o ograniczenie zachwaszczenia. Zwalczanie kolonii mszyc po przekroczeniu progu szkodliwości, tj. 15% zasiedlonych roślin lub 150 mszyc na 10 roślinach. Zwalczanie chemiczne, przy pomocy środków z grupy pyretroidów, polisacharydów i polimerów silikonowych zarejestrowanych w aktualnym programie ochrony roślin na dany rok.

Śmietka ćwiklanka (Pegomyia hyoscyami)

Po mszycach burakowych to drugi groźny szkodnik w uprawie buraka ćwikłowego. Muchówki składają jaja na liściach, w których żerują larwy po wykluciu. Pod koniec czerwca do połowy lipca pojawia się drugie pokolenie śmietki, a trzecie pokolenie od końca sierpnia do połowy września. Larwy pierwszego pokolenia wygryzają miękisz liścia, nie naruszając skórki.

Profilaktyka i zwalczanie

Zapobieganie występowania śmietki polega na wczesnym siewie nasion buraka. W fazie nalotu śmietki siewki buraka są już wystarczająco duże i bardziej tolerancyjne na uszkodzenia. Niszczenie chwastów w uprawie buraka również przyczynia się do eliminacji śmietki, gdyż nektar chwastów stanowi pokarm dla nich. Niestety, od kilku lat brak jest chemicznych środków do zwalczania śmietki w uprawie buraka, dlatego tak ważna jest szeroko stosowana profilaktyka.

Mątwik burakowy (Heterodera schachtii)

To niewielki nicień, żerujący na korzeniach buraka przez cały okres wegetacji. W korzeniach roślin następuje rozwój szkodnika, a w ostatnim stadium jego rozwoju samice są tak duże, że rozrywają korzeń i wydostają się na zewnątrz. Zaatakowane rośliny słabiej rosną, a korzenie często wytwarzają dodatkowe drobne korzenie tworzące tzw. brodę korzeniową.

Profilaktyka i zwalczanie

Cysty, które powstały na skutek obumarcia zapłodnionych samic, mogą przetrwać w glebie kilka lat, stąd ważne jest, aby nie uprawiać roślin z tego samego gatunku na tym samym polu rok po roku. Konieczna staje się także 4-letnia przerwa w uprawie roślin żywicielskich, w przypadku wykrycia występowania mątwików na polu. Ochrona przed mątwikiem tylko z wykorzystaniem benzamidów i preparatów wspomagających zarejestrowanych w aktualnym programie ochrony roślin warzywnych na dany rok.

Pchełka burakowa (Chaetocnema concinna)

Największe szkody chrząszcz wyrządza na młodych roślinach buraka ćwikłowego. Na górnej stronie liści wygryza miękisz pozostawiając tzw. okienka, przy czym dolna strona liścia zostaje nienaruszona. Pchełka burakowa najczęściej żeruje w warunkach suchej i upalnej pogody. W ciągu roku pchełka ma tylko jedno pokolenie. Chrząszcze zimują pod opadłymi liśćmi, pozostawionymi na polu. Początkowo pchełki żerują na chwastach - później przelatują na rośliny uprawne. Larwy składają jaja do gleby, a wylęgłe z nich larwy pozostają w niej. Pod koniec sierpnia wychodzą młode chrząszcze, które po żerowaniu przechodzą na zimowanie. Objawy żerowania pchełki burakowej łatwo można pomylić z objawami żerowania innego szkodnika buraka ćwikłowego - drobnicy burakowej. Chrząszcze drobnicy burakowej wygryzają otworki na liściu na wylot, chrząszcze pchełki wygryzają miękisz pozostawiając dolna skórkę nienaruszoną, która z czasem wykrusza się, a wygryziony otwór otoczony jest charakterystyczną czerwonawą obwódką.

Profilaktyka i zwalczanie

Należy umożliwić burakom szybki, silny i niczym niezakłócony wzrost, poprzez zwalczanie chwastów, na których pchełka może żerować. Ochrona roślin po przekroczeniu progu szkodliwości, tj. stwierdzenia w okresie wschodów 20% uszkodzonych roślin. Do zwalczania szkodnika należy stosować środki z grupy neonikotynoidów i pyretroidów, zarejestrowane w aktualnym programie ochrony roślin warzywnych na dany rok.

Aktualne środki ochrony roślin dostępne są min. na stronie www.ior.poznan.pl, a także na stronie https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin

tekst i zdjęcia: Małgorzata Miłek

Źródło:

1. Choroby i szkodniki warzyw - Robak J., Wiech K. 1998
2. Warzywa korzeniowe. Robak J., Szwejda J. 2008