Mini Kiwi - cenny owoc

W ostatnich latach wśród konsumentów znacznie wzrosło zainteresowanie produktami o właściwościach funkcjonalnych, to znaczy takimi, które oprócz funkcji odżywczej wywierają dodatkowo korzystny wpływ na organizm człowieka i są pomocne w profilaktyce oraz terapii różnego rodzaju schorzeń. Na to miano zasługują owoce aktinidii ostrolistnej, które posiadają unikalny skład, wykazują właściwości bakteriostatyczne, przeciwutleniające oraz wysoką aktywność enzymatyczną. Uważa się, że ich spożywanie ma pozytywne oddziaływanie prozdrowotne na organizm człowieka.

Aktinidia to silnie rosnące długowieczne pnącze z rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae). W warunkach naturalnych występuje głównie w południowo-wschodniej Azji i może osiągać długość nawet do 10-25 metrów. Najbardziej znane gatunki to aktinidia smakowita (Actinidia deliciosa), zwana popularnie kiwi oraz aktinidia chińska (A. chinensis). Nie są one jednak wystarczająco przystosowane do naszych warunków klimatycznych. W Polsce do uprawy towarowej nadaje się aktinidia ostrolistna (A. arguta). Jej owoce znane są w zależności od kraju pod różnymi nazwami, np. Mini Kiwi, Kiwiberry, Baby Kiwi czy Kiwibes. Roślina ta może osiągać nawet 10 m wysokości i rodzić aż do 50 kg owoców.

Atkinidia ostrolistna (fot. M. Lotz-Paluch)

Aktinidia ostrolistna jest rośliną odporną na mróz, wytrzymuje spadki temperatur do minus 23-35°C w zależności od odmiany, co sprawia, że można ją uprawiać niemal na terenie całego kraju. Problemem są jednak późnowiosenne przymrozki. Wegetacja rozpoczyna się bardzo wcześnie, często już na początku kwietnia, i przymrozek w tym okresie może zniszczyć młode wyrastające pędy z pąkami kwiatowymi i liśćmi.

Mini Kiwi najlepiej rozmnażać wegetatywnie, za pomocą sadzonek pędowych, okładów lub szczepień. Pierwszy znaczny plon rośliny wydają w 3-4 roku po posadzeniu, jednak owoce nie są wtedy jeszcze najwyższej jakości. Pełnię owocowania osiągają krzewy 5-6 letnie.

Owocami aktinidii ostrolistnej są jagody osiągające masę od kilku do kilkunastu gramów. Są zatem nawet do dziesięciu razy mniejsze od popularnego kiwi. Różnią się od niego również skórką, która jest delikatna i gładka, dzięki czemu Mini Kiwi możemy jeść bez obierania. Miąższ jest zielony lub czerwony, słodko-kwaśny, z dużą ilością drobnych nasion.

Owoce Mini Kiwi (fot. M. Lotz-Paluch)

Aktinidia jest stosowana w tradycyjnej medycynie krajów Dalekiego Wschodu, jako cenna roślina lecznicza wykazująca działanie antyoksydacyjne, wzmacniająca odporność, regulująca pracę przewodu pokarmowego oraz wpływająca korzystnie na skórę. Owoce są bogatym źródłem witaminy C (zawierają jej trzy razy więcej niż cytryna), związków mineralnych (wapń, magnes, fosfor, potas), związków polifenolowych, wykazują również dużą zawartość witamin z grupy B oraz kwasu foliowego. Ponadto Mini Kiwi zawiera aktynidynę - enzym proteolityczny, który wspomaga trawienie białek oraz ma wysoki poziom zdolności przeciwutleniającej. W nasionach występują witaminy E i K. Co ciekawe, aktywność antyoksydacyjna, zawartość polifenoli i kwasu askorbinowego jest wyższa w skórce owoców, niż w miąższu, co sprawia, że możliwość spożywania całego owocu bez obierania nabiera większego znaczenia, niż tylko wygoda.

Ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych w owocach aktinidii najkorzystniejsze jest spożywanie ich w postaci świeżej i nieprzetworzonej. Dzięki jadalnej skórce i niewielkim rozmiarom idealnie nadają się jako dodatek do różnego rodzaju sałatek, ciast i deserów. Niestety, nie nadają się do długiego przechowywania po zbiorze, dlatego ich dostępność w tej postaci jest ograniczona.

Jagody Mini Kiwi mogą być wykorzystywane do wyrobu kompotów, dżemów, soków przecierowych oraz galaretek. Znajdują również zastosowanie przy produkcji win, wódek i piw smakowych oraz nalewek. Wyciągi z aktinidii można także wykorzystać do wzbogacenia pieczywa bezglutenowego.

Badania prowadzone w Katedrze Inżynierii Żywności i Organizacji Produkcji SGGW wykazały, że owoce aktinidii można skutecznie utrwalić w procesie suszenia. Susze otrzymane z Mini Kiwi dobrze zachowują wartości odżywcze oraz cechują się zadowalającymi właściwościami fizycznymi. Mogą być wykorzystane w podobny sposób jak inne suszone owoce - jako dodatek np. do wyrobów cukierniczych, jogurtów owocowych lub herbatek.

Małgorzata Lotz-Paluch

Zdjęcia: Małgorzata Lotz-Paluch, Anna Pilarska

Źródło:

• Piotr Latocha „MiniKiwi uprawa w warunkach Polski”, Plantpress 2017
• Bialik M., Gondek E., Wiktor A., Latocha P., Witrowa-Rajchert D. „Minikiwi - nowy, cenny surowiec dla przemysłu spożywczego”, Przemysł Spożywczy, 2018 | T. 72, nr 4 | 39—43
• Natalia Dobros „Owoce mniej znanych gatunków roślin użytkowych jako cenny surowiec dla przetwórstwa. Cz. 2 aktinidia ostrolistna i aktinidia pstrolistna”, Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 2013 t. 68 nr 3